TeleviZİya nəZƏRİYYƏSİNİN Əsaslari
Yüklə 3,52 Mb. Pdf görüntüsü
|
228 azaltmağa doğru addım atmalıdır. Bir çox hallarda dəvət olunmuş peşəkarların və ya məmurların yorucu, terminologiyalarla zəngin, kütləvi tamaşaçı qavramasına yönəlməmiş söhbəti seyrçinin mara ğını azaltmaqla, onun kanal dəyişiminə rəvac verir. Bu cəhətlərin aradan qaldırılması yoluyla, daha dinamik, birbirinə üzvi qayda da bağlanan blokların mənaca və formaca baxımlı qurulması ilə tamaşaçı marağına səbəb olmaq olar. Məhz proqramın kütləviliyi və dinamikası inteqrativ funksiyanın icrasını uğurla həyata keçirməyə imkan verə bilər. “Space” kanalında həftənin iş günləri “Sabah”, şənbə və bazar günləri “Günaydın” bədiipublisistik proqramları saat 9.00dan 11.00a qədər tamaşaçılarla görüşə gəlir. Efirə çıxma saatının ar tıq səhər proqramına uyğunsuzluğunu qeyd etməklə, onun jan rında özünə yer almış bədiipublisistik formanın doğru olmadı ğını söyləməliyik. Yuxarıda səhər proqramlarına aid tamaşaçı tələblərinin mahiyyətini çözərkən, onun səhər informasiya almaq və qismən də günü xoş əhvalla kökləmək üçün musiqi nömrələrini dinləmək istəyində olduğunu qeyd etmişdik. Bu baxımdan bədii publisistika burada yersiz və lazımsızdır. Səhər efiri publisistik araşdırmalara və ya bədii yük daşıyan proqramlara uyğun deyil. Bu barədə EyBiSi kanalının “Bu gün” proqramının sabiq prodü serinin fikirlərini öz kitabında əsas gətirən Elşad Quliyev yazır “… Stiv Fridmen üç əsas fikir irəli sürür: proqram tamaşaçı hələ yu xuda olarkən baş verən bütün hadisələrdən bəhs etməlidir, danı şıq formasında aparılmalıdır, nikbin süjetləri və gündəlik həyatda tamaşaçılara fayda verə biləcək zəngin informasiyası olmalıdır” (51, səh. 253). Mövzunu davam etdirən teletənqidçi səhər proq ramlarında italyanların və ispanların faydalı məsləhətlərə, fran sızların cizgi filmlərinə, Britaniya və ABŞ tamaşaçılarının isə hava durumu, yollarda hərəkət, idman və digər yerli xəbərlərə üstün lük verdiklərini deyir. Lakin proqramlarda özünü bu cür adlan dıran “Sabah”ın yaradıcı heyəti informasiyalara, mövzu ətrafında qonaqların dəvət olunmasına və musiqiyə yer verməklə, əslində, deyilən standartlarla işləyir. Deməli, proqramlarda təyinatı bildirən “bədii publisistik proqram” ifadəsi “Sabah”a uyğun deyil və qeyridəqiqdir. Proqramın yaradıcı cəhətlərini şərh edərkən onun bitkin kon sepsiyadan çıxış etmədiyini və xaotizmin özünə yer aldığını qeyd etməliyik. Proqramda “Ordanburdan” rubrikası dünya da baş verən maraqlı hadisələrin təqdimatına həsr olunsa da, əslində təkrar kadrlardan və filmlərdən ibarət yorucu görüntü 229 nün üzərində qurulan uzunuzadı mətn tamaşaçını üzməkdən başqa heç bir funksiya daşımır. “Xəbər var” rubrikasında ölkənin mədəni həyatını əks etdirən informasiyalar maraqlı olsa da, bura da jurnalist peşəkarlığının olmaması sözçülükdən uzağa getməyən süjetlərin efirə çıxmasına gətirib çıxarır. “Sabah” proqramında iki saat ərzində həddən çox qonaqların gəlməsi və onlarla gündəmlə uzlaşmayan söhbətlərin aparılma sı tempi öldürməklə, səhər efirinə lazımsız yoruculuq gətirir. Bu yoruculuq səhər işə və dərsə gedən tamaşaçı üçün olduqca pis təsir edən amildir və tezliklə uzaqlaşdırılmalıdır. Elşad Quliyev “Sabah”ın qonaqla çox yüklənməsinə diqqət yetirərək, onu belə qiymətləndirir: “Biz belə qonaqpərvərliyin əleyhinə deyilik, lakin unutmaq olmaz ki, səhər tezdən hər qonaq tamaşaçıya xoş olmaya bilər, həm də bizdə efir üçün maraqlı olan adamlar bir o qədər də çox deyil” (252, səh. 31). Qonaqların efirdə yaratdığı sözçülük ta maşaçıda mənfi emosiyanın yaranmasına imkan verməklə bərabər, aparıcıların qeyripeşəkar söhbət maneraları onda ekrandan uzaq laşmaq və ya kanalı dəyişmək vərdişini biçimləndirir. “Sabah”ın rejissor işində olan qüsurlar, həmçinin görüntü həllinin bədii elementlərlə, yenilikçiliklə zəngin olmaması və yuxarıda deyilən səbəblər onun inteqrativ funksiyasını azaldır, kanalın işinə xələl gətirir. İstirahət günlərində efirə çıxan “Günaydın” proqramı da yuxa rıda deyilən qüsurlarla zəngindir. Burada da düzgün tapılmayan dramaturji model, aparıcı qüsurları, səhər ovqatını yüksəldəcək elementlərdən fərqli yorucu süjetlər istirahət gününün səhərində tamaşaçıya verilməli olan müsbət təsiri azaldırdı. Proqramın yara dıcı işində, bədii həllində olan böyük qüsurlar onun efir məkanında yerini zəiflətmiş olurdu. “Space”in inteqrativ funksiyasının icrası nı öz üzərinə götürən səhər proqramlarının təkmilləşməsinə cid di ehtiyac var idi, tədricən buna doğru addımlar atıldı. Bu, istər ictimai sahədə, istərsə də kanalın yaradıcı siyasətində böyük yer tutan amil olduğundan, bu işə daha diqqətlə yanaşılması kanalın üzərinə düşən başlıca vəzifədir. “Lider” TVnin səhər efiri saat 8.00dan 11.00a qədər davam edən, 2001ci ilin sentyabrından efirə gedən və 2003cü ilin sent yabrından efiri tərk edən “Tezdən oyan” və onun varisi “Sabahın xeyir, Vətən!” proqramlarıdır. “Tezdən oyan” proqramının dramaturji strukturunun qeyrika milliyi, konsepsiyasının bəlli olmaması və üç aparıcının özünü doğrultmayan format kimi efirə artıqlıq gətirməsi, onların lazım 230 sız sərbəstliklə müşayiət olunan davranışları, qonaqla məntiqsiz söhbətləri kimi ciddi qüsurları üzə çıxartdı. “Sabahın xeyir, Vətən” proqramı isə daha peşəkarlıqla, zövqlə qurulan proqram idi. Bu rada aparıcı obrazı xoş, məhrəm söhbət quran, ünsiyyət yarat maq istəyən şəxs kimi tamaşaçıda müsbət emosiyanın yaranma sına imkan verirdi. Zövqlə bəzədilmiş studiyada rəng çalarının gözəgəlimliliyi, canlı musiqinin iştirakı, müğənnilərin canlı ifasına imkan verən səhnə və bütövlükdə estetik cəhətdən özünü doğ ruldan forma təqdirəlayiqdir. Doğrudur, bir çox hallarda qonaq ların çoxluğu və rubrikaların azlığı yoruculuq gətirsə də, hesab edirik ki, yenicə efirə vəsiqə alan proqramda yeniliklər özünə yer ala bildi. Lider kanalının bu sahədə uğurunu qeyd edərək, onun efirində inteqrativ funksiyanın yaradıcı cəhətdən kamil, mövzu və əhatəliliyinə görə geniş proqramla icrası işinin təkmilləşməsini va cib sayırıq. Bu, respublikanın hər yerində yayımlanan kanal üçün vacib və zəruri addımdır. ATV kanalında səhər efirində özünə yer alan “Saboun xe yir” verilişi musiqili verilişlərə aid olduğundan, onun inteqrativ funksiya daşıdığını söyləmək olmaz. Bu verilişi efirdə əvəzləyən “Bizim səhər”də müxtəlif mövzulu süjetlər özünə yer alsa da, forma və məzmun etibarı ilə sələfinə bənzədiyindən və kliplərə keçidlər, telefon zənglərinə cavab, məktubların oxunması ilə kifayətləndiyindən, onu da inteqrativ funksiyanın standartları na aid etmək mümkün deyildi. Ona görə də bu funksiyanın ATV kanalında ümumiyyətlə mövcud olmadığını önə çəkərək, ciddi addımların atılmasını zəruri idi. Tezliklə kanal özünün yaradı cı istiqamətində dəyişiklik etdi və inteqrativ proqramların sayı nı artırdı. Əyləncəyə böyük yer verən kanal bu cəhəti diqqətdən uzaq tutmayıb, ictimaisiyasi əhəmiyyət daşıyan, bütün təbəqələri, maraqları özündə birləşdirən mərkəzçi bir verilişin ekranda görünməsinə çalışaraq verilişin məzmununda keyfiyyət sıçrayışı na nail ola bilmişdir. Kanalın ictimai vəzifəsi vacib və mütləq amil kimi ortaya çıxan məsələ olaraq, tamaşaçıların mənəvpsixoloji baryerləri aşaraq, ən azı, bir ailə çərçivəsində ekran qarşısına top laşmasına imkan vermək üçün “Bizim səhər”də müxtəlif səpkili mövzular ətrafında müzakirələr təşkil etməklə yeniləşməni təmin edən yaradıcı heyət, yeni rubrikalarla seyrçinin marağına səbəb ola bilmişdir. Zaur Baxşəliyev və Nanə Ağamalıyevanın aparıcı lığı ilə veriliş dolğunluğu ilə seçilirdi. Zaur Baxşəliyev daxili plas tikası, çevikliyi, münasibəti və reaksiyası ilə seçilib, səhərsəhər əhvalı kökləyərək seyrçidə xoş təəssüratın yaranmasına can atırdı. Yüklə 3,52 Mb. Dostları ilə paylaş:
|