Taxallus zamiridagi sir
Yüklə 64,17 Kb. Pdf görüntüsü
|
| Nurboy JABBOROV,
filologiyafanlaridoktori,professor FURQAT FENOMENI Keyinchalik Furqat tasavvuf ilmiga oid ilmiy risolalarni mutolaa qiladi. Tasavvuf hayotini amalda yashaydi.Shoir“Ahvolot”dao‘zg‘azallarining“Farg‘ona muzofotig‘a va digar mamlakatlarg‘a muntashir” bo‘lganini, “...sho‘rangez ash’oridin xonaqoh hofizlari o‘qub, safoxaylihalqasiga halovatlar bag‘ishlagan”ini alohida ta’kidlaydi. 3 “Xonaqoh hofizlari” – so‘fiyona g‘azallarni “safo xayli” – tariqat ahli halqasida qiroat bilan o‘qiydigan hofizlar. Ana shunday xoslar – Haq ahli davrasida o‘qilib, ular “halqasiga halovatlar bag‘ishlagani” Furqat g‘azallarining o‘z davridayoq nechog‘liq yuksak darajada qadrlangani dalilidir. Afsuski,hozirchashoirningpirimurshidikimbo‘lgani haqida aniq ma’lumotga ega emasmiz. Shoir o‘zining “Ummati sargashtaman, yo Mustafo, aylang madad” misrasibilanboshlanuvchig‘azalidapiriningNamangan shahrida“fanobo‘lgan”igaishoraqiladi: Yo g‘ulomi shayxi G‘avsi Qodiriya, rahbarim, Bo‘ldingiz shahri Namangonda fano, aylang madad. 4 Adabiyotshunos Otabek Jo‘raboyev shoirning “Bo‘ldingiz shahri Namangonda fano...” so‘zlariga asoslanib, Furqat bu orqali Majzub Namangoniyni nazarda tutgan, degan taxminni bildiradi. 5 Majzub Namangoniyning qodiriya tariqati murshidi bo‘lgani, ayni o‘sha davrda Farg‘ona vodiysida bu tariqat ancha kengtarqalganihisobgaolinsa,bufikrdamuayyanasos bor.QuyidagibaytihamFurqatningqodiriyatariqatida bo‘lganini tasdiqlaydi: Iloho, tashlama Furqatni o‘tga, Muridi hazrati Jiylon, qulungman. 6 Furqatning shu paytga qadar faqat Vatandan ayriliq iztiroblari ifodasi sifatida talqin etib kelingan “Adashganman”radifimuxammasiningmavzuko‘lami aslida ancha keng. Asarda shoirning dunyoqarashi, xususan, Shayx Abdulqodir Jiyloniyga bo‘lgan ixlosi izhori yuksak san’atkorlik bilan aks etgan, ushbu taxallusni tanlashi sababi ifodalangan misralar ham mavjud. Muxammasda banddan bandga o‘tgan sari tasvir quyuqlasha boradi. Lirik qahramonning “adashish”sabablaritobora“oydinlashadi”: Boshimda hush yo‘q, hayronlig‘imning boisi shuldur, Ketib aql-u xirad, nodonlig‘imning boisi shuldur, Yetim qo‘zi kabi nolonlig‘imning boisi shuldur, Xarob-u besar-u somonlig‘imning boisi shuldur – Ki, bir sohibkaromat ostonidin adashganman. Shoir ta’kidlagan sohibkaromat kim? Ma’lumki, sohibkaromat–avliyolargaberiladigannisba.Demak, bu orqali piri komil nazarda tutilgan. Keyingi band veb-sayt: www.tilvaadabiyot.uz Adabiy taqvim mazmunidan shoir “tariqat mulkini shohi, haqiqat sirrin ogohi” degandaAbdulqodir Jiyloniyni nazarda tutgani ayon bo‘ladi. Ma’lumki, tasavvuf ta’limoti bo‘yicha, inson toki bufoniydunyodaekan,Haqtaolovisolidanayriliqda, firoqda yashaydi. Ahli Haqlarning hayotdagi bosh maqsadi – Alloh taoloning jamolini ko‘rish. Uning diydoriga vosil bo‘lish. Tabiiyki, qodiriya tariqatining vakili sifatida Furqat ham xuddi shu maqsad-muddao bilanyashagan.Demak,Furqattaxallusixuddishunday e’tiqod,dunyoqarashdankelibchiqibtanlanganvaHaq taolo vaslidan ayriliq ma’nosini ifodalaydi. Yüklə 64,17 Kb. Dostları ilə paylaş:
|