Tarixi Məzmunu 1830
SƏNAYEDƏ BAŞ VERƏN YENİLİKLƏR
Yüklə 219,04 Kb. Pdf görüntüsü
|
SƏNAYEDƏ BAŞ VERƏN YENİLİKLƏR Tarixi Məzmunu 1829 Nuxu şəhərinə Azərbaycanda ilk manufaktura tipli müəssisə olan Xanabad fabriki fəaliyyətə başladı 1855 Gədəbəydə misəritmə zavodu inşa edildi və Azərbaycanda əlvan metallurgiya sənayesinin gələcək yüksəlişi başlandı 1859 Rus kapitalistləri Kokorev və Qubonin Suraxanıda ağ neft emalı zavod inşa etməsi 1861 Piriallahı adasında Tiflis əczatçısı Vitte tərəfindən parafin zavodu işə salındı 1861 Alekseyev və Voronin qardaşları Nuxada ipək fabriki açdırdı 1863 Cavad Məlikovun layihəsi əsasında ağ neft zavodu inşa olundu 1865 “Simens qardaşları və K 0 ” şirkəti Gədəbəydə misəritmə zavodu inşa etdirdi 1865 Simens qardaşları Daşkəsəndə kobalt zavodu inşa etdirdi 1866 Naxçıvanın Aşağı Əylis kəndində ipək fabriki açıldı 1882 Naxçıvanda ilk pambıqtəmizləmə zavodu inşa olundu 1883 Rusiya imperiyasında misi saflaşdıran ilk müəssisə olan Qaldakənd misəritmə zavodu inşa edildi 1900 H.Z.Tağıyevin toxuculuq fabriki işə salındı
Məzmunu 1848 Bibiheybətdə texnik F.Semyonov tərəfindən dünyada ilk dəfə qazma üsulu ilə neft quyusu qazıldı. Belə bir quyu ABŞ-da bundan 11 il sonra, 1859-cu ildə qazılmışdı
Balaxanı neft mədənlərində kəndlilərin icbari əməyi ləğv edildi 1871 Balaxanıda ilk dəfə buruq üsulu ilə neft quyusu qazıldı 1872 17 fevral
Şimali Azərbaycanda iltizam sistemi ləğv olundu və neft yataqları müzayiqəyə verilməyə başlandı 1873 Balaxanıda ilk dəfə neft fontanı vurdu, Qara şəhər adlanan zavodlar rayonu yarandı 1873 Neft quyularının qazılmasında ilk dəfə buxar mühərriklərindən istifadə edildi. Bu hadisə ilə neft sənayesində manufaktura mərhələsindən fabrik-zavod istehsalına keçid baş verdi
Bibiheybətdə H.Z.Tağıyev və Zubalovun neft quyusu fontan vurdu 1879 “Nobel qardaşları şirkəti”nin dünyada ilk neft tankeri “Zoroastr”ın (Zərdüstün) Bakı ilə Həştərxan arasında hərəkətə başladı. Bu hadisə ilə neftin daşınmasında ilk dəfə tanker tipli gəmilərdən istifadə olunmağa başlanıldı
Bakıda Neft Sənayeçilərinin Qurultayı keçirildi 1893 Neft sənayeçilərinin Peterburqda keçirilən müşavirəsində “Bakı ağ neft zavodçuları ittifaqı” adlı intisar birliyi yaradıldı 1893 “Simens qardaşları və K 0 ” səhmdar cəmiyyəti ilə bağlanmış müqavilə üzrə bu cəmiyyətin “Nobel qardaşları” inhisarının neft ayırma zavodları üçün hər il 80-200 min pud kükürd kolçedanı verməli idi RABİTƏ VƏ NƏQLİYYAT SAHƏSİNDƏ YENİLİKLƏR
Məzmunu 1864 Tiflis-İrəvan-Naxçıvan-Culfa teleqraf xətti çəkildi 1868 Bakı–Tiflis teleqraf xətti çəkildi 1878 Mədənləri neftayırma müəssisələri ilə birləşdirən ilk neft kəməri işə salındı 1880 Neft mədənləri arasında ilk dəmir yolu çəkildi 1883 Tiflis-Bakı dəmir yolu işə salındı 1886 Bakı şəhərində ilk mərəkəzləşdirilmiş telefon stansiyası işə salındı 1900 Biləcəri-Metrovs-Maxaçqala dəmir yolu xətti istifadəyə verildi. Bununla Bakı Ümumrusiya bazarına bilavasitə çıxmaq və ya qoşulmaq imkanı əldə etdi
Bakını Quba və Xaçmazla birləşdirən birbaşa telefon xətti çəkildi 1912 Bakı və Tiflis şəhərləri arasında birbaşa telefon xətti çəkildi TƏSƏRRÜFAT SAHƏSİNDƏ YENİLİKLƏR
Məzmunu 1836 “Cənubi Qafqaz ipəkçiliyi və ticarət sənayesini yayan cəmiyət” təsis edildi 1839-1843 Azərbaycanda pul islahatı keçirildi. İslahata əsasən köhnə əskinazlar gümüş pulla əvəz edildi 1843 Nuxa şəhərində “Təcrübə ipəkçilik məktəbi” fəaliyyətə başladı 1850 Tiflisdə “Qafqaz kənd təsərüfatı cəmiyyəti” yaradıldı 1852 Şimali Azərbaycanda yeni vergi sistemi tətbiq olundu və məhsul vergisindən pul vergisinə keçildi 1853 Şimali Azərbaycanda dövlət kəndlilərinin bir yerdən başqa yerə kömək hüququ ləğv olundu 1886 Bakıda ilk dəfə gildiya ticarət qaydası tətbiq edildi 1887 İlk dəfə Bakıda ticarətin yarmarka forması təşkil edildi 1887 Tiflisdə “Qafqaz ipəkçilik stansiyası” açıldı ÜSYANLAR VƏ ÇIXIŞLAR
Üsyan və çıxışların baş verdiyi ərazilər 1806 Car-Balakəndə və Səlim xanın başçılığı ilə Şəkidə Rusiya əleyhinə üsyan baş verdi 1810 Qubada Rusiya əleyhinə üsyan baş verdi 1826 27 iyul Gəncədə Rusiya əleyhinə üsyan baş verdi 1826 dekabr
Şəkidə Hüseyn xanın başçılığı ilə Rusiya əleyhinə üsyan baş verdi 1830 Car-Balakəndə Həmzət bəyin başçılığı ilə müstəmləkəçilik əleyhinə üsyan baş verdi 1831 Lənkəranda Mir Həsən xanın başçılığı ilə müstəmləkəçilik əleyhinə üsyan baş verdi 1837 Qubada Hacı Məhəmmədin başçılığı ilə müstəmləkəçilik əleyhinə üsyan baş verdi 1838 Şəkidə Məşədi Məhəmmədin başçılığı ilə müstəmləkəçilik əleyhinə üsyan baş verdi 1848-1852 Cənubi Azərbaycanda Babilər hərəkatı baş verdi 1850 may
Zəncan şəhərində üsyan baş verdi. Bu dövür Babilər hərəkatının ən coşğun dövrü hesab olunur 1863 Zaqatalada Hacı Murtuzun başçılığı ilə üsyan baş verdi 1870-ci illər Rusiyada başlanmış fəhlə hərəkatının təsiri ilə Bakı, Nuxa və Gədəbəydə dağınıq tətillər baş verdi 1872-1881 Təbriz əhalisinin Sahibi-Divana qarşı çıxışı baş verdi 1870-ci illərin sonu Qazax qəzasının Quşçu kəndinin kəndlilərinin mülkədar İsgəndərbəyovların zülmünə qarşı çıxışları baş verdi 1881 Qazax qəzasının Öksüzlü kəndinin kəndlilərinin mülkədar Sultanovların zülmünə qarşı çıxışı baş verdi 1881 aprel Çar idarələri rəhbərlərinin özbaşnalığına qarşı Bakı fəhlələrinin çıxışı baş verdi 1891-1892 Təbrizdə ingilis kapitalisti Tablota qarşı Tənbəki üsyanı baş verdi 1895 avqust Bakı tütün fabrikinin fəhlələri fəhlə hərəkatı tarixində ilk mütəşəkkil tətil keçirdi 1898 Təbrizdə iri feodallar və ruhanilərin taxıl möhtəkirliyinə qarşı Zeynəb paşanın başçılığı ilə üsyan baş verdi
İlk dəfə Şuşada qəza məktəbələri açıldı 1832 Bakıda və Nuxada qəza məktəbələri açıldı 1832 A.Bakıxanov tərəfindən müsəlman məktəbləri təsis edilməsi haqqında layihə hazırlandı 1833 Yelizavetpolda qəza məktəbələri açıldı 1837 Naxçıvanda qəza məktəbələri açıldı 1838 Şamaxıda qəza məktəbələri açıldı 1849 Qafqaz tədris dairəsi yaradıldı 1854 Dövlət məmurları hazırlamaq məqsədi ilə Şamaxıda ali dördsinifli məktəb təsis edildi 1957 A.Bakıxanovun hazırladığı müsəlman məktəbləri haqqında layihə çap edildi 1865 Bakıdakı dördsinifli ali ibtidai məktəb əsasında gimnaziya təşkil edilməsi ilə Azərbaycanda ilk orta məktəb açıldı 1869 Təbrizdə “Mədrəseye-Nasiri” adlı məktəb açıldı 1874 Bakıda “Müqəddəs Nina” məktəbi əsasında ilk qadın gimnaziyası təşkil edildi 1874 Şuşada və Şamaxıda qəza məktəbləri şəhər məktəblərinə çevrildi 1876 Tiflisdə Qori Müəllimlər Seminariyası açıldı 1877 Təbriz Dövlət Mədrəsəsi (Darülfünün) təsis edildi 1878 Urmiyada Ali Tibb Məktəbi fəaliyyətə başladı 1879 Tiflisdə Qori Müəllimlər Seminariyasıının Azərbaycan şöbəsi yaradıldı 1881 Mövcud şəhər məktəbi əsasında yeddi sinifdən ibarət Gəncədə gimnaziya açıldı 1883 M.H.Rüşdiyyə tərəfindən İrəvanda yeni tipli “Üsuli-cədid” məktəbi təsis edildi 1887 M.H.Rüşdiyyə tərəfindən Təbrizdə ilk xüsusi yeni tipli “Üsuli-cədid” məktəbi təsis edildi 1887 İlk rus-Azərbaycan məktəbləri açıldı 1894 Naxçıvan və Ordubadda yazı taxtası və məktəb partaları olan Azərbaycan məktəbləri açıldı 1896 Bakıda kişi gimnaziyası fəaliyyətə başladı 1898-1900 Memar İ.V.Qoslavskinin layinəsi üzrə H.Z.Tağıyevin müsəlman qızı məktəbinin binası inşa edildi
Tarixi Məzmunu 1829 Cənubi Qafqaz məktəbləri haqqında məktəb nizamnaməsinə əsasən qəza məktəbələri açılmalı idi. Belə məktəblər ilk dəfə Şuşada (1830), daha sonra Bakıda (1832), Nuxada (1832), Yelizavetpolda (1833), Naxçıvanda (1837) və Şamaxıda (1838) açıldı 1853 Məktəb nizamnaməsinə nizamnaməsinə əsasən Azərbaycanda ilk birsinifli ibtidai məktəblər açıldı. İlk birsinifli ibtidai məktəblər Quba, Ordubad (1854) və Lənkəranda (1856) açıldı
Məktəb “Əsasnaməsi”nə əsasən bütün qəza məktəbləri pulu şəhər məktəbləri ilə əvəz olundu 1874 24 may
Məktəb “Əsasnaməsi”nə əsasən ibtidai kənd məktəbləri (xalq məktəbləri) yaradıldı 1912
Məktəb “Əsasnaməsi”nə əsasən Azərbaycanda şəhər məktəbləri ali birsinifli məktəblərə çevrildi
Yüklə 219,04 Kb. Dostları ilə paylaş:
|