TeleviZİya nəZƏRİYYƏSİNİN Əsaslari
Yüklə 3,52 Mb. Pdf görüntüsü
|
238 kinonun və teatrın imkanlarından geniş isifadə olunmağa baş landı. Bu proses SSRİ məkanında televiziyanın ideoloji təbliğatçı kimi əhalinin asudə vaxt probleminin həllində də məqsədyönlü fəaliyyətinin təşkili tələb kimi qoyulduğu yerdə daha qabarıq du yuldu. 22 mart 1951ci ildə SSRİ Nazirlər Sovetinin “Radioinfor masiya Ümumittifaq Komitəsinin nəzdində Televiziyanın Mərkəzi Studiyasının yaradılması haqqında” qərarı ilə kinoprokata verilən filmlərin premyeradan sonra on gündən gec olmayaraq, teatrların premyerasından 1 ay gec olmayaraq, konsert proqramlarının isə dərhal yayımlanması tələb kimi qoyuldu (237, səh. 62). Kino və teatr tamaşalarının yayımı elə bir səviyyəyə çatmışdı ki, Z. Məm mədov bunu “TVnin ev kinosu olduğunu” və publisistikanın gəlişi ilə “kinojurnal+bədii film+konsert” məzmunundan arıtlan mağa başladığını” qeyd edir. Mavi ekran qarşısında istirahətin qu rulması – bunun müasir insanı düşündürən və ona maraqlı gələn bir cəhət kimi təcəssüm etməsi televiziya tərəfindən dəqiqliklə öyrənildi və bu sahədə ardıcıl fəaliyyət aparıldı. Hər bir insanın asudə vaxtının 2040%ni əyləncəli vasitələrlə keçirmək istəyi (42, səh. 296) televiziya verilişi yaradıcılığında prioritet mövzu olmağa başladı. Artıq televiziya ekranlarından təkcə bədii filmlərin nüma yişi deyil, həmçinin əyləncəli verilişlər, musiqili proqramlar da ya yımlanmağa başlayırdı. Bazar iqtisadiyyatı olan ölkələrdə filmlərin nümayişi üçün isteh salçı şirkətlərə çoxlu məbləğdə pulun ödənilməsi reallığı televizi yalara bu sahədə yaradıcılıq imkanlarını itiləmək və çoxseriyalı bədii televiziya filmlərinin yaradılmasının əsasını qoymaq la həm rekreativliyi icra etmək, həm də TVnin kommersiya ehtiyacları nın ödənilməsi üçün reklamvericilərin cəlb olunmasına şərait ya ratmaq imkanı verdi. Mədəniyyətin bütün sahələrinin mərkəzdən idarə olunduğu Sovet İttifaqından fərqli olaraq, bu ölkələrdə te leviziya hər bir tamaşa və ya konsert üçün yüksək məbləğdə pul ödənildiyi üçün daha ucuz yolların axtarışına başlanıldı. Yumo ristik verilişlər, musiqi nömrələri, çarxları və müxtəlif mövzuları əhatə edən seriallar efir vaxtını doldurmaqla, həm kanala reytinq və məntiqi olaraq reklam gətirmiş oldu, həm də tamaşaçıların asudə vaxtının səmərəliliyi həyata keçdi. Lakin bir çox hallarda reytinq ardınca qaçan TVlərdə bu cür verilişlər bayağı məzmun və heç bir ideya yükü daşımayan tərzdə təcəssüm olunurdu ki, bunu da bir çox tənqidçilər ucuz gülüş adlandırırdılar. Azərbaycan televiziyasının yaranış və sonrakı inkişaf tarixinə nəzər yetirincə, Sovet vətəndaşlarının səmərəli əyləncəsinə ünvan 239 lanmış veriliş, konsert proqramı, film, televiziya tamaşası nüma yişinin böyük pərvəriş tapdığının şahidi ola bilərik. “Komediya lar aləminə səyahət”, “Yarızarafat, yarıgerçək” yumoristik, “Gəl, ey səhər”, “Söyüdlü bağ” musiqi proqramları, teletamaşalar və filmlər tamaşaçıların yadında qalan və sevərək xatırladıqları ekran nümunələri kimi teletariximizdə əhəmiyyətli yerini tuta bilmişdir. Böyük yaradıcı ənənələr yaratmış müəllif, rejissor və operator ların rekreativ fəaliyyətə yönəlmiş işləri dövrün ideoloji tələbləri çərçivəsində qurulan əyləncə kimi tərifəlayiqdir. “Çağdaş dünya televiziya aləmində əyləncə işi başlıca fəaliyyət istiqaməti olmaqla, televiziya yaradıcılığının püxtələşmiş forma larında təcəssüm olunur” fikrini kanalları izləməklə görmək olar. Ədəbi materialın hazırlanması, onun ekran həllində ən müasir me todlardan istifadə edərək yeniliklərin tətbiq olunması peşəkarların əyləncəli veriliş yaradıcılığında iştirakından xəbər verir. Tama şaçıların əyləncəli verilişlərə olan xüsusi maraqları və adətən, asudə vaxtlarını bu cür verilişləri izləməklə keçirmək arzuları kanalların reytinq yığmaq arzuları ilə üstüstə düşdüyündən, bu sahə xüsusilə diqqətdə saxlanılır. Təsadüfi deyil ki, baxımlı, di namik, müxtəlif janrda və formada hazırlanan verilişlər kanallar tərəfindən hazırlanmır ixtisaslaşmış istehsalçı şirkətlərdən alınır. Bu, çoxkanallı televiziya məkanında rəqabətə dözə biləcək ekran əsərinin görünməsi istəyi ilə bağlı qurulan sistemdir ki, tezliklə SSRİnin dağılmasından sonra müstəqil ölkələrin TV təcrübəsində tətbiq olunmağa başladı. 1990cı illərin əvvəlindən ORT, RTR kimi Rusiya kanallarının efirində görünən baxımlı verilişlər istehsalçı şirkətlər olan “Vid”, “Ast”, “Klass”, ATVdən alınırdı. Həmçinin AzTVdə də ilk illər bu təcrübə tətbiq olunmağa başladı və gənclərin yaradıcı birliyi “Virtuoze” şirkətinin istehsalı olan veriliş ekranlarda göründü. Fərqli estetik duyumla, yeni biçimlə təqdim olunan əyləncəli veriliş tamaşaçıların böyük marağına səbəb ola bilmişdi. Təəssüf ki, bu ənənə dövlət televiziyası tərəfindən genişləndirilmək əvəzinə, ümumiyyətlə aradan qaldırıldı. Hazır da ölkə teleməkanında özünün əyləncəli verilişləri ilə tamaşaçıla rın marağına səbəb olan istehsalçı şirkətlər arasında “SOY produc tion”, “Planet “Parni iz Baku” studiyası, “M Grup”u xüsusi qeyd etmək yerinə düşərdi. Televiziyanın sosial əhəmiyyətini, onun cəmiyyətdə apardığı ro lun insanın davranışına, şüuruna təsirini araşdıraraq belə bir elmi nəticəyə gəldik ki, ictimaisosial təhlil televiziya təhlili metodolo giyasında yuxarıda göstərdiyimiz prinsip və istiqamətlərlə tətbiq Yüklə 3,52 Mb. Dostları ilə paylaş:
|