56
2
1
2
1
2
1
P
P
MU
MU
MRS
X
X
X
X
, yoki
MU
P
MU
P
X
X
1
2
1
2
. (S)
Muvozanatlik shartiga ko’ra, ne’matlar narxi, ularning chekli nafligiga to’g’ri
proporsional. Demak, ne’matning chekli nafligi qancha yuqori bo’lsa,
uning narxi
shuncha yuqori bo’ladi.
Oxirgi
munosabatdan foydalanib,
N
ne’mat uchun iste’molchining
muvozanat-
lik shartini quyidagicha yozish mumkin:
j
X
i
X
P
MU
P
MU
j
i
,
i
N
j
N
1
1
, ;
, .
Shunday qilib, iste’molchining muvozanat nuqtasida iste’mol
qilinadigan
ne’matlarning chekli naflari nisbati, shu ne’matlar narxlarining nisbatiga teng. Bu mu-
vozanatlik sharti ixtiyoriy miqdorda ne’matlar qatnashgan iste’molchining tanlovi ma-
salasi uchun o’rinlidir.
Muvozanatlik shartiga ko’ra, iste’molchi daromadini shunday taqsimlaydiki, na-
tijada tovarlarning har biriga sarflangan oxirgi pul birligi (oxirgi so’m,
oxirgi dollar,
oxirgi rubl’) bir xil chekli naf keltirsin. Agar shunday bo’lmasa, iste’molchi
kamroq
chekli naf beradigan oxirgi so’mini, ko’proq chekli naf beradigan ne’matga
qayta
taqsimlashi mumkin bo’ladi.
Ikkita ne’mat bo’lganda, iste’molchi o’z nafligini maksimallashtiradi, qachonki
quyidagi ikki shart bajarilsa. Birinchi shartga ko’ra, bu ne’matlar uchun
MRS
, ularning
narxlari nisbatiga teng bo’lsa, ya’ni muvozanatlik sharti (S) bajarilsa.
Ikkinchi shart -
iste’molchining daromadi to’liq sarflansa (
(
)
P X
P X
R
1
1
2
2
tenglik bajarilsa). Agar
MRS
har doim narxlar nisbatidan yuqori yoki pastda bo’lsa, u holda iste’molchi o’z
nafligini faqat bitta tovar sotib olish bilan maksimallashtiradi.
Yuqoridagi shartlarga asoslangan holda iste’molchining
tanlovi masalasining
echilishi, talab funktsiyasini oshkora ko’rinishda olishga imkon yaratadi. Ikkita ne’mat
uchun quyidagi iste’molchi tanlovi masalasini qarab chiqamiz.
Naflik funktsiyasi:
max
,
2
1
2
1
X
X
X
X
U
R
X
P
X
P
2
2
1
1
,
0
,
0
2
1
X
X
.
Optimallik shartidan
2
1
1
X
MU
X
U
;
1
2
2
X
MU
X
U
;
2
1
1
2
P
P
X
X
.
Bu munosabatdan ne’matlarga sarflanadigan mablag’lar teng bo’lishi kerak:
1
1
2
2
P
X
P
X
,
1
2
1
2
X
P
P
X
,
bu munosabatni byudjet chizig’i tenglamasiga qo’yib
R
X
P
P
P
X
P
1
2
1
2
1
1
birinchi
ne’mat uchun talab funktsiyasini aniqlaymiz.
1
1
2
P
R
X
,
57
va ikkinchi ne’mat talab funktsiyasi aniqlanadi:
2
2
2
P
R
X
.
Dostları ilə paylaş: