TeleviZİya nəZƏRİYYƏSİNİN Əsaslari
Yüklə 3,52 Mb. Pdf görüntüsü
|
264 rından verilən xəbərlərlə yanaşı həftəlik “Afişa”, tamaşaçıları milli kinomuzla bağlı bilgiləndirmək, həvəsləndirmək məqsədi daşıyan “Kinomüsabiqə”, sənət adamları barədə gəzən şayiələrə aydınlıq gətirən, əyləncə üzərində qurulan “Pıçhapıç” rubrikası və onun aparıcısı Dilarə Əliyevanın, həmçinin xəbərçi qarıların maraqlı ifaları, kino yeniliklərini çatdıran “Qərib filmlər” rubrikaları mil li ruhda köklənərək ölkə tamaşaçısını mədəniyyət xəbərlərindən agah edib, onun müasir biçimdə təbliğini həyata keçirirdi. İlk ənənə kimi “Həftə çalçağırı”nın gətirdiyi yeniliklər hazırda da bir çox verilişlərin yaradıcı həllində istifadə olunur. Artıq cəsarətlə demək olar ki, infoteynment özünün səciyyəvi xüsusiyyətləri ilə teleyayım işində köklü yer tutmuş, televiziya yaradıcılığının tərkib hissəsinə çevrilmiş, standartlarını biçim ləndirərək yeni üslub və tərzlərə meydan açmışdır. İnformasiya siyasətində ifadə vasitələrindən istifadə etməklə ictimai şüura təsir imkanlarını genişləndirmək, onu xəbərin əsarətində saxlamaq və məhz bu kanalı seçdirmək işində infoteynmentin sərhədsiz im kanları yayımçılar tərəfindən məharətlə istifadə olunmağa başladı. E. Tofter, N. Qolyadkin, E. Denis, D. Merill və başqa tədqiqatçılar televiziyada və jurnalistikada bu faktları, onların təsir imkanları nı araşdıraraq, təsiretmə gücünü, təhlükəli cəhətlərini göstərməyə çalışmışlar. İnfoteynment süni yaradıcılıq metodu deyil, bilavasitə tama şaçının istəyinə söykənən axtarışın nəticəsi olduğu üçün onun geniş yayılması, yeni biçimlərlə təqdim olunması gerçəyi əks et dirir. S. Mixaylov özünün “Amerika Birləşmiş Ştatlarının jurna listikası” (287, səh. 63) kitabında “Amerika cəmiyyəti ciddi ma teriallardan bezmişdi. 1970ci illərin sosial sorğuları göstərdi ki, “qəddar” xəbər artıq oxucuları maraqlandırmır” yazmaqla, infor masiya cəmiyyətində yayımçı bolluğu nisbətində xəbər azlığının törətdiyi təkrarçılığın kütləvi şəkildə marağı öldürdüyünü əyani göstərmiş olur. Azərbaycan misalında 1990cı illərin əvvəlində rəsmi mətbuat özünün “quru xəbərləri” ilə köşklərdə qaldığı hal da müstəqil qəzetlərin əldənələ gəzməsi oxşar situasiya yaratmış olduğunu göstərdi. 1990cı illərin ikinci yarısında ölkəmizdə də artıq “qəddar” informasiyaya maraq azaldığından, çıxış yolları ax tarılmağa başlandı. Nəticədə sensasiya uğurunda savaş başlandı ki, bunun da infoteynmentin tərkib hissəsi olduğunu yuxarıdakı araşdırmalar göstərmişdir. Marşall Maklüen “elektron cəmiyyət” barədə yazarkən, tele viziyanın sosialiqtisadi sistemin inkişafında həlledici rolunu 265 göstərmiş, onun dünyanın mənzərəsini mozaik şəkildə yarat maqla, mən tiqi əlaqə olmadan bağlılıq qurması imkanlarını önə çəkmiş və bunun insan şüuruna təsirini, siyasi problematik möv zudan uzaqlaşaraq adi məişət gerçəkliyinə meyil etmək marağını qabartmışdır. Çağdaş insan toplumunda sosialsiyasi hadisələr, bəşəri problemlər tamaşaçı üçün maraqsız, cansıxıcı, ən adi məişətlə bağlı məlumatsa mühüm görünməyə başlamışdır. Əsas səbəb kimi informasiya mühitinin biçimlənməsi və onun elektron kütləvi kommunikasiya vasitələrinin hesabına bu mühiti “da raltması” göstərilir. M. Kastelsin siyasi proseslərə bu halın təsiri barədə fikirlərində KİVin yaratdığı görkün əsasında liderin ya randığı, uğur qazandığı, elektoratın isə əyləncəli informasiyanın diktəsi ilə qərar verən tamaşaçıya çevrildiyi göstərilir. Məhz bu səbəbdən siyasi fikirlərin təqdimatında, liderlərin nitqlərində, ümumiyyətlə, istənilən məq sədlə ünsiyyətdə tamaşaçı, onun ma raqları əsas götürülərək əy ləncəli, adi, məişətçi bir tərzdə xitab ic rası vacib olan vasitəyə çevrildi. ABŞ misalında təcrübəli siyasətçi, vitseprezident, radiodebatların qalibi Riçard Niksonun 1960 cı ildə teledebat zamanı rəqibi Con Kennediyə onun cəzbedici görkəmi, televiziyaünsiyyətindən mə harətli istifadəsi hesabına məğlubiyyətinin seçkilərin nəticəsi nə birbaşa təsir etməsi fak tı telelider anlayışının ciddiliyini göstə rir. Eynilə Azərbaycanda 1992ci il prezident seçkilərində namizəd Nizami Süleymano vun “çörəyin qiymətinin endiriləcəyi, əmək haqlarının qaldırıla cağı” barədə verdiyi vədlər, televiziyadan istifadə edərək ən adi problemləri həll edəcəyinə söz verməsi onu real gücə və seçkilərdə ikinci ən çox səs toplamış namizədə çevirdi. Ekran qarşısında du ran tamaşaçının verilən konkret vədə mücərrəd ümidlərdən daha çox inanması “elektron cəmiyyətə” xas cəhətdir. Siyasətçilər bu cəhətdən məharətlə istifadə edə bildikdə hamının sevimlisinə çevrilə bilirlər. Fransada prezidentliyə namizəd Jak Şirakın, İtali yada parlament seçkilərində Berlüskoninin qələbəsində televiziya nın başlıca rol oynaması danılmaz gerçəklikdir. İnfoteynment vasitəsilə kütləvi şüura təsir, onu manipul yasiya etmək asanlaşdığından, bir çox hallarda bu vasitədən döv lət təbliğatında da istifadə olunmağa başlanıldı. Rusiyada “İto qo”(NTV), “Odnako” (“Birinci”) kimi əyləncəli publisis tik teleşərhlərdə ictimai rəyə birbaşa təsir, onu müəyyən səm tə yönəltmək cəhdləri açıq duyulur. Azərbaycanda Orxan Fik rə toğlunun aparıcılığı ilə “Zorxana” (ANS) siyasi prosesləri n sa dələşdirilmiş şəkildə təqdimatına, “Sitatın sonu” (“Lider”) isə Yüklə 3,52 Mb. Dostları ilə paylaş:
|