T. C. İStanbul üNİversitesi sosyal biLİmler enstiTÜSÜ tarih ana biLİm dali

 
Sonuç olarak Vladimir’in 985 yılında İtil Bulgarları üzerine yapmış olduğu 
bu sefer sonucunda her iki devlet (Kiev Rus Knezliği-İtil Bulgar Emirliği) 
birbirlerini resmi olarak tanımış oldular. Ayrıca ebedi barış dilekleriyle kaleme 
aldıkları anlaşma metninden de anlaşılacağı üzere her iki devletin çatışma ortamını 
bitirme gayreti içerisinde bulunacaklarını da göstermiştir. Çünkü bölgedeki canlı 
ticaret her iki halkın sürekli dostane münasebet içerisinde bulunmasını 
gerektirmekteydi. 
 
2.3.1.3. İtil Bulgarlarının Kiev Rusya’sını Müslümanlaştırma 
Teşebbüsleri 
Kiev Rus Knezi Vladimir kardeşi Yaropolk’a 980 yılında üstünlük sağlayıp 
Kiev tahtına oturur oturmaz ülkesinde pagan dininin kültleri üzerine bir takım 
reformları uygulamaya sokmuştu. Knez; gümüş kafalı ve altın kulaklı Peruna, 
Horsa, Dajd-boga, Striboga, Semargla ve Mokoşi adını verdikleri altı adet ağaçtan 
putları Kiev’in yüksek tepesinin üzerine yerleştirilmesini emretti. Bu putlar farklı 
Slav-Rus kabilelerinin ilahları olmalıydılar.  Vladimir bu reformla başta Peruna 
kültü olmak üzere pagan kült inancını devlet dini haline dönüştürme çabası 
içindeydi. Bununla çok sayıdaki yerel putların yerine tek bir resmi pagan 
panteonunu hâkim kılmak ve Peruna’nın  şahsında üst bir ilahi hiyerarşi sistemini 
oturtmak istiyordu.  Yani yeryüzünde nasıl yegâne bir Knez olmalıydıysa 
gökyüzünde de yalnızca tek bir ana ilah bulunmalıydı
200
. Anlaşılan bu reformu onu 
tatmin etmemişti. Kaynaklardan Vladimir’in İslamiyet ve Hıristiyanlık gibi kendi 
hâkimiyetini sağlamlaştıracak ve ülkesini olgunlaştıracak yeni ve evrensel bir din 
arayışı içerisine girdiğini anlıyoruz.  
İtil Bulgarları da Vladimir’in bir din arayışı içerinde olduğunun 
farkındaydılar. Bundan dolayı 985 yılında imzalanan barış antlaşmasından sonra İtil 
Bulgarları Knez Vladimir’e kendisinin ve ülkesinin İslamiyeti kabul etmesi 
girişiminde bulundular. İtil Bulgarlarının amaçları pagan Rusları kendi siyasi 
çevrelerine dâhil etmek ve onu İslamın Avrupa’daki önemli bir mevkisi haline 
                                                 
200
Zaiçkin, Poçkaev, Russkaya İstoriya, s.46-47; Neofitsialnaya  İstoriya Rossii Vostoçnıe 
Slavyane i Naşestvie Batıya, Moskova, 2006, s.43-47. 
 
129

---

getirmekti. Bu teşebbüs muhtemelen 985 yılındaki çatışmadan sonra yapılan barış 
görüşmeleri esnasında Bulgar Emiri tarafından gündeme getirilmişti. Eğer Ruslar İtil 
Bulgarları aracılığıyla Müslüman olurlarsa Bulgar Emiri’nin İslam âlemindeki siyasi 
ağırlığının oldukça yükseleceği de aşikârdır. Ayrıca İtil Bulgarları için Ruslar rakip 
olmalarından başka aynı zamanda da ticari ortaklarıydılar
201
. Üstelik Kiev’de İtil 
Bulgarları ve diğer doğulu ülkelerle bağlantılı olan Müslüman kolonosi de 
bulunmaktaydı
202
. Bundan dolayı Ruslar İslamiyet’ten haberdardılar.  
Burada  şunu da belirtmek gerekir ki, Ruslar batıya giden ticari yol ve 
pazarlar arasındaki bölgede aracı konumundaydılar. Bundan dolayı Rusların 
Müslüman olması  İtil Bulgarlarına muazzam ekonomik ve siyasi kazançlar 
sağlayabilirdi. Bu yüzden Bulgar Emiri, Knez Vladimir’in din konusundaki 
tereddütlerini öğrenerek ona elçiler göndermeye karar verdi. 
Rus kroniklerinin bildirdiğine göre 986 yılında Müslüman Bulgar elçileri 
kendi inançlarını kabul etmesi teklifiyle Vladimir’e geldiler. Ona “Knez sen akıllı ve 
bilgilisin ama kanunları bilmiyorsun. Bizim kanunlarımıza inan ve Muhammed’e 
selam ver” dediler. Bunun üzerine Vladimir sizin inancınız nasıl? Diye onlara 
sorduğunda elçiler ona tek bir Allah’a inandıklarını, sünnet olduklarını, domuz eti 
yemediklerini, içki içmediklerini ve zina etmediklerini fakat Cennet’e gittiklerinde 
en güzel hurilerle karşılaşacaklarını söylediler. Kendisi zina etmeyi seviyordu ayrıca 
Ruslar içki ve domuz etine düşkündüler. Vladimir Sünnet olmaya da pek sıcak 
bakmıyordu. Bundan dolayı onlara “Ruslar içki içip eğlenmesini severler ve onsuz 
yaşayamazlar” dedi
203
. Bundan sonra da Roma’dan Katolik Almanlar, Musevi 
Hazarlar ve Ortadoks Grekler Vladimir’in kendi inançlarını kabul etmesi için 
girişimlerde bulundular. Anlaşılan Knez Vladimir bu sıralarda bütün Rus halkını 
                                                 
201
R. M. Valeev, “Torgovıe Sıvyazi Voljskoy Bulgari i Rusi v Domongolskiy Period”, Voljskaya  
Bulgariya i Rus (K 1000-Letniyu Russko-Bulgarskogo Dogovora), Otv. Red. A. H. Halikov, 
Kazan, İzd. KFAN SSSR, 1986, s. 26. 
202
Novoseltsev, Drevneyşie Gosudarstva Vostoçnoy Evropı, s.444. 
203
Yücel, İlk Rus Yıllıklarına Göre Türkler, s.491-492; ayrıca bkz.:Şpilevskiy, Drevnie Goroda, 
s.108; Halikov, Voljskaya Bulgariya i Rus, s.11; Halikov, Rus Tanınan 500 Bulgar-Tatar, s.5; 
Huzin,  Voljskaya Bulgariya, s.167; L. N. Gumilev Vladimir’in İslamiyeti red etmesini içki 
meclislerine bağlamaktadır: “Vladimir, şarap içilmesini yasakladığı için İslam’ı reddetmişti. Knaz, 
şahsen alkol bağımlısı değildi; ama sarhoş olacak kadar değilse bile, çakırkeyf olacak şekilde 
mutlaka içkinin bulunduğu sohbet meclislerini çok seviyordu. Bu geleneğin reddi, kaçınılmaz 
derecede ihtiyaç duyduğu dostlukların da kaybedileceği şeklinde yorumlandı”, Gumilev, Eski Ruslar 
ve Bozkır Halkları, s.298. 
 
130

---

bütünleştirecek bir din arayışı içerisindeydi. Onun İslamiyetin kurallarını Rusların 
alışkanlıklarına uygun bulmamasından kendi milletinin doğasına uygun olacak ve 
halkı arasında pek muhalefetle karşılaşmayacak bir din arayışı içerisinde olduğunu 
anlamaktayız.  
Bir yıl sonra 987’de Vladimir boyarlarına danıştıktan sonra onların 
yaşayışlarını ve dinlerini öğrenmeleri için Bulgarlara ve diğerlerine elçiler 
göndermeye karar verdi. İtil Bulgarlarına gelen elçiler Kiev’e döndükten sonra 
Vladimir’e şöyle dediler:  
 
“İlk önce Bulgarlara giderek mabetlerinde yani mescitlerinde nasıl ibadet ve dua 
ediyorlar diye baktık, onlar orada kuşak takmıyorlar ve selam vererek sanki kudurmuşlar 
gibi  şuraya-buraya yönelerek oturuyorlar. Onlarda eğlence diye bir şey yok sadece keder 
var. Ayrıca çok pis kokuyorlar. Kanunları da çok iyi değil”
204
. 
 
Bu din arayışının sonucunda 988-989 yıllarında Ruslar Ortadoks 
Hıristiyanlığı kabul ettiler
205
. Özellikle sarhoş edici içkilerin kullanımının  İslam 
şeriatında yasak oluşunun, bu dinin Ruslar tarafından kabul edilmemesinin önündeki 
en büyük engel olduğu sanılmaktadır
206
. Vladimir’in İslamiyeti kabul etmeyip 
Hıristiyanlığı kabul etmesinde Ruslardan kültür bakımından çok üstün bir durumda 
bulunan İtil Bulgarlarınca asimile edilmekten çekinmesi de etkili olmuş olabilir. 
Vladimir’in ve Rusların Hıristiyanlığı benimsemesi meselesiyle ilgili olarak 
Rus kroniklerinden başka İslam kaynaklarında da malumatlar bulunmaktadır. Fakat 
işin ilginç yanı  İslam kaynakları onların Hıristiyanlığı benimsemesinden sonra 
                                                 
204
Yücel, İlk Rus Yıllıklarına Göre Türkler, s.494-495; Şpilevskiy, Drevnie Goroda, s.109-110; 
Halikov,  Voljskaya Bulgariya i Rus, s.11;Karamzin, İstoriya Gosudarstva Rossiyskogo, s.148-
150. 
205
Vladimir’in Hıristiyanlığı kabul etmesiyle alakalı olarak eski görüşler mevcuttur.  Bunlardan birine 
göre Bizans İmparatorluğunda Anadolu’daki asilzadelerin desteğiyle Bizans tahtını ele geçirmek için 
987 yılında ayaklanan Varda Foka’nın isyanını bastıramayan  İmparator II. Vasiliy Vladimir’den 
yardım istemişti. Vladimir’in gönderdiği Rus kıtalarının desteğiyle II. Vasiliy bu ayaklanmayı 
bastırmıştı. Vladimir bunun karşılığında II. Vasiliy’in kızı Prenses Anna ile evlenmek istemişti. 
Bizans bunun Vladimir’in Hıristiyan olması karşılığında mümkün olabileceğini bildirdi. Bunun 
üzerine Vladimir vaftiz edilerek Hıristiyan oldu ve Kiev’e dönerek bütün putları  kırdırdı ve yaktı. 
Büyük put Peruna’nın ise atın kuyruğuna bağlanmasını ve dağdan Dnyeper Nehri’ne yuvarlanmasını 
emretti. Halk ağladı, fakat knez aldırmadı,  Zaiçkin, Poçkaev, Russkaya  İstoriya, s.46-47; ayrıca 
bkz.: N. İ. Kostomarov, Russkaya İstoriya v Jizneopisaniyah Eyo Glavneyşih Deyateley, Kniga 
Pervaya, Moskova, İzd. Olma-Press, 2004, s.88-89; İstoriya Rossii S Drevneyşih Vremen Do 
Kontsa XVII Veka, s.80-81; Kurat, Rusya Tarihi, s.30. 
206
Arnold, İslâm’ın Tebliğ Tarihi, s.320. 
 
131

---