Суал Мяшял системинин истисмары

Суал-111: Radiasiya təhlükəsizliyi

Ъаваб:

• 
  Radiasiya təhlükəsizliyinə dair bu Qaydalarda əks olun­mamış digər məsələlər (tələblər) Azərbaycan Respub­li­ka­sı­nın «Əhalinin Radiasiya Təhlükəsizliyi haqqında Qanunu»nun, «Radiasiya Təhlükəsizliyi Norma­ları»nın (RTN-99), Atom Enerжisi üzrə Beynəlxalq Agentliyin aidiyyatı rəhbər sənədlərinin, Beynəlxalq Əmək Təşkilatının Azərbaycan Respublikası tərə­fin­dən 19 may 1992-ci ildə ratifikasiya olunmuş 115№-li Kon­ven­si­ya­nın «Əməkçilərin ionlaşdırıcı radiasiyadan müdafiəsi haq­qın­da Konvensiya»nın və 114№ -li Tövsiyəsinin «Əmək­çi­lə­rin ion­laş­dırıcı radiasiyadan müdafiəsi haqqında Tövsiyə»nin və həm­çinin [204]-ün tələblərinə uyğun həll olunmalıdır.
  
• 
  Sənaye-sanitariya laboratoriyasının ümumi vəzifə və funksiyalarına uyğun olaraq onun nəzdində fəaliyyət göstərən Radiasiya Nəzarəti Qrupu (RNQ) neftqazçıxarma və qazma obyektlərində radiasiya nəzarətini həyata keçirir.
  
• 
  Qrupun işi müəssisələrin sifarişləri üzrə hazırlanır və Istehsalat Birliyinin rəhbərliyi tərəfindən imzalanmış illik plan əsasında keçirilir.
  
• 
  Texnoloжi proseslərin dəyişilməsi və qəzalar za­ma­nı nəzarət üçün RNQ plandankənar müayinə aparmalıdır.
  
• 
  Işin həcminin, xarakterinin və dövriliyinin, o cüm­lə­dən radiasiya tədqiqatlarının nəticələrinin qeydiyyat qayda­sı­nın və formasının dəyişilməsi, yalnız Istehsalat Birliyinin icazəsi ilə həyata keçirilməlidir. Işin həcmi obyektlərdə yaranmış real radiasiya vəziyyətinin uçotu əsasında müəyyənləşdirilməlidir.
  
• 
  Obyektdə (nəzarət sahəsində) texnoloжi güclən­di­ril­miş təbii radiasiya fonu aşkarlanan zaman aşağıdakı tədbirlər görülməlidir: təhlükəli zonada «Radiasiya təhlükəsi var» təhlü­kə­siz­lik işarələri qoyulmalı; bu haqda obyektin və sənaye-sani­ta­ri­ya laboratoriyasının rəhbərlərinə, sonuncu isə öz növbəsində təxi­rəsalınmaz tədbirlərin görülməsi üçün Istehsalat Birliyinin mü­vafiq bölmə rəhbərinə məlumat verməlidir.
  
• 
  Qrupun heyəti üçün fərdi ekvivalent doza təqvim ili ərzində yol verilən həddin (YVH) qiymətindən yüksək olma­malıdır.
  
• 
  On səkkiz yaşı tamam olmayan şəxslərə, hamilə və kör­pə uşağı olan, habelə yaşı 40-ı ötmüş qadınlara ionlaşdırıcı şüa ilə əlaqəli işlərdə işləmək qadağandır.
  
• 
  Qrupun heyəti üçün nəfəs orqanları vasitəsilə radio­nuklidlərin fərdi illik daxilolmaları, ağ ciyərdə onun miq­darı və iş zonasının havasında onların orta illik qatılığı RTN-99 (radiasiya təhlükəsizliyi normaları) ilə müəy­yən­ləş­di­ril­miş YVH-ni ötməməlidir.
  
• 
  Texnoloжi gücləndirilmiş təbii radiasiya fonu aş­kar olunmuş müəssisənin (obyektin) rəhbərliyi təhlükəsiz iş şərai­ti­nin yaradılması üçün müvafiq tədbirlər görməlidir.
  
• 
  Texnoloжi gücləndirilmiş təbii fonlu zonada iş zamanı radiasiya təhlükəsizliyi üzrə tədbirlər kompleksi, adam­la­rın xarici şüalanmadan qorunmasını, havanın və iş yerlərinin, də­ri örtüyünün və işçilərin xüsusi geyiminin səthlərinin, həmçinin ob­yektlərin istismarı və onlarda təmir işləri aparılan zaman ətraf mü­hitin (atmosfer havası, yerin təki, bitki örtüyü, su mənbələri, yeraltı sular və b.) çirklənməsinin qarşısının alınmasını təmin etməlidir.
  
• 
  Texnoloжi gücləndirilmiş təbii radisiya fonu qeyd olunan obyektin ətrafında sanitar-mühafizə və müşahidə zonası müəy­yən edilməlidir (qoyulmalıdır). Zonanın ölçüləri hər bir kon­­kret halda Dövlət Sanitar Nəzarəti orqanları ilə razı­laş­dı­rı­la­raq müəyyənləşdirilməlidir.
  
• 
  Xidməti otaqlarda və obyektin ərazisindəki mü­şa­hidə zonası hüdudunda (bütün bədənin şualanması zamanı) ek­vivalent dozanın gücü [204]-ün tələblərinə uyğun olmalıdır.
  
• 
  Qurğuların, boruların və digər metal konstruk­si­ya­ların (avadanlıqların) əlçatan səthindən 0,1 m məsafədə qam­ma-şüalanmanın ekspozisiya dozasının gücü 1 mZv/saat qədər olduqda, həmin avadanlıqlar yerləşən otaqlara (sahələrə) və on­ların yerləşməsinə xüsusi tələblər qoyulmur.
  
• 
  Maye radioaktiv materiallarda (məhlullar) radio­nuk­lidlərin miqdarı mayelər üçün RTN-99 üzrə müəyyən­ləş­di­ril­miş normanı ötərsə, həmin materiallar bu qaydaların 8.3.21 bən­di­nə uyğun olaraq basdırılmalıdır.
  
• 
  Radioaktiv çirklənmə ocağında və ya texnoloжi güc­ləndirilmiş təbii radiasiya fonunda yerləşən (işləyən) bütün şəxs­lər fərdi mühafizə vasitələri ilə təmin olunmalıdır.
  
• 
  Tətbiq olunan fərdi mühafizə vasitələri şüalanma nö­vünə və radioaktiv maddənin aqreqat halına uyğun olmalıdır.
  
• 
  Ionlaşdırıcı şüalanma zonasında işləyərkən aşa­ğı­da­kılar qadağandır:
  
• 
  işçilərin fərdi mühafizə vasitəsiz olması;
  
• 
  qida qəbulu, siqaret çəkmək, kosmetik vasitələrdən isti­fadə.
  
• 
  Müəssisələrdə radioaktiv nəzarəti aparan RNQ-in işçiləri fərdi mühafizə vasitələri ilə təmin olunmalıdır (yüngül iş ayaqqabısı, əlcək, məhrəba, xüsusi sabun, birdəfəlik burun dəs­malı, papaq, xalat, önlük, eynək, nəfəs orqanlarının fərdi mü­ha­fizə vasitələri və fərdi dozimetr).
  
• 
  Xüsusi geyim, xüsusi ayaqqabı və digər fərdi mü­ha­fizə vasitələri radiasiya təsirinə məruz qaldıqda, onlar dezak­tiv­­ləşdirilməli və ya utilizə edilmək üçün Bakı Icra Hakimiy­yə­ti­nin nəzdində olan «Izotop» xüsusiləşdirilmiş kombinatına təhvil ve­rilməlidir.
  
• 
  Fərdi mühafizə vasitələrinin və dəri örtüklərinin ra­dioaktiv çirklənməsi RTN-99 –da göstərilmiş səviyyədən çox ol­mamalıdır.
  
• 
  Çirklənmiş və dezaktivasiya olunmamış, zədə­lən­miş və ya köhnəlmiş fərdi mühafizə vasitələrindən istifadə etmək qa­dağandır.
  
• 
  Qəti olaraq qadağandır:
  
• 
  radiasiya şüa mənbəyini hətta rezin əlcəklərlə olsa belə ələ gö­türmək;
  
• 
  radiasiya şüa mənbələrinin mühafizə örtüyünü açmaq;
  
• 
  radiasiya şüa mənbələrini sənaye-sanitariya labora­tori­yasına və Istehsalat Birliyinin digər müəssisələrinə nəql etmək.
  
• 
  Neftqazçıxarma mədənlərinin ərazisində səthdə qam­ma şüalanmanın ekspozisiya dozasının gücü 120 mkR/saat­dan (1,2 mZv/saat) artıq olduqda həmin sahə radioaktiv çirk­lən­mə ocağına aid edilir.
  
• 
  Ərazisində texnoloжi gücləndirilmiş təbii radiasiya fo­nu olan müəssisələrdə radiasiya dozimetrik nəzarəti həyata keçi­rilməlidir. Belə müəssisələrdə, xarici mühitdə radiasiya şəraiti və həmçinin işçilərin şüalanma dozası haqqında lazımi məlu­mat­ların əldə olunması təmin edilməlidir.
  
• 
  Radiasiya şüalanmasına məruz qalmış və sağlam­lı­ğına zərər dəymiş işçilər zərərdəymiş işlərdən kənarlaşdırılmalıdır.
  
• 
  Yüngül dərəcədə zərərçəkmiş işçilər işdən müvəq­qəti kənarlaşdırılmalı (sağlamlıqları bərpa olunana qədər), ciddi zərərçəkmiş işçilər isə əvvəlki əmək haqqı və kompensasiya ödəmələri saxlanılmaqla başqa işə keçirilməlidir.
  
• 
  Sağlamlıq üçün təhlükəli dozada şüalanmaya məruz qalmış şəxslər dərhal ixtisaslaşdırılmış tibb müəssisəsinə göndərilməlidir.
  
• 
  Işçilər üçün ionlaşdırıcı şüalanma dozasının əsas həddləri cədvəl 9-da verilir:
  

Cədvəl 9