97
arasındaki etkileĢimdir
.
Samovar ve arkadaĢları
na
(2009:16) göre iletiĢimin
temel prensipleri Ģunlardır: a) iletiĢim dinamik bir süreçtir, b) iletiĢim
semboliktir, c) iletiĢim bağlamsaldır, d) iletiĢim kendini yansıtı
r
, e) iletiĢim
öğrenilir, f) iletiĢim sonuçsaldır.
Günümüzde iletiĢim teknolojilerindeki geliĢmeler
, dünya üzerindeki
insanları birbirlerine yakınlaĢtırmıĢ, birbirlerinden her an haberdar olma
kabiliyetini kazandırmıĢtır. 20‟nci
yüz
yıl ve öncesi değerlendir
i
ldiğinde,
kültürlerarası iletiĢim
sürecinin uzun olduğu bilinmektedir.
Devletler
arasındaki iletiĢimin
elçiler
vasıtasıyla
kurulduğu zamanlarda, toplumlar
arası
iletiĢimden bahsetmek pek mümkün değildir.
Ancak
21‟nci
yüzy
ı
la
gelin
diğinde
, özellikle
Ġnternetin yaygınlaĢması kültürlerarası
iletiĢimi
hızlandırmıĢtır. Bununla birlikte küresel ekonomi, göç dalgası, teknoloji
,
ulaĢım ve iletiĢimdeki geliĢmeler
in,
dünyayı küresel bir köy haline getirdiğini
söylemek mümkündür (Ting-Toomey, 1999:3).
Haviland
ve arkadaĢlarına (2008:794) göre insan toplulukları
, her
zaman hareket halinde olmuĢtur
. Günümüzde bu hareketlilik,
geliĢen
teknolojiler sayesinde daha da hızlanmıĢtır. 1900‟lü yıllarda
, gelecekte
homojen bir kültür inancının ortaya çıkacağı öngörüsü, iletiĢim, ulaĢım ve
ticaretteki geliĢmelere bağlı olarak gittikçe gerçeğe dönüĢmektedir. Hatta
bazı antrop
ologlar,
23‟ncü yüzyılda dünyanın siyasi açıdan bir bütün olacağı
tezini ileri sürmektedirler (Haviland
ve diğerleri
, 2008:796). Teknolojideki bu
geliĢmeler
ile birlikte
küreselleĢme süreci
içerisinde
, dünyanın kü
ltürel
açıdan
bir bütün olması
mümkün görünmektedir.
Ancak bu yayılmanın, kültürel
direniĢi de artırabilme ihtimali göz ardı edilmemektedir (Haviland ve diğerleri,
2008).
Kültürlerarası iletiĢim terimi, Edward Hall‟un 1959 yılında yayımlanan
“Sessiz Dil
-The Silent Language
“ isimli kitabında kullanılmıĢ ve bu alanda
yapılan ilk çalıĢma olarak kabul edilmiĢtir (Hall, 1959:19; Sarı,
2004). Hall bu
çalıĢmasında (1959:119) kültürü, öğrenilebilir ve aynı zamanda öğretilebilir
bir
iletiĢim kaynağı olarak
görmektedir.
98
SoydaĢ
'a
(2010:12) göre kültürlerarası iletiĢimin diğer iletiĢim
süreçlerinden farkı, farklı kültürler arasında gerçekleĢmesidir
.
Kültürlerarası
iletiĢimin en
güncel
örneği
olarak
NATO ve Koalisyon güçlerinin Afgan halkı
ile kurduğu iletiĢim
gösterilebilir. ISAF bünyesinde görev yapan 48 ülkeden
yaklaĢık
49.902 askerin (1 Haziran 2014 itibariyle) (NATO [Web], 2014)
Afgan halkı ile kurduğu iletiĢim
in kültürlerara
sı iletiĢim
problemlerini de
beraberinde getir
diği tezi ileri sürülebilir.
Kültürlerarası iletiĢim
sürecinde, birçok engel ile karĢılaĢmak
mümkündür. Bu engellerden birisi, kendi kültürünü yüceltme, kendini
önemseme ve diğerlerini küçük görme davranıĢıdı
r (Güvenç, 2011:27). Bu
davranıĢ biçimi, bir baĢka kültüre karĢı önyargılı davranmaya itmekte ve
kültürlerarası çatıĢmanın temelini oluĢturmaktadır.
Kültürlerarası iletiĢim alanında yapılan birçok araĢtırma
,
çeĢitli
kuramlar
ın ortaya çıkmasına öncülük etmiĢtir. Bu kuramlar, kültürlerarası
iletiĢim alanında çalıĢanlar için önemli birer altyapı oluĢturmuĢtur.
Bununla
birlikte k
ültürlerarası iletiĢimde ortaya çıkan engeller
,
bu kuramlar vasıtasıyla
aĢılmaya çalıĢılmıĢtır. Bu alanda ortaya konulan birçok kuram olmasına
rağmen
tez çalıĢması
nda, Edward T. Hall
tarafından geliĢtirilen
“Enformasyon Sistemleri Kuramı” ile Geert
Hofstede
tarafından geliĢtirilen
“Kültürel Boyutlar Kuramı
"
incelenmiĢtir
.
(1) Hall'un Enfo
rmasyon Sistemleri Kuramı
ÇalıĢma içerisinde Edward T. Hall‟
a yer verilmesinin temel
nedeni, kültürlerarası iletiĢim kuramının ilk kez Hall tarafından yazılan “Sessiz
Dil- The Silent Language
“ isimli kitapta yer almasıdır. Bu kapsamda, Hall'un
"Temel Mes
aj Sistemleri" ile "Yüksek ve DüĢük Bağlamlı Kültürler" kuramları
açıklanmıĢtır.
(a) Temel Mesaj Sistemleri (Primary Message Systems)
Edward T. Hall (1959:62), temel mesaj sistemleri olarak
adlandırdığı insan davranıĢlarının
tüm insanlarda ortak olduğu
tezini ileri
sürmüĢtür. Bu davranıĢ
lardan ilki olan
“etkileĢim“
,
dilin kullanımını
99
gerektirmektedir. Diğer tüm davranıĢlar
ise
, iletiĢim kuramlarının sözsüz
davranıĢ biçimleridir. Hall tarafından tanımlanan
temel mesaj sistemleri
arasında
,
etkileĢim, toplumsal yaĢam, yaĢamını sağlama, cinsiyet farklılığı
,
mekanı ve zamanı
kullanma
konuları yer almaktadır
(Hall, 1959
:61; Kartarı,
2013:47).
-
EtkileĢim: Hall, tüm canlıların çevresi ile etkileĢimin birinci kuralı
olarak uyarılmayı göstermektedir. Her canlının uyarılma biçimi ve verdiği
tepkiler farklıdır.
Bununla birlikte
Hall, etkileĢim olmadan diğer tüm davranıĢ
biçimlerinin
ortaya çıkmayacağını öne sürmektedir (Hall, 1959:62, Kartarı,
2013:47). EtkileĢimin
temel
aracı, “ses“ ve “jest
-mimi
klerin“ yer aldığı
sözlü
iletiĢimdir. Diğer bir etkileĢim aracı ise, sembolleri
içeren
yazıdır. Zaman ve
mekân
, etkileĢimi oluĢturan boyutlar arasında yer almaktadır. Diğer
taraftan
e
tkileĢim
, kültürün merkezinde yer alarak
diğer davranıĢ türlerinin
gerçekleĢmesinin ön koĢulu sayılmaktadır.
-
Toplumsal
yaĢam: Ġnsanların
ortak davranıĢlarından birisidir.
Topluluklar halinde yaĢayan insanların toplumsal yaĢam kuralları,
kültürden
kültüre değiĢim göstermektedir
(Kartarı, 2013:48)
.
Farklı bir ülkede
,
alıĢılmıĢın dıĢında bir toplumsal yaĢam ile karĢılaĢan bireyler
in
kültürel Ģok
yaĢamaları mümkündür.
NATO ve koalisyon güçlerinin,
Afganistan‟a
intikalleri sonrasında yaĢadıkları du
rum,
kültürel Ģokun anlaĢılması adına
güncel bir örnektir.
-
YaĢamını sağlama: Ġnsanların
yaĢam
mücadelesi,
var olduğu
günden beri devam eden bir davranıĢ biçimidir. YaĢam
mücadelesinin
temelinde beslenme gelmektedir. Bunun
yanı sıra
b
arınma, örtünme vb.
davranıĢlar
,
diğer fonksiyonlar arasında sayıl
abilir.
YaĢamını sağlama
fonksiyonları
,
her ne kadar ortak bir davranıĢ Ģekli
olarak görülse de,
kültürden kültüre
farklılıklar göstermektedir
(Hall, 1959:64-
65; Kartarı,
2013:49). Örneğin;
Müslüman ve Yahudiler için
dini yasak sayılan
domuz eti,
h
ıristiyanlar için lezzetli bir besin kaynağı olarak görülmektedir.
-
Cinsiyet farklılığı
: Tüm
kültürlerde erkek ve kadının rolü ve kültür
tarafından uygun görülen davranıĢ Ģekilleri
,
küçük yaĢlarda
n itibaren
Dostları ilə paylaş: |