Талаб ва таклиф эластиклиги

maxU
(
Q*
)
 
U
 
a
)
 
Q
Q*
MU
б
)
Q
-ne’mat miqdori
 
Q
Q*

---

50 
 
 
 
 
 
4.2-rasm. Ikki o’zgaruvchili naflik funktsiyasi grafigi
. 
Grafikdagi 
ABC
chiziqning 
2
1
0
X
X
tekislikdagi proektsiyasi 
1
1
1
C
B
A
egri chiziq 
naflik funktsiyasining 
U
1
qiymatiga to’g’ri keluvchi befarq egri chizig’i deyiladi. Naflik 
funktsiyasining 
U
1
va 
U
2
qiymatlariga mos keluvchi befarq chiziqlar quyidagi 
ko’rinishga ega. 
 
 
4.3-rasm. Befarqlik egri chiziqlari. 
Befarqlik egri chizig’i
- bu iste’molchi uchun bir xil naf beruvchi ne’matlar 
kombinatsiyalarini ifodalaydi. Faraz qilaylik, 
X
1
- gumma, 
X
2
- fanta ichimligi. 
 
 
 
 
4.4-rasm. Gumma va fanta ichimligi uchun befarqlik egri chizig’i
. 
4.4-rasmdagi grafikda bitta gumma bilan uchta fanta ichimligi (
A
nuqta) beradi-
gan naf, 2 ta gumma bilan 2 ta fanta ichimligi (
B
nuqta) beradigan nafga teng. Demak, 
befarqlik egri chizig’i bir xil naf beradigan gumma va fanta ichimliklari kombinatsiya-
X
2
 
U
2
 
U
1
 
X
1
 
0 
X
2
 
3
 
A
 
B
 
2
 
0
 
X
1
 
1
 
2
 
U
U
2
U
1
X
2
B
A
C
A
1
C
1
B
1
X
1
)
,
(
2
1
X
X
U
U

0 

---

51 
lari nuqtalaridan iborat. Befarqlik egri chiziqlar majmuasi befarqlik egri chiziqlari 
kartasini beradi (4.5-rasm). 
 
 
4.5-rasm. Befarqlik egri chiziqlari kartasi. 
Befarqlik egri chiziqlari bir-biri bilan kesishmaydi. Befarqlik egri chiziqlari 
qanchalik o’ngda va tepada joylashgan bo’lsa, unga to’g’ri keladigan naflik shuncha 
yuqori bo’ladi: Masalan, 4.5-rasmdagi befarqlik egri chiziqlari joylashuviga ko’ra 
U
U
U
3
2
1


deb yozish mumkin. 
Ne’matlarning bir-birini o’rnini bosishi.
Ne’matlarning bir-birini o’rnini 
bosish zonasi deb - bir ne’mat bilan ikkinchi ne’matni samarali almashtirish mumkin 
bo’lgan oraliqga aytiladi (4.6-rasm). 
 
 
 
4.6-rasm. Almashtirish zonasi. 
Rasmdagi 
0
N
ga teng bo’lgan 
X
1
ne’matning miqdori iste’molchi uchun shun-
day zaruriy minimal miqdor hisoblanadiki, u ushbu miqdordagi ne’matning o’rniga 
X
2
ne’matdan qancha ko’p taklif qilinmasin voz kecha olmaydi. Xuddi shunday 
0
F
mi-
qdorga teng bo’lgan 
X
2
ne’matning miqdori ham iste’molchi uchun zaruriy minimal 
miqdor hisoblanadi. 
X
1
va 
X
2
ne’matlarning o’zaro almashish sohasi bo’lib 
VW
oraliq 
hisoblanadi. Bu oraliqda, bu ikki ne’matning bir-biri bilan almashtirish mazmunga ega.