Strategik marketing

Strategik rejalashtirish
- firmaning maqsadlari, uning marketing sohasidagi 
potensial imkoniyatlari o‘rtasidagi strategik muvozanatni yaratish va qo‘llab-
quvvatlashni boshqarish jarayoni.
Talab
- tovar xo‘jaligiga xos bo‘lgan va savdo, ayirboshlash sohasida ko‘zga 
tashlanuvchi toifa. Talab bozorda turli xil tovarlar yordamida aks ettirilgan, 

---

228 
iste’molchilarning bir-biridan farq qiluvchi ko‘p sonli ehtiyojlaridan tarkib topuvchi, 
doimiy ravishda o‘zgarib turuvchi jamoatchilik ehtiyojlari majmuasini aks ettiradi. 
Tovar -
1) eng umumiy ko‘rinishda bozorda sotiluvchi mahsulot sifatida 
ifodalanishi mumkin bo‘lgan iqtisodiy toifa, oldi-sotdi obekti; 2) mahsulotning 
ma’lum bir xaridorlar ehtiyojini qondiruvchi asosiy iste’molchilik tavsifnomalari 
majmui; 3) iste’molchiga ko‘rsatiladigan, mahsulotni to‘ldiruvchi va uni sotishni 
engillashtiruvchi xizmat va imtiyozlar; 4) mahsulotnini o‘rab turuvchi “muhit” 
(mahsulot dizayni, sifati, markasi, urovi). 
Tovar strategiyalari
- 1) tovar siyosatining korxonaga tovar xayotiylik 
davrining istalgan bosqichida foyda olish va savdo hajmining barqaror bo‘lishini 
ta’minlashi mumkin bo‘lgan asosiy prinsipial yo‘nalishlari. Tovar strategiyasining 
asosiy turlari: tovar yoki xizmatlar innovasiyasi, variasiyasi, eliminasiyasi; 2) tovar 
nomenklaturasini optimallashtirish yo‘nalishlarini ishlab chiqish hamda firmaning 
samarali faoliyat ko‘rsatishi va raqobatbardoshligini ta’minlash uchun sharoitlar 
yaratuvchi tovarlar assortimentini aniqlash. 
Tovarning xayotiylik davri
- tovar rivojlanishining uni ishlab chiqishdan to 
bozorga olib kirishgacha bo‘lgan asosiy bosqichlarini aks ettiruvchi ma’lum bir vaqt 
davri (sikli); sotuvchining har bir bosqichda oluvchi foyda miqdori unga bog‘liq 
bo‘ladi. Tovarni sotish va foyda olish jarayonida besh bosqich ajratib ko‘rsatiladi: 
tovarni ishlab chiqish (bozorgacha) bosqichi, tovarni bozorga olib kirish (kiritish) 
bosqichi, tovarni sotish hajmining o‘sish bosqichi, etuklik (tuyinganlik) bosqichi, 
tovarning susayish bosqichi yoki tovar eliminasiyasi.