"tbc bank" atb moliyaviy hisoboti va Auditorlik xulosasi 31 dekabr, 2021 yil

3. Hisob siyosatining asosiy tamoyillari 
Hisobot taqdimotining asoslari.
Ushbu moliyaviy hisobot moliyaviy vositalarni adolatli qiymat 
bo'yicha dastlabki tan olish va foyda yoki zarar orqali adolatli qiymat va boshqa to'liq daromad orqali 
adolatli qiymat bo'yicha baholanadigan asosiy vositalarni, investitsion ko’chmas mulkni, moliyaviy 
vositalarni qayta baholashga kiritilgan o’zgartirishlar bilan, tarixiy qiymat bo’yicha hisobga olish 
qoidalariga asoslanib, Moliyaviy Hisobotning Xalqaro Standartlariga (MHXS) muvofiq tuzilgan. Ushbu 
moliyaviy hisobotni tayyorlashda qo'llanilgan hisob siyosatining tamoyillari quyida keltirilgan. Ushbu 
tamoyillar, agar boshqasi ko'rsatilmagan bo'lsa, hisobotda taqdim etilgan barcha davrlarga nisbatan 
izchil tatbiq etilgan. 5-izohga qarang. 
Moliyaviy vositalar - baholashga asosiy yondashuvlar.
Adolatli qiymat - bu baholash sanasida bozor 
ishtirokchilari o'rtasidagi oddiy bitim tuzishda aktivni sotishda olinishi mumkin bo’lgan yoki 
majburiyatni topshirishda to'lanishi mumkin bo’lgan narx. Adolatli qiymatning eng yaxshi tasdig’i faol 
bozordagi kotirovka narxidir. Faol bozor - bu aktiv yoki majburiyat bo'yicha operatsiyalar doimiy 
ravishda baholash ma'lumotlarini olish uchun yetarli chastota va hajmda amalga oshiriladigan bozordir. 
Faol bozorda sotiladigan moliyaviy vositalarning adolatli qiymati alohida aktiv yoki majburiyat uchun 

---

kotirovka qilingan narxni ularning korxona tomonidan egalik qilinadigan soniga ko'paytirish orqali 
olingan summa sifatida o'lchanadi. 
Hatto bozorning odatdagi kunlik savdo hajmi tashkilot ega bo'lgan aktivlar va majburiyatlar miqdorini 
o'zlashtirish uchun yetarli bo'lmasa ham, alohida operatsiyada pozitsiyalarni sotish uchun buyurtma 
berish kotirovka qilinayotgan narxga ta'sir qilishi mumkin bo’lgan holatda ham shu holat kuzatiladi. 
Faol bozorda sotilmaydigan moliyaviy hosila vositalar yoki boshqa moliyaviy aktivlar va majburiyatlar 
portfeli baholash sanasida bozor ishtirokchilari o'rtasidagi oddiy bitimda ma'lum bir tavakkalchilikni o'z 
zimmasiga olganlik uchun sof uzun pozitsiyani (ya'ni aktivni) sotishda olinadigan yoki ma'lum bir 
tavakkalchilikni o'z zimmasiga olganlik uchun sof qisqa pozitsiyani (ya'ni majburiyatni) topshirishda
to’lanadigan narxga asoslangan moliyaviy aktivlar va moliyaviy majburiyatlar guruhining adolatli 
qiymati bo'yicha baholanadi. 
Baholash modellari, masalan, diskontlangan pul oqimlari modeli, shuningdek, mustaqil tomonlar 
o'rtasidagi o'xshash operatsiyalar ma'lumotlariga yoki investitsiya obyektining joriy qiymatiga 
asoslangan modellar bitimlar qiymati to’g’risidagi bozor ma'lumoti yopiq bo’lgan moliyaviy 
vositalarning adolatli qiymatini aniqlash uchun foydalaniladi. Adolatli qiymatni baholash natijalari 
adolatli qiymat ierarxiyasi darajalari bo’yicha tahlil qilinadi va quyidagicha taqsimlanadi: (i) 1-daraja 
bir xil aktivlar yoki majburiyatlar uchun faol bozorlarda kotirovka qilingan narxlarda (tuzatilmaydigan) 
baholashni o'z ichiga oladi, (ii) 2-daraja – barcha muhim dastlabki ma'lumotlar aktiv yoki majburiyat 
uchun to'g'ridan-to'g'ri (masalan, narxlar) yoki bilvosita (masalan, narxlar bo'yicha hisoblangan) 
kuzatiladigan baholash modeli yordamida olingan baholar, va (iii) faqat kuzatildaigan bozor 
ma’lumotlariga asoslanmagan 3-daraja baholari (ya'ni, baholash uchun kuzatilmaydigan dastlabki 
ma'lumotlarning sezilarli miqdori talab qilinadi). Adolatli qiymat ierarxiyasida bir darajadan boshqa 
darajaga o'tkazish hisobot davri oxirida sodir bo'lgan deb hisoblanadi. 23-izohga qarang. 
Kelishuv harajatlari
moliyaviy vositani sotib olish, chiqarish yoki hisobdan chiqarish bilan bog‘liq 
bo‘lgan qo‘shimcha harajatlardir. Qo‘shimcha harajatlar, agar bitim amalga oshirilmagan bo‘lsa, amalga 
oshirilmaydigan harajatlardir. Kelishuv harajatlari agentlarga (shu jumladan savdo agenti sifatida 
ishlaydigan xodimlar), maslahatchilarga, brokerlarga va dilerlarga to‘lanadigan to‘lovlar va summalarni, 
tartibga solish organlari va birjalarga to‘lanadigan to‘lovlarni, mulkni topshirish uchun olinadigan soliq 
va yig‘imlarni o‘z ichiga oladi. Kelishuv harajatlariga qarz majburiyatlari bo‘yicha mukofotlar yoki 
chegirmalar, moliyaviy harajatlar, ichki ma'muriy harajatlar yoki saqlash harajatlari kirmaydi. 
Amortizatsiya qilingan qiymat
- bu moliyaviy vositaning dastlabki tan olish paytidagi asosiy qarz 
chegirib tashlangan holdagi narxi, lekin hisoblangan foizlarni o'z ichiga olgan holda, moliyaviy aktivlar 
bo'yicha esa kutilayotgan kredit yo'qotishlar uchun baholash zaxirasini chegirib tashlagan holda. 
Hisoblangan foizlar, tan olinishi kechiktirilgan operasion harajatlarining amortizasiyasini va samarali 
foizlar stavkasi usuli yordamida qaytarish summasiga har qanday mukofot yoki chegirmani o‘z ichiga 
oladi. Hisoblangan foizli daromadlar va hisoblangan foizlar bo‘yicha harajatlar, shu jumladan 
hisoblangan kupon daromadi va amortizasiya qilingan chegirma yoki mukofot (agar kechiktirilgan 
komissiya bo‘lsa) alohida ko‘rsatilmaydi, biroq ular moliyaviy holat to‘g‘risidagi hisobotda tegishli 
moddalarning balans qiymatiga kiritiladi. 
Samarali foizlar stavkasi usuli
– bu vositaning balans qiymati bo‘yicha har bir davrda doimiy foiz 
stavkasini (samarali foiz stavkasi) ta'minlash uchun tegishli davr mobaynida foizli daromad yoki foiz 
harajatlarini tan olish usuli.
Samarali foiz stavkasi
- bu joriy moliyaviy vositaning kutilayotgan muddati yoki agar kerak bo‘lsa, qisqa 
vaqt ichida moliyaviy vositaning sof balans qiymatiga kelgusi pul to‘lovlari yoki tushumlarini 
(kelajakdagi kredit yo‘qotishlar bundan mustasno) diskontlash stavkasi. 

---

Samarali foiz stavkasi, o‘zgaruvchan foizli vositalarning pul oqimlarini keyingi foiz stavkasini 
o‘zgartirish sanasiga qadar diskontlash uchun ishlatiladi, vosita uchun belgilangan o‘zgaruvchan stavka 
bo‘yicha kreditning tarqalishini aks ettiruvchi mukofot yoki chegirma yoki bozor qiymatiga bog‘liq 
bo‘lmagan boshqa o‘zgaruvchan omillar bundan mustasno. Bunday mukofotlar yoki chegirmalar 
vositaning amal qilish muddati davomida amortizasiya qilinadi. Joriy qiymat hisob-kitobi samarali foiz 
stavkasining ajralmas qismi bo‘lgan shartnoma taraflari o‘rtasida to‘langan yoki olingan barcha 
to‘lovlarni o‘z ichiga oladi. 
Dastlabki tan olishda sotib olingan yoki yaratilgan kredit zaiflashgan (POCI) moliyaviy aktivlar uchun 
samarali foiz stavkasi kredit xavfiga moslashtiriladi, ya'ni. shartnomadagi pul oqimlari asosida emas, 
balki dastlabki tan olishda kutilayotgan pul oqimlari asosida hisoblanadi.