TeleviZİya nəZƏRİYYƏSİNİN Əsaslari
Yüklə 3,52 Mb. Pdf görüntüsü
|
236 özündə birləşdirib, onların cəmiyyətə hazırlanmasında və mənəvi dəyərlərə münasibətlərinin biçimlənməsində mühüm rolu oyna malıdır. İnkişafda olan uşağın şəxsiyyət kimi biçimlənməsi təkcə məktəb və ailə mühitində deyil, həm də evin ayrılmaz hissəsinə çevrilmiş televizorun təsiri ilə baş verir və bu da televiziyanın qar şısında uşağın maraqlarını əhatə edə biləcək əyləncəli, intellektual verilişlərin efirdə yer almasını özünün bütün mahiyyəti ilə qoyur. Tədris təkcə gənc nəslin biçimlənməsi və ya müəyyən elmi və adi biliklərin alınması ilə başa çatmayaraq, həmçinin bütün tamaşaçı ların müəyyən sahələr üzrə konkret, ayrıayrı sahələr üzrə əhatəli bilgiləri almaq, yeniliklərlə tanış olmaq və nailiyyətlərdən xəbərdar olmaq istəyini ödəməklə də özünün ictimai əhəmiyyətliliyini sax layır. Mövzu etibarı ilə fərqli sahələri əhatə edən belə proqramlar gündəlik məişət mövzularını: mətbəx, intim həyat, kosmetika, saç düzümü, evin dizaynı, tərbiyə metodları; elmi bilikləri: coğrafi ya, dil öyrətimi, astronomiya, astrologiya, fizika və digər sahələri tamaşaçılara çatdırmaqla onları öyrədir. Mədənimaarif funksi yasından fərqli olaraq, tədris tamaşaçını mükəmməl qaydalara öyrədir, ona elmi biliklər sistemini və adi qaydaları təlqin edir. Bu baxımdan mədənimaarif funksiyası ilə televiziyanın tədris funk siyasını eyniləşdirmək qeyrielmi yanaşma olar və burada köklü şəkildə fərq onların hər birinə fərdi yanaşmanı mühüm vəzifə kimi telekanalların qarşısına qoyur. 3.7 Televiziya rekreativ işin təşkilatçısı kimi Rekreativ funksiya (latın dilində rekreasiya – bərpa) insanın əy ləncəli verilişlər, filmlər vasitəsilə asudə vaxtını səmərəli ke çirməsi və istirahətini mənalı qurmasına yönələn mühüm ictimai fəaliyyət kimi teleyayımın qarşısında durur. Rekreativ fə aliyyət insanın əməkdən, sosial fəaliyyətdən sonra enerjisinin bərpasını, onun əhvalının yüksəldilməsini, asudə vaxtının maraqlı ke çirilməsini özündə ehtiva edərək incəsənətin hedonik funksiyası ilə eyniləşir. “Bədii yaradıcılıq təsvirəgəlməz bir cazibədarlıqla doludur; o, adamlar üçün həyat haqqında həqiqətlər əldə edir, on lara sevinclərin ən böyüyünü – gözəlliyi dərk etməyin və ondan həzz almağın sevincini bəxş edir” (120, səh. 141) fikri televiziyanın tamaşaçı üçün bəxş etdiyi oyun prinsipində (burada oyun esteti kada olduğu kimi “sərbəstlik”, “şadlanma” və s. mənada işlənir) əyləncə və qüvvələrin bərpasına yönəlmiş fəaliyyətində özünü tamlıqla doğruldur. Televiziyanın bədii yaradıcılıq imkanları in sanların şüurlarına təsir edərək onların estetik zövqünün artırıl
237 masına, əhvalının dəyişməsinə və qüvvəsinin bərpasına təsir edən güclü bir vasitə kimi həyatın gözəlliyinin dərkinə yönələrək, este tikanın funksiyasını da yerinə yetirmiş olur. Tamaşaçıların ekran qarşısında keçirdikləri vaxt ərzində qüv vələrinin bərpasına, əhvallarının xoş olmasına xidmət edən rek reativlik, bilavasitə geniş mənada əyləncə xarakteri daşıyır. “Əsl sənət insanı düşündürməklə yanaşı, mütləq əyləncə elementinə də malik olmalıdır” (23, səh. 148) fikri ilə razılaşsaq, televiziyanın da digər funksiyaları arasında, məhz asudə vaxtın səmərəli təşkilinə yönəlmiş rekreativ funksiyasının sosialmədəni əhəmiyyətini an lamış olarıq. Formasından asılı olmayaraq, əməklə məşğul olan insanın əsəb və fiziki yorğunluq keçirməsi gerçəkliyi və bunun aradan qaldırıl ması istiqamətində fəaliyyəti öyrənilmiş sahədir. Bəllidir ki, həm gündəlik əməkdən yorğunluq, həm də informasiyalı cəmiyyətin yaratdığı stress vəziyyəti “baş beynin ali şöbəsi olan böyük yarımkürələrin üzərini örtən qabıq nahiyəsinə toxunur” və bu nunla da yarımkürələrin iş qabiliyyəti azalır. Yorğunluğun aradan qaldırılması üçün ən yaxşı üsul kimi “yorğun orqanların istirahəti deyil, digər orqanların işləməsi ilə bağlı istirahətdir” (42, səh. 297) ki, bunu haqlı olaraq fəal istirahət adlandırırlar. Mədəni istirahət fizioloji dincəlişi təmin etməklə bərabər, “gündəlik həyat tərzinin neqativ tərəflərinin kompensasiya və neytral edilməsi, monoton elementlərin dəişdirilməsinə” (42, səh. 298) imkan yaradır. İnsanın düşdüyü stresli vəziyyətdən çıxaraq bərpası, həmişəki abhavadan ayrılıb başqa aləmə düşərək yüngülləşmək və əylənməklə bağlı dır. Bunun üçün müxtəlif əyləncə və istirahət mərkəzlərini möv cud olmasına baxmayaraq, insanın hər gün bu dincəlişi almağa olan ehtiyacını nəzərə alaraq bu cür müəssisələrin fəaliyyətindən gündəlik istifadənin əlavə maliyyə xərcləri tələb etməsi üzündən televizor bu funksiyanı tamlıqla öz üzərinə götürmüşdür. TVnin rekreativəyləncəli fəaliyyəti onu izləyən tamaşaçının psixoloji durumunu, əhvalını yüksəldərək, onun qüvvəsinin bərpasında ol duqca fəal şəkildə, müxtəlif formalarla iştirak etmək gücünə malik böyük vasitədir. Televiziyanın ilkin təşəkkül dönəmindən onun üzərinə düşən sosial vəzifənin icrası yolları axtarıldı və bu baxımdan sənət nümunələrinin yayımı, konsert layihələrinin göstərilməsi rek reativ funksiyanın icrası üçün əlverişli oldu. Televiziyada olan yayım vaxtının doldurulması və səmərəlilik üçün indiki anlam da verilişlərin azlığı səbəbindən yaranışın ilk dönəmində məhz Yüklə 3,52 Mb. Dostları ilə paylaş:
|