«Tasdiqlayman» Oʻquv ishlari boʻyicha direktor oʻrinbosari, dotsent

Ishni bajarish tartibi: Tahlil ilinayotgan donning sifat ko’rsatkichlaridan foydalanib, fizik og’irlikdan asl chegirish xajmi va 200 tonna don to’plamining fizik og’irligiga nisbatan o’shimchalar o’shib anilanadi. Don hisoblanadigan midor og’irligidagi narxi belgilanadi. Asosli konditsiyadan sifatini o’zgarish hamda donni uritish va tozalash narxi bo’yicha puli chegirish hamda o’shimcha o’shish midori hisoblanadi. Jamoa xo’jaligi tomonidan davlatga sotilgan donni uritish va tozalashga ketgan xarajatlarni hisobga olib, xo’jalikka to’lanadigan umumiy pul midori jamlanadi.
Donning hisoblanadigan midori fizik og’irligi chegirish va o’shimcha o’shish midori (foizida), namligi va begona aralashmalar anilanadi. Hisoblanadigan midorida ha to’li to’lanib, don sotish v topshirish rejasi bajarilgan deb hisoblanadi. So’tali makkajo’xorining hisoblanadigan midori faat donning xaiiy chiish midori anilanadigan keyingina belgilanadi. Donning so’tadan chiishi don abul iluvchi tashkilotning laboratoriyalarida o’rtacha kundalik namunani yanchish orali anilanadi.


1.misol. Masalan, don abul iluvchi tashkilotga javdar donidan 250t (250000kg) keltirilgan bo’lib, uninig namligi 16,8 % ini, begona aralashmalar 2,2 % ni tashkil etgan. Asosli konditsiya bo’yicha namligi 15 % va begona aralashmalar 1 % bo’lganda u yoki bu tomonga og’ish 3,0 % (namlik 16,8-15=1,8 % ga va begona aralashma 2,2-1=1,2 % iga teng bo’ladi). Hammasi bo’lib 1.8+1.2=3,0 % ini tashkil etadi. Og’irlikdan chegirish 250000* 3,0/100=7500 kg ni tashkil etadi.
Javdar donning hisoblanadigan midori:
250000-7500=242500 kg.ga teng bo’ladi.

2-misol. Makkajo’xorining haiiy midori so’tasi bilan birga 80000kg bo’lib, laboratoriya ma’lumotga ko’ra donning chiishi 75 foizni tashkil ilgan bo’lib, namlik bo’yicha chegirmalar 5% ,begona o’tlar aralashmasi bo’yicha 3% ,jami 8%. Makkajo’xori donining fizik og’irligi 80000x75/100=60000kg, natural chegirish midori 60000x8/100=4800kg ni tashkil etadi. Makkajo’xori donning kg hisoblanadigan midori esa 60000-4800=55200kgga teng bo’ladi. SHunday ilib, hisoblanadigan midor ikki bosich orali anilanadi. Avval natural chegirish yoki o’shimcha midori kiritiladi.