Tabiiy va texnogen buzilgan tuproqlarning fizik xossalarini o'zgarishini taxlil qilish

Ovqatlanish qiymati
 
Emilim qobiliyati tuproqning asosiy xususiyatlaridan biridir, bu tuproqning ozuqa moddasini qanday ta'sirlanishini ta'sir qiladi. Axir, o'simliklar faqat kerakli moddalarning yechimlarini so'rib oladi. Zaytunning o'simlik tomonidan so'rilishi uchun ularning past konsentratsiyasi zarur. Albatta, ayrim hollarda, eritma juda zaif bo'lishi mumkin va ularda oziqa etarli bo'lmaydi. Ammo tuz kontsentratsiyasi juda baland bo'lsa ham o'simlik o'ladi.
Tuproqdagi loy va gumusning ortishi bilan singdirish hajmi ortadi. Humusga boy bo'lgan bu tuproqlar har doim qo'rquvsiz urug'lantirishi mumkin. Ularning ko'pligi yaxshi qabul qilinadi va o'simliklar zarar bermaydi.

Tuproqning asosiy fizik xususiyatlari
 
Bu toifadagi bino, havo, issiqlik, jismoniy va fizik-mexanik xususiyatlar kiradi. Jismoniy xususiyatlar zichlik va porozlikdir. Tuproqning zichligi asosan mineral tarkibiga, ma'lum kimyoviy moddalar tarkibiga bog'liq. Ko'pchilik bu qattiq tuproq zarralari orasidagi barcha bo'shliqlarning umumiy hajmidir. Tuproqning zichligi ko'rsatkichlari bilan porozlik ko'rsatkichlari o'rtasida teskari munosabat mavjud - bu zichlik qanchalik yuqori bo'lsa, unda kamroq gözeneklilik bo'ladi.

Tuproqning asosiy xususiyatlari va xususiyatlari agronomlar tomonidan uzoq vaqt o'rganib chiqilgan va bu ma'lumotlar hosildorlikni oshirish uchun muvaffaqiyatli qo'llanilgan. Tuproqning muhim xususiyatlaridan biri uning issiqligidir. Tuproq uni quyoshdan, asosiy qatlamlardan, hayvonlarning nafas olishidan oladi. Shunga qaramay, barcha tuproq turlari issiqlik bilan bir xil emas. Engil va nam tuproq qora tuproqdan ko'ra asta-sekin qizib ketadi. Ular loy tuproqlardan farqli o'laroq, quyosh issiqligini va qumli tuproqlarni tezda o'zlashtiradi.

IFLOSLANGAN VA BUZILGAN YERLARNING REKULTIVATSIYASINING BIOLOGIK REKULTIVATSIYA TADBIRLARI
Tuproqning kimyoviy ifloslanishlari orasida neft va neft mahsulotlari bilan ifloslanishi keng masshtabda uchraydi. Chunki neft xom ashyosidan halq xо‘jaligida keng foydalanib, bugungi kunda 1000 xildan ortiq mahsulotlar olinmoqda.
Ifloslanishning paydo bо‘lishida asosan neft konlarining ochilishi, neft hom ashyosini olinishi, taishsh jarayoni, saklash omborlari, kutilmagan avariya holatlari va neft mahsulotlarini nozamonaviy texnologiyalar vositasida kayta ishlash, transportlar tomonidan chala yoqilishi va boshqalar о‘rin tutadi.
Ayniqsa neftga boy bо‘lgan Arab mamlakatlari, Rossiya, Quvayt, Ozarbayjon va Ukraina hududlarida neft va neft mahsulotlari bilan ifloslanish holatlari kо‘proq kuzatiladi. Birgina Rossiya-ning о‘zida yiliga 50-70 ming tonna neft va neft mahsulotlari katta-katta hududlarni ifloslaydi, jumladan 1996 yilda 50 ming gektar yer kuchli darajada ifloslangan. Ukrainadagi katta halokat atrof-muhit ekosistemasining ifloslanishiga sabab bо‘lgan.
Tuproq qoplamini neft va neft mahsulotlari bilan ifloslanishining asosiy omillari о‘rnida Y.A.Majayskiy, I.Y.Davshova, V.F.Yevtyuxin, K.N.Yevsenkin (1999), V.I.Solovyev, V.A.Pushkina, G.A.Kojanova, T.V.Gudzenko (2001),
V.M.Kondrashenko, V.P.Xolodenko (2001), L.A.Deminalar (2000) tabiat komponentlari ayniqsa, tuproq qoplamining neft bilan ifloslanishida quyidagi asosiy omillarni kо‘rsatishadi:
-neft sanoati tarmoklaridagi chikindi suvlarining tuproq qoplamiga va sug‘orish suvi manbalariga tushishi;
-neft va boshqa yoqilg‘i turlarining tashish kemalari, transportlari va uzatuvchi kuvurlaridagi halokat holatlari;
-neft konlarining yonib ketishi;
-neft saklash omborlaridagi noqulay holatlar natijasida tuproq qoplami va ekosistemaning asosiy qismlari ifloslanadi. Bundan tashqari neft va neft mahsulotlaridan notо‘g‘ri foydalanish mobaynida va ifloslangan hududlarda rekultivatsiya ishlarini yetarli darajada yо‘lga qо‘yilmasligi okibatida ham bir qator muammolar kelib chiqadi.
Har bir neftning о‘ziga ^xos kimyoviy tarkibi bо‘lib, ifloslanish harakteri ham shunga monand holda turlicha bо‘ladi. Neft asosan och kulrangdan tо‘q qо‘ng‘ir rang oralig‘ida ba’zan yashil rangda ham uchraydi. О‘rtacha molekulyar massasi 220-230 g/mol (ba’zan 450-470g/mol), zichligi 0,65-1,05 (odatda 0,82-0,95 g/sm), qaynash harorati 28-100°S oralig‘ida (parafinlar miqdoriga bog‘liq holda), yopishqokligi 1,98-265,90 mm2/s (og‘ir fraksiyali tarkib kо‘p bо‘lsa yopishqoklik yuqori bо‘ladi).
Uglevodorodlar tarkibi ham turlicha bо‘lib, parafinlar 30-35%, naftenli uglevodorodlar 25-75%, aromatik tarkibli-10-20 % oralig‘ida uglevodorodlar uchraydi, element tarkibi esa (%): S-82-87, N-11-14, 8-0,01-6, N-0,001-1,8, 0-0,005-0,35, bundan tashqari 50 ga yaqin element uchraydi.
Neft yoki neft mahsulotlari tarkibida N1, R kabi og‘ir metallarni bо‘lishi tuproq qoplami uchun yana bir zaharli havf hisoblanadi.
Har bir hudud, xattoki bir mintaqadagi ikkita neft konidan chiqayotgan neft kimyoviy tarkibi jihatidan farq qiladi va vakt utishi bilan neftning kimyoviy tarkibi о‘zgaradi. Tuproq tarkibiga tushganda yengil fraksiyali tarkibi uchishi, tuproq qatlamlariga yutilishi hamda tabiiy tarzda mikroorganizmlar tomonidan parchalanishi hisobiga о‘zgarishga uchraydi va tuproq qatlamlarida smola yoki asfalt kо‘rikishida qoladi.