T. C. Ankara ün vers tes sosyal b L mler enst tüSÜ Özel hukuk (meden hukuk) anab L m dali
Yüklə 1,68 Mb. Pdf görüntüsü
|
86 1. Bankalar Bankalar swap işlemlerine ya taraf sıfatıyla ya da aracı olarak katılırlar. Taraf sıfatıyla işleme katılan banka, kural olarak swap piyasasında son kullanıcı gibi hareket etmektedir 204 . Swap işlemine son kullanıcı olarak katılan banka, karşı tarafla kendi hesabına ve iktisadi anlamda bütün riskler de kendisine ait olmak üzere bir swap sözleşmesi yapmaktadır 205 . Bankaların bu şekilde swap sözleşmelerine dahil olmalarının ana sebebi, merkez bankalarının, kendi yetkileri dahilinde çalışmakta olan bankaları değişken faiz oranıyla borçlanmaya teşvik etmeleridir. Swap yöntemiyle banka, sabit faizli döviz istikrazı konusundaki potansiyelini kullanabilir ve daha sonra bu şekilde elde edilen kaynağı değişken faizli bir kaynağa dönüştürebilir 206 . Bankaların swap sözleşmelerine taraf olmalarının bir diğer sebebi, işlemin aktif ve pasif mevcutların yönetilmesi ile faiz risklerinin en aza indirilmesinde etkili bir teknik özelliği taşımasıdır. Swap işleminin sağladığı avantajlardan yararlanmak, bankanın ekonomik hedeflerine ulaşmasını hızlandırmaktadır 207 . Swap sözleşmeleri vasıtasıyla belirli bir ülkenin hukuk düzeni tarafından getirilen yasakların ve sınırlamaların aşılması da mümkün olabilmektedir. Nitekim Amerikan ve Japon ticaret bankaları, kendi ülkelerinde yasal düzenlemelerle sınırlandırılmış olan menkul kıymet faaliyetlerini genişletmek için swap sözleşmelerini kullanmışlardır 208 . 204 Bankanın aracı sıfatıyla faaliyet göstermesine ilişkin olarak bkz. §6, II. 205 HU, Swaps, 356; DARRINGER, 272; WEBER, 308; FLANAGAN, 221; DECKER, 1002; LINDHOLM, 79; TUCKER, 590. 206 LINDHOLM, 79; ANDRES, 188; JENTZSCH, 59. 207 ANDRES, 188. 208 CHAMBERS, 141. 87 2. ş letmeler Swap sözleşmelerine katılmak isteyen işletmelerin konularına ilişkin bir sınırlama söz konusu değildir. Dolayısıyla bunların çok çeşitli alanlarda faaliyet göstermeleri mümkündür. Uygulamada özellikle sigorta şirketlerinin 209 ve temel fonksiyonu kendi ülke paraları dışında diğer ülkelerin para birimlerinden borç vermek olan “ihracat kredisi veren acenteler”in swap sözleşmelerine taraf oldukları gözlenmektedir 210 . Swap sözleşmesinin işletmeler tarafından öncelikle tercih edilmesinin esas sebebi, şüphesiz sözleşmenin, bir yandan döviz transferi ve borçlanmaya ilişkin olarak getirilen ve iç piyasada borçlanma maliyetlerini artıran yasal kısıtlamaların aşılmasını ve bu şekilde daha düşük maliyetli finansman sağlanmasını mümkün kılarken, diğer yandan da spekülasyon suretiyle kar elde etme yolunu açmasıdır 211 . Ancak swap sözleşmelerinin son yıllarda büyük işletmelerin finans yöneticileri tarafından kullanılan en önemli finans yönetimi tekniği haline gelmesinde, genel olarak sermaye piyasasının gelişim seyrinin etkisi de gözden kaçırılmamalıdır. Zira son yıllarda hükümetlerin ve devlet kuruluşlarının sabit faizle borçlanma eğilimi göstermeleri, sermaye arayışları çoğunlukla sabit faize yönelik olan ve doğal sabit oran ödeyicisi olarak da anılan işletmelerin, sabit faizli sermaye piyasasından dışlanmalarına yol açmıştır. Sermaye giderlerini sabit tutmak ve finans yönetimi açısından hesaplama kolaylığı sağlamak isteyen işletmeler, bu problemi çözmek için swap sözleşmelerine girmeye başlamışlar ve değişken oranlı sermaye istikrazı ve 209 LEVIN, 21. 210 CEYLAN, Finansal Yönetim, 177; GÜMÜŞEL , 48. 211 Amerika Birleşik Devletlerinde swap işlemi için geliştirilen muhasebeleştirme yöntemi de işletmelerin swap sözleşmeleri yapmalarında etkin rol oynamaktadır. Zira bu yöntem, şirketlere swap işlemleri için yeni fırsatlar yaratmaktadır (CEYLAN, Finansal Yönetim, 175; DECOVNY, 15). 88 kupon swapını bir arada kullanmak suretiyle, sabit faizli sermaye piyasasında devletin etkin varlığına rağmen sabit faizle kaynak sağlamayı başarmışlardır 212 . 3. Uluslararası Kuruluşlar Swap piyasasında faaliyet gösteren ve swap sözleşmelerinde taraf sıfatıyla yer alan uluslararası kuruluşlar arasında Dünya Bankası özel bir yere sahiptir. Bilinen ilk swap sözleşmesi, 1981 yılında Dünya Bankası ile IBM arasında yapılmıştır. Dünya Bankası gibi önemli bir kuruluş tarafından kullanılmış olması, swap tekniğinin bir finansman aracı olarak piyasalarda kabul görmesine büyük katkı sağlamıştır 213 . Dünya Bankası, taraf olduğu sözleşmelerin sayısı ve işlem hacmi itibarıyla swap piyasasının en büyük münferit katılımcısıdır. Bankanın katıldığı swap işlemlerinde amerikan doları, japon yeni, hollanda guldeni, avusturya şilini ve euro kullanılmıştır 214 . Dünya Bankası swap sözleşmelerini yalnızca bankalar, diğer finans kuruluşları ve birinci sınıf kredi değerliliğine sahip şirketlerle yapmakta; böylelikle yüksek miktarlardaki swap işlemlerinden kaynaklanabilecek riskleri sınırlandırmış olmaktadır 215 . 4. Devletler Devletler, merkez bankalarının faaliyetlerinden ayrı olarak swap sözleşmelerini bütçe açıklarını kapatmak amacıyla kullanmaktadırlar. Yeterli kredi değerliliği bulunmayan ve bu sebeple ancak değişken faiz oranı üzerinden 212 ANDRES, 194. 213 ANDRES, 195. 214 ANDRES, 195. 215 CEYLAN, Finansal Yönetim, 177; DECOVNY, 14; ANDRES, 196. Yüklə 1,68 Mb. Dostları ilə paylaş:
|