«Tasdiqlayman» Oʻquv ishlari boʻyicha direktor oʻrinbosari, dotsent

4 MA’RUZA DON MASSASINI SAQLASHDA INNOVATSION TEXNOLOGIYALAR

Reja:

1. Don va don mahsulotlarini saqlash xujaliklari.

   
   

2. Don va don mahsulotlarini saqlashda nobudgarchilikka olib keladigan sabablar.

   
   

3. Don mahsulotlarini saqlash borasidagi dolzarb vazifalar.

   
   

4. Don mahsulotlarini nobud qilmasdan yoki massasi bo’yicha minimal yuqotish bilan saqlash.

   
   

5. Don mahsulotlarining sifatini yomonlashtirmasdan saqlash.

   
   

6. Saqlashda don mahsulotlari sifatini oshirish.

   
   

7. Don mahsulotlarini saqlashda mexnat sarfini qisqartirish.

   
   

8. Saqlashda don va uruglarni aralashmalardan tozalash.

   
   

9. Saqlashda don massasini kuritish.

   
   

10. Saqlashda don massasini shamollatish.

    
    

11. Don massasini zararkunandalar ta’siridan ximoya qilish.

    
    

Tayanch iboralar.
Don - donli ekinlar mevasi va urugi bulib, fanda saqlash va kayta ishlash ob’ekti sifatida urganiladi. Sanoatda kayta ishlab dondan un, yorma, non, makaron, kandolat, spirt va omuxta yem mahsulotlari olinadi.
Boshokli donlar - bugdoy, arpa, suli, makkajuxori, javdar, sholi, ok juxori, tritikale va tarik donlari.
Dukkakli ekin donlari - loviya, nuxat, mosh, kuybosi nuxat va yasmik donlari.
Moyli ekin donlari - paxta urugi, kunjut, kungabokar, koriandr, kanop, zigir, soya va kleщivina donlari.
FAO - ozik-ovkat va kishlok xujaligi bo’yicha butunolam tashkilot.
Donsaqlagichlar - donga dastlabki ishlov berish va uni saqlashga muljallangan tulik yoki tuliksiz mexanizatsiyalashtirilgan ombor va elevator xujaliklari.
Don nobudgarchiligi - saqlashda donning massasidan yukolishiga va sifatining yomonlashuviga olib keladigan biologik va mexanik sabablar majmuasi.


Don va don mahsulotlarini saqlash xujaliklari.
Mamlakatimizda don, urug va ulardan kayta ishlab olingan mahsulotlar davlat va jamoa xujaliklarida, urugchilik stantsiyalarida, elevator, don kabul qilish korxonalarida, tarkatish bazasida, tegirmon, yorma, omuxta yem zavodlarida, shuningdek non va makaron zavodlarida, kraxmal, pivo va spirt ishlab chikarish zavodlarida saqlanadi.
Davlat galla zapaslarini tuplash, joylashtirish, ularga ishlov berish, saqlash, markazlashgan xolda foydalanish va xalk xujaligining barcha tarmoklarini don mahsulotlari bilan ta’minlashdagi muxim masalalar donni kabul qilish va uni kayta ishlash korxonalari zimmasiga yuklangan. SHuningdek, bu korxonalar uruglik, dukkakli, moyli usimlik va yem-xashak utlari uruglarini xam kabul qilish, tarkatish va ularga ishlov berish amallarini xam bajarishadi.
Axolini uzluksiz non, makaron mahsulotlari va yorma bilan ta’minlash uchun tegirmon va yorma zavodlarida ishlab chikariladigan un va yorma zaxiralari talab qilinadi. Zaxiralarning asosiy kismlari yukorida kursatilgan zavodlarda saqlanadi. Un va yorma zaxiralari kaerda saqlanishdan kat’iy nazar, ulardan tugri foydalanish muxim davlat ishlaridan biri bulib xisoblanadi.