«Tasdiqlayman» «Ijtimoiy fanlar» kafedrasi mudiri
Mantiq ilimining predmeti, asosiy qonunlari. Tushuncha tafakkur shakli sifatida
Yüklə 0,75 Mb.
|
| Mantiq ilimining predmeti, asosiy qonunlari. Tushuncha tafakkur shakli sifatida
1.“Mantiq” atamasi kelip chiqishi qaysi variantta to`g`ri ko`rsatilgan? *A) yunoncha, «fikr», «so`z», «aql», «qonuniyat» B) inglizchа, «aql», «qonuniyat» C) fransuzcha, «so`z», «aql» D) lotincha, «qonuniyat» 2.Mantiq so`zi qaysi ma`noda ishlatiladi: 1) ob`ektiv olam konuniyatlarini, 2) tafakkurning mavjud bo`lish shakllari va taraqqiyotini, shu jumladan, fikrlar o`rtasidagi aloqadorlikni xarakterlaydigan qonun-qoidalar yig`indisini, 3) tafakkur shakllari va qonunlarini o`rganuvchi fanni ifoda etish A) 2, 3 *B) 1, 2, 3 C) 1, 3 D) 1, 2
3.Mantiq qaysi fanning uzviy bo’lagi hisoblanadi? *A) falsafaning B) matematika C) semiotika D) kibernetika 4.Mantiq ilmining o`rganish ob`ekti - A) Til va tafakkur bog`liqligi B)Fikr
*C) Tafakkur D) Inson miyasi faoliyati turlari 5.Insonning bilish jarayoni o’z mohiyati va harakteri jihatidan necha bosqichdan iborat? A) bir bosqichdan: sezgilardan *B) ikki bosqichdan: hissiy va aqliy bosqichdan C) uch bosqichdan : sezgi, tasavvur, aqliy D) bir bosqichdan : aqliy 6. Inson bilimining manbai nima? A) tafakkurdir *B) sezgidir C) idrokdir D) fahmdir 7. Aqliy bilish nimadan iborat? A) muhokamadan,his qilishdan B) xulosa chiqarisdan, tasavvurdan *C) tafakkurdan D) analogiyadan 8. Idrok nima asosida vujudga keladi? A) xotira asosida *B) sezish asosida C) tasavvur asosida D) intuisia 9. Idrokning sezishdan farqi nima? A) turli-tumanligida B) tashqi ta’sir bo’lishligida *C) narsa butun holda yaxlit obrazli bo’lishligida D) obrazli xotira 10.Predmet va hodisalarning mohiyatini tushunishga nimaning yordamida amalga oshiriladi? A) Tushuncha *B) Tafakkur C) Hukm
D) tasavvur 11.Tafakkurning asosiy xususiyatlari: 1. Tafakkurda voqelik abstraktlashgan va umumlashgan holda in`ikos qilinadi, 2. Tafakkur borlikni bilvosita aks ettira oladi, 3. Tafakkur insonning ijodiy faoliyatidan iborat, 4. Tafakkur til bilan uzviy aloqada mavjud, 5 . Tafakkur doimo obrazlar orqali ifodalanadi A) 1, 2, 3, 4 B) 1, 2, 3, 5 *C) 1, 2,3, 4, 5 D) 1, 2, 3
A) Tushuncha, fikr, me`yor B) Analogiya, induktsiya, deduktsiya C) Sezgi, idrok, tasavvur *D) Tushuncha, hukm, xulosa chiqarish
*A) Taffakkur shakli B) Fikrlash elementlari С) Taffakkur qonuni D) Tushuncha
A) Taffakkur shakli *B) Fikrlash elementlari С) Taffakkur qonuni D) Tushuncha
A) Taffakkur shakli B) Fikrlash elementlari *С) Taffakkur qonuni D) Tushuncha
A) Dialektik mantiq B) Мatematik mantiq С) Gnoseologik mantiq *D) Formal mantiq
*A) Dialektika va formal mantiq qonunlari B) gnoseologiya va epistemologiya qonunlari C) ontologiya va aksilogiya qonunlari D) antropologiya va aksiologiya qonunlari
A) Uchinchisi istisno qonuni *B) Ayniyat qonuni C) Nozidlik qonuni D) Yetarli asos qonuni
A) «А va В, va В emas bo`la olmaydi» B) «Agar В mavjud bo`lsa, uning asosi sifatida A ham mavjud» *C) «А-А» D) to`gri javob yoq
A) Ayniyat qonuni B) Uchinchisi istisno qonuni C) Yetarli asos qonuni *D) Nozidlik qonuni
*A) «А va В, va В emas bo`la olmaydi» B) «Agar В mavjud bo`lsa, uning asosi sifatida A ham mavjud» C) «А-А» D) to`gri javob yoq
22. Alohida olingan yakka buyumga nisbatan bir xilvaqt va munosabat doirasida o`zaro zid fikr bildirilganda qaysi konun qo`llaniladi? A) Ayniyat qonuni *B) Uchinchisi istisno qonuni C) Nozidlik qonuni D) Yetarli asos qonuni 23. Uchinchisi istisno qonuni: 1) Ikki zid yakka mulohzalarga nisbatan 2) umumiy tasdiq va juz`iy inkor mulohazalarga nisbatan 3) Umumiy inkor va juz`iy tasdiq mulohazlarga nisbatan qo`llaniladi A) 1
B) 2,3 *C) 1,2,3 D)1,3 24.Chinligi avvaldan ma`lum bo`lgan va o`zaro mantiqiy bog`langan mulohazalarga asoslaniladi, ya`ni bayon qilingan fikrning chinligi avvaldan ma`lum bo`lgan, chinligi tasdiqlangan boshqa bir fikr, mulohaza bilan taqqoslanadi – bu: A) Ayniyat qonuni B) Uchinchisi istisno qonuni C) Nozidlik qonuni *D) Yetarli asos qonuni 25. Yetarli asos qonuni qanday formula orqali ifodalanadi? *A) «Agar В mavjud bo`lsa, uning asosi sifatida A ham mavjud» B) «А va В, va В emas bo`la olmaydi» C) «А-А» D) to`gri javob yoq 26. Hech qanday muhokama va isbotlarsiz to`g`ridan-to`g`ri haqiqatga erishish qobiliyatini ifodalaydi? A) Tushuncha *B) Intuiciya C) hukm D) mantiq 27. Bahs-munozara jarayonida qanday qilib bo`lsa ham raqibni aldash va yutibchiqish maqsadida ayniyat qonunining talablarini ataylab buzuvchilar - A) Logiklar B) Skeptiklar *C)Sofistlar D) agnostiklar 28. Formal mantiq … paydo bo`lgan A) O`rta asrlarda B) YAngi davrda C) O`yg`onish davrida *D) Antik davrda 29. Mantiqda tilning asosiy ikki turi – bu: *A) Tabiiy va sun`iy B) Og`zaki va yozma C) Milliy va xalkaro D) Tabiiy va sintetik 30. Qaysi biri mantiq qonuni emas? A) Uchinchisi istisno qonuni *B) Ob`ektiv va sub`ektiv sababiyat qonuni C) Nozidlik qonuni D) Ayniyat qonuni 31. Tafakkur bilan uzviy bog`langan, fikrimizning bevosita mavjud bo`lishini ta`minlaydigan va kishilar o`rtasida aloqa o`rnatishga xizmat qiladigan axborot belgilari tizimi? A) Tafakkur B) Belgi
*C) Til D) Tushuncha 32.Bilish jarayonida boshqa bir predmetning vakili vazifasini bajaruvchi hamda u haqda ma`lum bir xabarlar berish, uni saqlash, qayta ishlash va uzatishga imkoniyat yaratuvchi moddiy predmet? A) Tafakkur B) Tushuncha C) Til
*D) Belgi 33. U ifoda qilayotgan, ko`rsatayotgan obiekt tashkil etadi? *A) Til belgisining mazmuni B) Til belgisining ma`nosi C) Til ko`lami D) Til hajmi 34.U ifoda qilayotgan obiektning harakteristikasi tashkil etadi? A) Til belgisining mazmuni *B) Til belgisining ma`nosi C) Til ko`lami D) Til hajmi 35. Til belgisining mazmuni bu? A) U belgil bilan u ifoda qilayotgan obiekt o`rtasidagi munosabatni o`rganadi B) U belgilar o`rtasidagi munosabatlarni (tilni qurish qoidalari) o`rganadi *C) U ifoda qilayotgan, ko`rsatayotgan obiekt tashkil etadi D) U ifoda qilayotgan obiektning harakteristikasi tashkil etadi 36.Til belgisining ma`nosi bu? A) U belgil bilan u ifoda qilayotgan obiekt o`rtasidagi munosabatni o`rganadi B) U belgilar o`rtasidagi munosabatlarni (tilni qurish qoidalari) o`rganadi C) U ifoda qilayotgan, ko`rsatayotgan obiekt tashkil etadi *D) U ifoda qilayotgan obiektning harakteristikasi tashkil etadi 37. Semiotikaga asos solgan kim? *A) Sharl`z Pirs B) Еriх Frоm C) Jоrj Bаyrоn D) А.Shimmеl 38.Belgilar haqidagi fan? A) Semantika *B) Semiotika C) Sintaksis D) Pragmatika 39. Semiotika bu? A) Tushuncha haqidagi fan B) Hukma haqidagi fan *C) Belgilar haqidagi fan D) Tilni qurish qoidalari 40. U belgil bilan u ifoda qilayotgan obiekt o`rtasidagi munosabatni o`rganadi? A) Pragmatika B) Semiotika
C) Sintaksis *D) Semantika 41. U kishilarning belgilarga munosabatini hamda belgilar yordamida kishilar o’rtasida vujudga keladigan munosabatlarni o`rganadi? *A) Pragmatika B) Semiotika C) Sintaksis D) Semantika 42. U belgilar o`rtasidagi munosabatlarni (tilni qurish qoidalari) o`rganadi? A) Pragmatika *B) Sintaksis C) Semiotika D) Semantika 43. Sintaksis bu? A) Belgilar haqidagi fan B) U belgil bilan u ifoda qilayotgan obiekt o`rtasidagi munosabatni o`rganadi *C) U belgilar o`rtasidagi munosabatlarni (tilni qurish qoidalari) o`rganadi D) U kishilarning belgilarga munosabatini hamda belgilar yordamida kishilar o’rtasida vujudga keladigan munosabatlarni o`rganadi 44. Pragmatika bu? A) Belgilar haqidagi fan B) U belgil bilan u ifoda qilayotgan obiekt o`rtasidagi munosabatni o`rganadi C) U belgilar o`rtasidagi munosabatlarni (tilni qurish qoidalari) o`rganadi *D) U kishilarning belgilarga munosabatini hamda belgilar yordamida kishilar o’rtasida vujudga keladigan munosabatlarni o`rganadi 45. Semantika bu? *A) U belgil bilan u ifoda qilayotgan obiekt o`rtasidagi munosabatni o`rganadi B) U belgilar o`rtasidagi munosabatlarni (tilni qurish qoidalari) o`rganadi C) Belgilar haqidagi fan D) U kishilarning belgilarga munosabatini hamda belgilar yordamida kishilar o’rtasida vujudga keladigan munosabatlarni o`rganadi 46. Tarixan shakllangan tovushlar (nutq) va grafika (yozuv)ning axborot belgilari tizimidan iborat? A) Suniy til *B) Tabiiy til C) Ilmiy til D) Belgi 47. Tabiyiy til negizida yaratilgan yordamchi axborot belgilari tizimidan iborat bo`lib, u mavjud xabarlarni aniq hamda tejamli bayon qilish va uzatish uchun xizmat qiladi? A) Tabiiy til B) Ilmiy til *C) Suniy til D) Belgi
48. Intuiciya – bu? A) U belgil bilan u ifoda qilayotgan obiekt o`rtasidagi munosabatni o`rganadi B) U belgilar o`rtasidagi munosabatlarni (tilni qurish qoidalari) o`rganadi *C) Hech qanday muhokama va isbotlarsiz to`g`ridan-to`g`ri haqiqatga erishish qobiliyatini ifodalaydi D) U kishilarning belgilarga munosabatini hamda belgilar yordamida kishilar o’rtasida vujudga keladigan munosabatlarni o`rganadi 49. Tabiiy til, suniy til va maxsus atamalardan tashkil topgan bo`ladi? A) Belgi
B) Tabiiy til C) Suniy til *D) Ilmiy til 50.Tilni qurish qoidalari – bu? *A) Sintaksis B) Semiotika C) Semantika D) Pragmatika 51. Tasavvurning o’ziga hos hususiyati nima? *A) mavhum tafakkurga yaqinligi B) hissiy bilish ekanligi C) predmetli bo’lishligi D) fahmli bo’lishligi 52.Aqliy bilish hissiy bilishsiz bo’lishi mumkinmi? A) ha, bo’lishi mumkin B) ha, faqat insonlarda *C) yo’q, birisiz ikkinchisining bo’lishi mumkin emas D) ha, faqat qisman 53. Insondagi nutq, tafakkur,fikrlash qobiliyati nimaning natijasi? A) sezgilarning *B) mehnatning C) tasavvurning D) aqlning 54. Mavhum tafakkur voqelikni qanday aks ettiradi? *A) bilvosita B) bevosita C) predmetli D) obrazli 55. Voqelikni tafakkur orqali bilishdagi vosita xalqasi nima? A) tafakkurning o’zi B) fakt, dalillar *C) sezgilar D) hissiyotlar 56. Tafakkur orqali biror narsani bilish uchun avvalo nima qilish kerak? A) ko’rish kerak *B) narsa haqida tushuncha hosil qilish kerak C) idrok qilish kerak D) his qilish kerak 57. Tafakkurning muhim hususiyati nimada? A) bilimlarning ko’pligida B) jarayonlarning murakkablashtirishida *C) uning til bilan uzviy bog’langanligida D) mavhumligida 58. Tafakkurning ish natijasi nimada mustahkamlanadi? *A) tilda B) idrokda C) xotirada D) tasavvurda 59. Tafakkurni takomillashtirish,mavhumlashtirish,umumiylashtirish va juz’iylashtirish quroli nima? A) formallashtirish
*B) til
C) fikr D) nutq
60. Tafakkur va tilning muhim hislati nimada? A) juz’iylashtirishda B) konkretlashtirishda *C) aniq maqsadli faoliyatlar ekanligida D) umumiylashtirishda 61. Tafakkur jarayonida biz qanday vazifa qo’yamiz? A) tasavvur hosil qilishni *B) aniq bilish maqsadini C) mavhumlashtirishni D) yakkalashtirishni 62. Tafakkurning moddiy qobig’i nima? *A) til
B) idrok C) narsa va hodisalar D) nutq 63. Til qanday shakllarda bo’ladi? A) belgili, og’zaki, mantiqli B) yozma, ichki, imo-ishorali *C) ovozli, ovozsiz, ichki, og’zaki, yozma D) tabiiy va sun’iy 64. Til va tafakkur qanday xarakterga ega? A) biluvchanlik B) bir xil xarakterga ega-voqelikni aks ettirish xususiyatiga ega? C) fikrlarning rostligini D) mos keluvchanli 65.Bilishning dastlabki va zaruriy bosqichi – bu A) tasavvur B) Sezgi
C) Idrok *D) Hissiy bilish 66.Hissiy bilish shakllarini ko`rsating: *A) sezgi, idrok va tasavvur B) Sezgi, tasavvur, obraz C) Sezgi, idrok, obraz D) Sezgi, tasavvur, tushuncha
A) idrok
*B) sezgi C) tasavvur D) tafakkur
A) sezgi
B) tasavvur *C) idrok D) tafakkur
A) Inson xotirasining xususiyatlari tufayli B) Inson irodasi kuchi bilan xotirasini ishga tushurganida C) Istalgan paytda sirtqi ta`sirsiz *D) ma`lum bir signallar (berilgan predmet bilan ma`lum bir umumiylikka ega bo`lgan) ta`sirida 70. Tasavvur nima? A) sezgilar orqali bilish *B) obrazli xotira, obrazli eslash C) tafakkur bilan bilishdir D) hissiyot orqali bilish 71.Hissiy bilishning barcha shakllariga xos bo`lgan xususiyatlari: 1) Hissiy bilish obiektining subiektga bevosita ta`sir etishi 2) Hissiy bilish shakllari predmetning tashqi xususiyatlari va monosabatlarini aks ettiradi 3) Hissiy obraz predmetning yaqqol obraziden iborat 4) Hissiy bilish konkret individla tomonidan amalga oshirilganligi uchun ham har bir alohida holda konkret insonning sezish qobiliyati bilan bog`lik tarzda o`ziga xos xususiyatga ega bo`ladi 72) Hissiy bilish bilishning dastlabki va zaruriy bosqichi xisoblanadi *A) 1,2,3,4,5 B)1,3,5
C)1,2,3,4 D) 3,4,5
Yüklə 0,75 Mb. Dostları ilə paylaş:
|