T. C. Ankara ün vers tes sosyal b L mler enst tüSÜ Özel hukuk (meden hukuk) anab L m dali

 
75 
göre vadeli swap işleminin iki türü vardır.  şleme giren taraf bunlardan birincisinde 
(forward  swaps)  sabit  meblağ  ödeyicisi,  ikincisinde  (reverse  forward  swaps)  ise 
değişken meblağ ödeyicisidir
151
. 
3.
  Temdit Edilebilir Swap (Extendable Swap) 
Temdit  edilebilir  (süresi  uzatılabilir)  swaplar,  taraflardan  birinin  swap 
anlaşmasında  belirlenmiş  vadeyi  uzatma  hakkına  sahip  olduğu  işlemlerdir.  Faiz 
oranları  açısından  swap  süresinin  uzatılmasında  yarar  gören  hak  sahibi,  prim 
karşılığında bu hakkını kullanarak faiz oranlarını nispeten düşük tutabilmektedir
152
.  
Swap anlaşmasında, sürenin uzatılmasına yönelik hakka benzer şekilde, swap 
süresinin  kısaltılmasına  imkan  veren  bir  hak  da,  önceden  belirlenen  bir  prim 
karşılığında taraflardan birine tanınmış olabilir. Bu durumda taraflar, sabit vadeli bir 
swap  işlemine  girmiş  olmalarına  rağmen,  sözleşmeye  vadeden  önce  son  verme 
hakkını elde etmektedirler. Bu tip işlemler, süreyi kısaltma hakkının ait olduğu tarafa 
göre “alınabilir swap” (callable swap) ya da “satılabilir swap” (putable swap) olarak 
isimlendirilir.  Söz  konusu  hakkın  sabit  meblağ  ödeyen  tarafa  ait  olması  halinde 
alınabilir  swap,  değişken  meblağ  ödeyen  tarafa  ait  olması  halinde  ise  satılabilir 
swaptan bahsedilir. Satılabilir swaplar için “iptal edilebilir swap” (cancellable swap) 
terimi de kullanılmaktadır
153
. 
Swap  sözleşmesini  vadeden  önce  sona  erdirme  hakkına  sahip  olan  taraf,  bu 
hakkını  vade  içerisinde  herhangi  bir  tarihte  kullanabilir.  Alınabilir  swapta,  sabit 
meblağ ödeyen taraf, dönemsel ödemelere eklenen prim karşılığında, faiz oranlarının 
düşmesi  halinde  sözleşmeye  son  vererek  yüksek  sabit  orana  dayalı  ödeme 
                                                 
151
 DAS, 250. 
152
 AKGÜÇ, 704; JENTZSCH, 81; CEYLAN, 272. 
153
 DAS, 281; AKGÜÇ, 704; CEYLAN, 272. 

---

 
76 
yükümlülüğünden  kurtulabilmektedir.  Satılabilir  swapta  aynı  durum,  değişken 
meblağ ödeyen taraf için geçerlidir
154
.  
4.
 
tfa Edilebilir Swap (Amortising Swap) 
tfa  edilebilir  swap,  faiz  oranı  swaplarında  dönemsel  ödemelerin 
hesaplanmasında  temel  alınan,  para  swaplarında  ise  işlemin  başlangıcında  ve 
sonunda ödenmesi kararlaştırılan farazi anaparanın miktarının, swap vadesi boyunca 
belirlenmiş  tarihlerde  ve  swap  anlaşmasında  tespit  edilen  oranda  azaltılmasını 
öngören  işlemdir
155
.  Tarafların  belirli  bir  süre  hiç  ödeme  yapılmaması  hususunda 
anlaşmaları da mümkündür. Bu durumda, örneğin yedi yıl vadeli bir swap işleminde, 
ilk iki yıl herhangi bir ödeme talebinde bulunulmaz. Kalan beş yıl içinde ise anapara 
her altı ayda bir yüzde on oranında azaltılır
156
. 
Hem  para  swaplarının  hem  de  faiz  oranı  swaplarının,  itfa  edilebilir  swap 
ş
eklinde gerçekleştirilmeleri mümkündür. Bununla birlikte uygulamada daha çok itfa 
edilebilir faiz oranı swaplarına rastlanmaktadır
157
. 
5.
  Dalgalı Anapara Swapı (Roller-Coaster Swap) 
Dalgalı  anapara  swapı,  swap  işlemine  konu  olan  anapara  miktarının  zaman 
içerisinde  artış  gösterdiği  veya  azaldığı (dalgalandığı)  swap  türüdür.  Bu  swap  türü, 
finansman  ihtiyacının  uzun  vadede  değişiklik  gösterdiği  yatırım  projelerinde 
uygulanır
158
.  şlem, ödenmesi gereken meblağın, swap süresince belirlenen vadelerde 
                                                 
154
 AKGÜÇ, 704. 
155
  AMMANN,  36;  DECOVNY,  87;  PETERS,  70;  McDONALD,  254;  JENTZSCH,  83; 
CHANCE, 438; AKGÜÇ, 714; UZUNOĞLU, 87; TOROSLU, 131. 
156
 UZUNOĞLU, 87; AKGÜÇ, 715; CEYLAN, 271. 
157
 DAS, 244. 
158
 UZUNOĞLU, 131; CEYLAN, 272. 

---

 
77 
eşit  miktarlarda  ifası  yerine,  artan  ya  da  azalan  tutarlar  halinde  ödenmesi  esasına 
dayanmaktadır
159
.  
6.
  Sıfır Faizli Swap (Zero Coupon Swap)  
Esas itibarıyla varlık swaplarının bir türü sayılan sıfır faizli swap, vadede tek 
defaya mahsus sabit bir ödemenin yapıldığı işlem türüdür. Burada swap taraflarından 
biri,  sözleşmede  belirlenen  tarihlerde  düzenli  olarak  değişken  ödemeler  yapmak 
yükümlülüğü  altına  girerken,  sabit  meblağın  borçlusu,  swap  işleminin  sonunda  tek 
bir  ödeme  yapar.  Bu  ödeme,  basit  bir  swap  işleminin  süresi  boyunca  yapılması 
gereken sabit oranlı ödemelerin toplamını kapsamaktadır
160
.  
7.
  Emtia Swapı (Commodity Swap) 
Emtia swapı, iki taraf arasında belirli miktar ve kalitedeki bir malın sabit ve 
değişken  fiyatlarını  belirli  bir  zaman  süresince  değiştirmeye  yönelik  olarak  yapılan 
işlemdir. Sabitten değişkene faiz oranı swap işlemine benzeyen emtia swapı, üretici 
ve kullanıcılara uluslararası mal borsalarındaki fiyat hareketlerinden korunma imkanı 
verir.  Swap  anlaşması  gereğince  malını  sabit  bir  fiyattan  bankaya  satan  üretici, 
karşılığında  üretip  sattığı  malın  piyasa  fiyatına  bağlı  bir  endekse  dayalı  değişken 
fiyatı  ödemeyi  kabul  etmektedir.  Peşin  piyasada  fiyatların  sabit  fiyatın  üzerine 
çıkması halinde aradaki fark bankaya ödenir
161
. 
8.
  Aktif Swapı (Assets Swap) 
Kural olarak yalnızca yükümlülükleri ve bunlardan doğan ödeme akımlarını 
konu  edinen  diğer  swap  işlemlerinin  (liability  swaps)  aksine,  aktif  swaplarında 
                                                 
159
 DECOVNY, 88. 
160
 DECOVNY, 92; AMMANN, 36; PETERS, 68; JENTZSCH, 88; CEYLAN, 271. 
161
 DECOVNY, 101; McDONALD, 259; CEYLAN, 268; SELV , 29. 

---