TeleviZİya nəZƏRİYYƏSİNİN Əsaslari
Yüklə 3,52 Mb. Pdf görüntüsü
|
256 larını qətiyyətli tənqid üzərində quran digər namizədlərdən fərqli olaraq S. Rüstəmxanlı namizəd kimi özünün səmimi bir tərzdə üstüörtülü təqdimatına və təbliğatına yer verdi. Ziyalı və yazıçı kimi cəmiyyətdə tanındığını bilən namizəd məhz bu obrazı ziyalı prezident obrazı ilə birləşdirmək üçün simvoldan da istifadə etdi. Bütün çıxış boyunca əlində olan qələm onun bu obrazını tamamla dı. Həmçinin arxa fonda kitab rəfi də bu obrazın təsdiqinə xidmət etmiş oldu. Kifayət qədər özünə inamlı görünən namizədin sərt ifadələri və onu tamamlayan jestləri “qələmi süngüyə çevirmək” obrazı ilə daha da qüvvətləndi. Bu fakt bir daha AzTVnin studiya sında canlı çıxışın heç bir effekt vermədiyini göstərmiş oldu. Digər namizədlər də peşəkar çəkiliş heyəti tərəfindən çıxışı öncədən çəkdirsəydilər, daha ifadəli görünərdi və namizədin bütün diqqəti və baxışı saata yönəlməzdi. Əli Kərimlinin teleçıxışında da dinamika və özünə inam dərhal duyulurdu. Jestlərdən və mimikadan ümumiyyətlə istifadə etməməsi onun çıxışını yorucu edirdi. Lakin rəvan nitqi və titrəməyən səsi onun imicini tamamlayırdı. Digər namizəd İlyas İsmayılov isə ümumiyyətlə, təşviqat işi ni tamam fərqli müstəvidə qurub ki, bu da siyasi mübarizədə o qədər də uğurlu metod sayılmır. Divar rəsmlərində və teleçıxışla rında nisgilli və bədbin obraz alan namizəd liriksentimental bir təəssürat yaradır. Onun danışıq tempində sentimentallıq, kədər notlarının və avazın olması, həmçinin çıxışın mahnılar, şeirlərlə müşayiət olunması onu siyasətçidən çox uzaqlaşdırırdı. İlyas İs mayılovun çıxışlarını, ümumiyyətlə, orta səviyyəli publisistik verilişdən başqa heç nə adlandırmaq olmazdı. Namizəd çıxışın dan daha çox kədərli jurnalistin dərdləşməsinə bənzəyən bu 10 dəqiqəlik efir vaxtı İlyas İsmayılovun “stendup”ları, kadrarxası mətni ilə gərəksiz bir biçim aldı. Azərbaycan Respublikası Dövlət Statistika Komitəsinin, Cavid heykəlinin önündə “stendup” edən namizəd, daha çox, kədərli və çoxdanışan aparıcı imicindən başqa heç bir xoş təəssürat yarada bilmədi. Bu çıxışda ən böyük uğursuz luqsa operatorun namizədi “altdan” çəkməyi oldu. Aşağıdanyu xarı baxış, daha çox, əyləncəli verilişlərdə bir gülüş metodu kimi və bir də Mussolini vaxtı diktator imici yaratmaq məqsədi ilə edi lirdi. Çıxışda istifadə olunan, görüntü baxımdan savadsız sayılan rakursun hansı məqsəd daşıdığını təyin etmək isə çətindir. Yunus Oğuz teleekranlarda ən az görünən siyasətçilərdən ol masına baxmayaraq, kifayət qədər sərbəst və inamla danışma sı ona qarşı maraq yaradır. Lakin çıxışın başlamasından əvvəl 257 uzunuzadı titrlə və kadrarxası səslə platformanın oxunması tempi öldürməklə bərabər teleeffekti də azaldaraq, onu qəzet və radionun eybəcər sintezinə yaxınlaşdırırdı. Namizədin nitqində görəcəyi işlərdən daha çox məktublara və şikayətlərə yer ayırması, bu çıxışı şikayətlər mövzusunda olan verilişə, namizədi isə uğur suz aparıcıya çevirirdi. Namizədlərin 2003cü il prezident seçkilərində teleçıxışlarını müzakirə etdikdən sonra belə bir qənaətə gəldik ki, namizədin teleçıxışı vacib olduqca təsirli olmalı və təsir gücünü artırmaq üçün insan şüuruna təsir edəcək elementlərdən istifadə etməlidir. Seçki prosesində Azərbaycan praktikasında bütün bunları təhlil edərək kifayət qədər qüsurların olması yekunda önə çıxdı. Bu nun qarşısının alınması üçün siyasətçilərin peşəkarlarla görkün biçimlənməsinə daha effektiv nail olmaqdan ötrü ciddi iş aparıl malıdır.
4.2 İnformasiyanın cəmiyyətdə yeri Televiziyanın ictimai funksiyaları arasında informasiya funksi yasının önə çıxması bu vasitənin məlumatlandırma işində böyük yeri və elə ilk çağlardan bu məqsədlə yaradılmasından irəli gəlir. Televiziya xəbərverici kimi bugünkü cəmiyyətdə böyük rol oy nayır və onun informasiyaları insanların gündəlik həyat tərzini, məlumatlanmağını təmin edir. Heç bir evi və ya idarəni televizor suz təsəvvür etmək mümkün deyil, bu qutu insanların məişətində ayrılmaz bir aksesuara çevrilməklə, onun gündəlik informasiya tələbatını ödəyir. İnformasiya – kütləvi kommunikasiyalar vasitələri ilə yayılan ictimai məzmunlu xəbər, məlumatlar məcmusudur. Nəzəri ədə biyyatda informasiya sözünün müxtəlif yozumları verilir, in diki halda isə “informasiya” sözü ən dar və konkret mənada iş lənir: İnformasiya – insanların baş verən hadisələrlə bağlı mə lu matlandırılmasıdır. Burada və başqa yerlərdə işlətdiyimiz digər anlayış – “proqram”, “veriliş” və ya “film”in sinonimi kimi çı xış edir və xarakterinə görə dövri və ya birdəfəlik – “xüsusi” ola bi lər, te leviziyada yayım vahididir. Televiziyanın informasiya funksiyası onun dünyada və ölkə da xilində baş verən gündəlik (hər saatlıq) hadisələri – siyasi, iqtisadi, sosial, mədəniyyət, idman və hava haqqında xəbərləri tamaşaçıya ye tirmək, bu barədə onda ilkin və ətraflı təsəvvür yaratmaq, bununla da çağdaş insanın gündəmlə ayaqlaşmasını audiovizual tərzdə təmin 258 etməyi əhatə edir. Televiziyadan verilən məlumatın, xəbərin digər in formasiya daşıyıcı vasitələrdən daha çox maraqlılığı və cəmiyyətdə rezonans yaratması onun vizuallığı ilə bağlıdır: insan baş vermiş hadisə ilə bağlı məlumatı eşitməkdən (radio) və oxumaqdan (qəzet, jurnal, kitab, internet) çox, görməyə üstünlük verir. Televiziyanın baş vermiş hadisəni operativliklə təqdimetmə imkanı onu informasiya sahəsinin liderinə elə ilk günlərdən çevirə bilib. Məhz bu cəhət onun funksiyaları arasında informasiyanı önə çıxarıb və fəaliyyətində baş lıca istiqamət kimi müəyyənləşdirib. Başlıca istiqamət statusu alması informasiya verilişlərini – xəbərlər buraxılışlarını hər bir televiziya üçün (təyinatlı kanallar – idman, moda, musiqi və s. kanalları istisna olmaqla) vacib bir iş halına gətirib: bütün kanallarda xəbərlər buraxı lışı və onun stabil efirə çıxma vaxtı var. Britaniyada Müstəqil Televiziyaları üzrə komissiyanın telekanal lar qarşısında həftə ərzində 1,5 saat həcmində informasiya proqra mı verməyi mütləq şərt kimi qoymasının başlıca səbəbi dövlətin özünün informasiyalaşdırma işində maraqlı olması və əhalinin dürüst xəbərləri vaxtında öyrənməsi zərurətidir. Rusiyanın peşəkar jurnalisti və televiziya tənqidçisi Q. Kuznetsov xəbərlərin televiziyada yerini və oynadığı əhəmiyyətli rolu dəyərləndirərək, onu “…istənilən telekampaniyanın “siması”, yayım gününün da yaq nöqtələri” adlandırır: “Onlar çağdaş insanın başlıca tələbatını ödə yirlər – ölkədə və dünyada baş verən hadisələrindən xəbərdar olmaq” (237, səh. 115). Məhz xəbərlərin kanalın sifəti olması fikri onun fəaliyyətində də öz əməli əksini tapır. Dünya praktikasında kanallar verilişlərin istehsalından çox, onların prodakşnlaristeh sal şirkətləri tərəfindən sifariş əsasında hazırlanaraq alınmasına üstünlük verirlər. Xəbərlər buraxılışları isə birmənalı şəkildə tele kanalın özü tərəfindən istehsal olunur və heç bir halda istehsalçı şirkətlərin öhdəsinə buraxılmır. Xəbər buraxılışları, adətən, bütün reytinq cədvəllərində li derlik edirlər. Bu, onun ideoloji, siyasi, iqtisadi və təşkilati əhəmiyyətindən asılıdır. Ona görə də “İstənilən yayım teleşirkəti özünün informasiya buraxılışlarının problemi ilə məşğul olmağa məcbur idi” (437, səh. 98). Televiziyanın informasiya funksiyası cəmiyyətin siyasi, mə də ni, sosial və iqtisadi həyatında kifayət qədər vacib, həlledici, rəy yaradıcı rol oynamaqla KİVdən məlumat alan insanların son rakı addımlarının istiqamətlənməsində, onların düşüncə tər zinin biçimlənməsində və həyat fəaliyyətlərində, həmçinin siyasi möv qelərinin ortaya qoyulmasında fəal iştirak edir və bir çox hallarda Yüklə 3,52 Mb. Dostları ilə paylaş:
|