Soliqqa tortish

Yagona soliq to To vi, 
M ikrofirm alar va kichik korxo-
uning toTovchilari va 
nalarni 
jad al 
rivojlantirishni
S c h m « o n i k 93 
yanada rag‘batlantirish ham da
Kiritish mezoni 
. 
, , 
. . . .
. ,
um ng m am lakat îqtisodiyotida
ahamiyati va ulushini tubdan oshirish m aqsadida 0 ‘zbe- 
kiston Respublikasi Prezidentining 2005-yil 20-iyundagi 
PF-3620-sonli «M ikrofirmalar va kichik korxonalam i rivoj­
lantirishni rag‘batlantirish borasidagi q o ‘shim cha chora- 
tadbirlar to ‘g‘risida»gi farmoniga muvofiq 2005-yilning 
1-iyuldan boshlab 0 ‘zbekiston soliq tizim ida kichik biznes 
subyektlarining ba’zi toifalari uchun yagona soliq toTovi 
joriy qilindi.
U bir xillashtirilgan boTib, quyidagi majburiy toTovlami 
toTash o ‘m iga joriy qilingan:
— yagona soliq;
— budjetdan tashqari Pensiya jam g‘armasi;
— Respublika yo‘1 jam g‘armasi;
— M aktab ta ’lim ini rivojlantirish jam g‘armasiga m ajbu­
riy ajratmalar.
Yagona soliq toTovini toTovchilar uning summasini 
soliq solinadigan baza va tasdiqlanaan stavkalardan kelib 
chiqqan holda hisob-kitob qiladilay Bunda soliq organlari- 
ga davlat maqsadli jam g‘arm alanga majburiy ajratmalar 
bo ‘yicha hisob-kitoblar alohida taqdim etilmaydi, shu- 
ningdek, pensiya, yo‘1 va m aktab ta ’lim ini rivojlantirish 
jam g‘arm alariga majburiy ajratm alar summ alari alohida 
toTanmaydi.
Yagona soliq toTovi 
fa q a t kichik biznes subyektlari —
mikrofirmalar va kichik korxonalarga
tatbiq etiladi.
Yagona soliq toTovini toTovchilar ro'yxati 2007-yil 1- 
yanvardan boshlab kengaydi. Jum ladan, ular tarkibiga sohq 
solishning boshqa tizim ini tanlash huquqisiz savdo va u m u ­
miy ovqatlanish korxonalari (Ulguiji savdo korxonalari 
uyushmasi tizimiga kim vchi respublika ixtisoslashtirilgan 
ulguiji baza — kontoralari va ularning hududiy bazalari 
bundan mustasno. U lar uchun 0 ‘zbekiston Respublikasi 
Prezidentining 2006-yil 8-iyundagi «Ixtisoslashtirilgan 
ulguiji baza — kontoralam i soliqqa tortish tartibini takom il­
lashtirish to ‘g‘risida»gi PQ -374-son qarori bilan nazarda 
tutilgan soliq solish tartibi saqlab qolinadi); mikrofirmalar 
va kichik korxonalar toifasiga tegishli boTgan tayyorlov va 
ta ’m inot — sotish tashkilotlari, brokerlik firmalari, komis-
91

---

siya shartnomasi (topshirig‘i) bo‘yicha xizmatlar ko‘rsa- 
tuvchi korxonalar va tashkilotlar; soliq solishning boshqa 
tizimini tanlash huquqisiz lotereyalar va tavakkalchilikka 
asoslangan boshqa o‘yinlami tashkil etish bo‘yicha faoliyat- 
ni amalga oshirish uchun yuridik shaxslar kiritildi.
2007-yil 1-yanvardan yagona soliq toTovi toTovchilari 
hisoblangan alkogolli mahsulot ishlab chiqaruvchi mikrofir- 
malar va kichik korxonalar yagona soliq toTovini toTash 
huquqisiz, soliqlar va majburiy toTovlami umumbelgilan­
gan tartibda toTashga o‘tkazildi. Yer qa’ridan foydalangan- 
lik uchun soliq solinadigan foydali qazilmalami qazib olish- 
ni amalga oshiruvchi mikrofirma va kichik korxonalarga 
yagona soliq toTovi tatbiq etilmaydi. Bundan tashqari, 
Soliq kodeksining 350-moddasiga ko‘ra yagona yer soligTni 
toTovchilarga, qat’i belgilangan soliqni toTash nazarda 
tutilgan mikrofirma va kichik korxonalarga ham da mahsu­
lot taqsimotiga oid bitimlar ishtirokchisi boTgan mikrofir­
m a va kichik korxonalarga ham yagona soliq toTovi tatbiq 
etilmaydi.
Soliqlar va majburiy toTovlami umumbelgilangan tar­
tibda toTovchilar hisoblangan xiisusiy amaliyot bilan 
shug'ullanadigan notariuslar esa soliq solishning boshqa 
tartibini tanlash huquqisiz yagona soliq toTovini toTashga 
o‘tkazildi.
0 ‘zbekiston Respublikasi Prezidentining 2003-yil 30- 
avgustdagi «1998-yil 9-apreldagi «Xususiy tadbirkorlik, 
kichik va o ‘rta biznesni rivojlantirishni yanada rag'bat- 
lantirish chora-tadbirlari to ‘g‘risida»gi farmoniga o ‘zgar- 
tirish va qo‘shimchalar to ‘g‘risida»gi PF-3305 sonli far­
moniga ko‘ra 2004-yilning 1-yanvaridan boshlab kichik 
biznes subyektlari tarkibiga quyidagilar kiritilgan:
• yakka tartibda tadbirkorlik faoliyati bilan shug‘ulla- 
nuvchilar;
• xodimlarining o ‘rtacha yillik soni:
— ishlab chiqarish tarmoqlarida 20 kishidan;
— xizmat ko'rsatish sohasi va boshqa ishlab chiqarishga 
bevosita aloqasi boTmagan tarmoqlarda 10 kishidan;
— ulgurji, chakana savdo va umumiy ovqatlanish 
sohasida 5 kishidan oshmagan mikrofirmalar;
• quyidagi tarm oqlam ing o ‘rtacha yillik xodimlari 
soni:
92

---

— yengil va oziq-ovqat sanoati, metallga ishlov berish 
va asbobsozlik, yog'ochni qayta ishlash, mebel sanoati va 
qurilish materiallari sanoati 100 kishidan;
— mashinasozlik, metallurgiya, yoqilg‘i-energetika va 
kimyo sanoati, qishloq xo‘jaligi mahsulotlari yetishtirish va 
qayta ishlash, qurilish ham da boshqa sanoat-ishlab chiqa­
rish sohalari 50 kishidan;
— fan, ilmiy xizmat ko‘rsatish, transport, aloqa, xizmat 
ko‘rsatish sohasi (sug‘urta kompaniyalaridan tashqari), 
savdo va umumiy ovqatlanish ham da boshqa ishlab chiqa- 
rishga aloqador boTmagan sohalar 25 kishidan oshmagan 
kichik korxonalar.
Kichik biznes subyektlariga amaldagi soliq qonunchi- 
ligiga ko‘ra tatbiq etiladigan soliq imtiyozlari va preferen- 
siyalar faqat yuqoridagi sanab o ‘tilgan subyektlarga taalluqli 
boTadi.
U yoki bu korxonaning yuqorida aytilgan subyektlar 
toifalarining birortasiga kiritilish mezoni boTib xodimlar- 
ning yillik o'rtacha soni, shu jum ladan, unitar (sho'ba) 
korxonalarda, filiallarda va vakolatxonalarda ishlaydiganlar 
soni hisoblanadi.
Yagona soliq toTovi obyekti (so-