«Tasdiqlayman» Oʻquv ishlari boʻyicha direktor oʻrinbosari, dotsent

Don va don mahsulotlarini saqlashda nobudgarchilikka olib keladigan sabablar.
Donning isrof bulish sabablarini bilmaslik va saqlash davrida don sifatining pasayishi katta nobudgarchilikka olib keladi.
Bu nobudgarchilik esa uz navbatida galla xosildorligini oshirishga karatilgan kishlok xujalik ishlab chikarish yutuklarini yukka chikaradi xamda xosilni yetishtirish va yigib-terib olishga karatilgan mexnatni kadrsizlantiradi.
Donni saqlash jarayoni bu don ishlab chikarishdagi oxirgi boskich bulib bu fan don va saqlash ob’ekti bulmish don uyumining xususiyatlarini, shuningdek donning xolatiga ta’sir kursatuvchi fizikaviy, kimyoviy va biologik omillarni urganadi.
Don uyumida ruy beradigan xodisalarning konuniyatlarini bilish donni mikdor va sifatiy saqlanishini ta’minlash uchun kerak bulgan ilmiy asoslangan chora-tadbirlarni kullashga imkon beradi.
Don va don mahsulotlarini saqlash boshka mahsulotlarni saqlash singari katta moddiy-texnika bazasi va shu soxa bo’yicha puxta bilimga ega bulgan mutaxassis kadrlarni talab qiladi.
Don va don mahsulotlari katta partiyalarini saqlashni tashqil qilishning murakkabligi ularning fiziologik va fiziko-kimyoviy xususiyatlari bilan boglikdir. Don tirik organizm bulib, unda turli xil xayotiy jarayonlar kechadi; bu jarayonlarning jadalligi tashki muxit sharoiti bilan boglikdir.
Agar tashki muxit sharoiti don xujayralaridagi modda almashinuviga yaxshi ta’sir kursatsa, bu suzsiz don sifatini yomonlashtirib mikdoran kamayishiga olib keladi.
Don mahsulotlarini saqlashdagi talaygina kiyinchiliklar shu bilan boglik bulib, kaysiki ularning insondan boshka xam "iste’molchilari" mavjudligidadir.
Bundan kelib chikadiki, mikroorganizm va zararkunandalar ta’siri natijasida mahsulot mikdoran kamayib sifati yomonlashadi. Don mahsulotlarini saqlash talabga muvofik tashqil qilinmasa, kemiruvchilar (kalamushlar, sichkonlar) va kushlar donni kirishadi va iflos qilishadi.
Bundan tashkari saqlash davrida un va yormada yuz beradigan mahsus xolatlar xam ularning xaridorbop xossalarini uzgartiradi. Va nixoyat, barcha don mahsulotlarining mikdor va sifati ularning fizik xossalari okibatida uzgarishi mumkin.
SHunday qilib, saqlanadigan mahsulotlarning tabiatidan va yuzaga keladigan nobudgarchilikdan, ularni biotik muxit omillaridan ximoya qilish, shuningdek don xujayralarida kechadigan jadalmodda almashinuviga karshilik kursatadigan sharoitni yaratish zaruriyatdir. Bu masalani fakat mahsulotni saqlash uchun tayorlab va saqlashning ma’lum shart-sharoitlarini yaratibgina xal qilish mumkin.
Bularning xammasini don mahsulotlarining xossalarini xisobga olgan xolda kerakli asbob-uskuna va kurilmalar bilan jixozlangan saqlash joylarni xozirlab amalga oshirish mumkin.