366
/ Ortadoğu'da Türkmenler (Irak-Ġran-Suriye) Sempozyumu
oldukları söylenebilir. Kerkük, Telafer ve Tuzhurmatu gibi önemli Türkmen
yerleĢim bölgelerinde insanlar, evler ve ticari mekanlar bombalı saldırılara
maruz kalmakta, Fidye talebiyle adam kaçırma, bomba yüklü araç patlatma ve
intihar saldırıları sonucunda binlerce Türkmen insanı canından ve malından
olmakta, yurdunu terk etmeye mecbur kalmakta ve Türkmen bölgeleri
KürtleĢtirilmeye doğru yol almaktadır. Amaç, ABD‟nin desteğiyle yürürlüğe
giren anayasadan da yararlanarak Kerkük dahil birçok Türkmen bölgesini
Kürt federe bölgesine ilhak etmektir. Her ne kadar bu ilhak çabaları baĢarısız
olduysa da, Ģehir ve kasabaların demografisi ciddi ve tehlikeli biçimde
değiĢtirilmede kısmen de olsa baĢarılı olmuĢtur.
Irak‟ta Türkmen kimliğine yönelik bir baĢka sorun da Türkmenlerin
“azınlık” olarak addedilmesidir. 2003 tarihinden önce Irak‟ta çıkan tüm
anayasalar Türkmenlerin kimliğini ve varlığını inkar etmiĢ ve yok addetmiĢtir.
1970 yılında, bahsini ettiğimiz “Türkmenlere Kültürel Haklar Tanınması”
kararında Türkmen Azınlığı (Akalliyet) ibaresi kullanılmıĢtır. 2003 tarihinden
sonra çıkan anayasada Irak‟ın müteaddit milletler, dinler ve mezheplerden
oluĢtuğu vurgulanmıĢ ve Arapça ile Kürtçe dillerinin Irak‟ın resmi dili olarak
tanınmıĢtır. Türkmence ise yoğunlukta oldukları idari birimlerde bir baĢka
resmi dil olarak kabul edilmiĢtir
12
. Anayasa böylece Türkmenleri ne ana unsur
olarak kabul etmiĢ ne de onlara azınlık statüsü vermiĢtir, ama yine de
kimliklerini ve varlıklarını kabul etmiĢtir.
SONUÇ
Irak‟ta Türkmen kimliğini ortadan kaldırmayı hedefleyen
uygulamalara rağmen Türkmenler, varlıklarını, kültür miraslarını ve
topraklarını korumak amacıyla haklarını demokratik yollardan aramaya ve bu
yönde harekete geçmeye devam ettirmiĢler ve etmektedirler. Türkmen
halkının bu çabaları az da olsa meyvesini vermeye baĢlamıĢtır. Irak‟ta
Türkmen kimliğini koruma yolunda önemli bir adımı oluĢturan Irak tarihinde
ilk defa olarak Parlamento tarafından Irak Türkmenlerinin varlık ve
kimliklerini tanıyan ve Türkmenlerin Irak‟ın üçüncü ana oluĢumu olduğunu
vurgulayan bir karar çıkmıĢtır. Irak parlamentosu tarafından çıkarılan
“Türkmen Haklarının Tanınması” kararı ve ardından parlamentoya sunulan
12
Anayasanın 4. Maddesinin 4. Fıkrası Ģöyle demektedir: “Türkmence dili ve Süryanice dili
yoğun oldukları idari birimlerde (Ġller ve ilçeler) bir baĢka resmi dildir”.
Ortadoğu'da Türkmenler (Irak-Ġran-Suriye) Sempozyumu
/ 367
“Türkmen Haklarını Düzenleme Yasası”
13
tasarısı artık Irak‟ta Türkmen
kimliğini yok sayılması en azından mevzuat bazında tarihe kavuĢmuĢ,
Türkmen kimliği tespit edilmiĢ ve tanınmıĢtır. Türkmenler Ģu anda
kimliklerini ve yasal haklarını kazanmak uğruna çetin bir savaĢ vermektedirler.
Görünen o ki bu savaĢ uzun süre devam edecektir.
KAYNAKÇA
Suphi Saatçi, Tarihi GeliĢim Ġçinde Irak‟ta Türk Varlığı, Ġstanbul 1996
ErĢat Hürmüzlü, The Turkmen Reality in Irak, Ġstanbul 2009.
Cengiz Eroğlu, Murat Babacan, Orhan Özdil, Osmanlı Vilayet Salnamesinde
Musul, Ankara 2008.
Mahir Nakip, Kerkük‟ün Kimliği, 2. Basım, 2007.
- Cüneyt Mengü, ABD – Irak Üçgeninde Türkmen Meselesi, Ġstanbul
- Scott Taylor, ġeytan Ekseninde Döngü, Ġstanbul – 2004.
- Umit Özdağ – Sedat Laçiner- Serhat Erkmen, Irak Krizi (2002 – 2003),
Ankara 2003.
- Yusuf Ziya Arpacık, YolbaĢı, Irak Gerçeği ve Türkmenler, DireniĢ Öyküsü,
5. Baskı, Ġstanbul 2005.
- Türkmenoğlu, Türkmen Çilesi, Ġstanbul 2007.
Fazıl Mehdi Beyat, Türkmen Tarihinden Yapraklar, Bağdat 1975.
Habib Hürmüzlü – Ekrem Pamukcu, Irak‟ta Türkmen Boy ve Oymakları,
Ankara 2005.
Nefi Demirci, Dünden Bugüne Kerkük‟ün Siyasi Tarihi), Ġstanbul - 1990.
Fazıl Demirci, Bir Dramın Öyküsü, Ankara, 1996.
ġevket Koçsoy, Irak Türkleri, Ġstanbul – 1991
Mofak Salman Kerkuklu, Brief History of Iraqı Turkmen, Dublın, 2004.
Mofak Salman Kerkuklu, A Report into KurdiĢh Abuse in Turkmeneli,
Ireland,2009.
Mofak Salman Kerkuklu, The Turkmen of Tuz Khormatu, Dublin - Ġreland
Ali Gökhan Kayılı, The Iraqi Turkmen (1921 – 2005), Kerkuk Vakfı, Ġstanbul,
2008.
13
Irak‟ın içinde olduğu siyasi çıkmazlar yüzünden parlamentoda çoğunluğun oluĢmaması
nedeniyle bu tasarı henüz yasalaĢmamıĢtır.
368
/ Ortadoğu'da Türkmenler (Irak-Ġran-Suriye) Sempozyumu
Scott Taylor, Among The Others (Encounters with the forgotten Turkmen of
Irak, Canada- 2004.
Kerkük Türkmenoğlu, Sacrifice and Suffering, The Iraqi Turkmen‟s Struggle to
Surviv, Canada – 2007.
Sheth Jerjis, The Turkmen of Irak, Netherlands, 2006.
Ortadoğu'da Türkmenler (Irak-Ġran-Suriye) Sempozyumu
/ 369
IRAK‟TA KADIN TÜRKMENLER VE NESRĠN ERBĠL
Halide Nur ÖZÜDOĞRU ERDOĞAN*
ÖZET
Tarih boyunca kadın ve erkeğin toplumsal yaĢam içerisindeki iĢ bölümleri
toplumdan topluma, kültürden kültüre ve zamandan zamana değiĢiklik arz
etmektedir. Türkmenlerde kadınların, toplumsal hayatın hemen her alanında varlık
göstermesine paralel olarak, ailenin içiyle veya daha baĢka dar alanlarla sınırlı
kalmadığı, toplumsal etkisini gün geçtikçe daha yoğun ve baskın bir biçimde
hissettirdiği görülmektedir. Kadın, toplumun her yerinde görünürlük kazanmakta ve
içinde yaĢadığı toplumsal evrende kendi kimlik ve kiĢiliğini ortaya koymaktadır.
DeğiĢen dünyada kadının anlamı, kimliği ve sosyal statüsü de değiĢmekte ve her
alanda kendini ifade etmektedir. Bu kadınlardan biri olan Nesrin Erbil, yazı, tutum
ve tavırlarıyla ilgi çekmektedir. Özellikle Irak Türkmenlerinin kültür tarihinde önemli
bir döneme damgasını vuran ve Bağdat‟ta yayımlanan KardeĢlik dergisinde yer alan
Ģiirleri ile büyük ilgi toplamıĢtır. Serbest Ģiir vadisinde Irak Türkmen edebiyatı içinde
önemli bir yer kazanmıĢtır. Bu alanda ortaya koyduğu edebî ürünler yadsınmayacak
derecede baĢarılı olmuĢtur.
Anahtar Sözcükler
: Türkmen Kadını, Toplumsal hayat, Nesrin Erbil
THE TURKMEN WOMEN IN IRAQ AND NESRIN ERBIL
ABSTRACT
Business departments in the social life of men and women throughout
history, societies, cultures and poses change from time to time. Turkmen women, in
parallel with a presence in almost every area of social life, your family or with the
interior but not limited to further narrow the field, social impact and feel more
intense day by day it is seen that in a dominant manner. Women in all parts of
*
Yrd. Doç. Dr., Abant Ġzzet Baysal Üniversitesi, Ġlahiyat Fakültesi, Ġlköğretim Din
Kültürü ve Ahlak Bilgisi Eğitimi Bölümü, nurhalide42@gmail.com
Dostları ilə paylaş: |