Tema: Ekonomikalıq geografiyanıñ tiykarǵı teoriyaları hàm koncepsiyaları Reje

Ekonomikanıń nızam -qaǵıydaları, túsinikleri hám rawajlanıw principlerıni úyreniwshi ulıwma ekonomikalıq hám teoriyalıq pán. Ekonomika teoriyası shet el mámleketlerinde „Ekonomiks“, „Ekonomika“ hám „Siyasiy ekonomika“ atları menen, MDH mámleketlerinde „Ekonomika teoriyası“ atı menen júritiledi. Ekonomika teoriyası ekonomikanı ulıwma tárepinen hám hár bir ekonomikalıq sistemaǵa nátiyjeni ámelde qollanıwan úyrenedi, ekonomikalıq hádiyselerdi mikro hám makro hám de jáhán ekonomikası dárejesinde analiz etedi. Bul pán Ózbekstanda „Ekonomikalıq bilim tiykarlari“ retinde mekteplerde, „Ekonomika tiykarlari“ retinde kolledj hám akademikalıq liceylerde hám „Ekonomika teoriyası“ retinde joqarı oqıw orınlarında uyreniledi. Ekonomika teoriyası sociallıq pán bolıp, tavar hám xızmetlerdiń islep shıǵarılıwı, bólistiriliwi hám tutınıw etiliwi processlerin úyrenedi.
Ekonomikanıń turaqlı jáne bas máselesi mútajliklerdiń sheksizligi hám ekonomikalıq resurslarınıń sheklengenligi bolıp tabıladı.

Ayırbaslaw processi

Tutınıw processi

Islep shıǵarıw processi

Bólistiriw processi


Juwmaqlaw
Ekonomikanıń bas máselesi — mútajliklerdiń sheksiz ósip barıwı hám ekonomikalıq resurslarınıń sheklengenligi ortasındaǵı qarama-qarsılıq jáne onı sheshiw jolın- ızlep tabıwdan ibarat esaplanadı. Bul qarama-qarsılıqlı jaǵdaydı sheshiw zárúriyatı adamlar aldına tómendegi mashqalalardı qoyadı :
a) islep shıǵarıw hám xizmet kórsetiwdiń optimal variantların (eń zárúr hám qolaylı túrlerin ) tańlap alıw hám resurslami kóbirek óndiriske tartıw ;
b) ámeldegi resurslarınıń hár bir birliginen tejeb-tergeb, nátiyjeli paydalanıw ;
v) pán-texnika jetiskenliklerin hám jańa texnologiyalardı ámeldegi etip, jańa energiya, material, sheki onim túrleri, olardıń dáreklerin tawıp, paydalanıwǵa tartıw, resurslar ońimdarlıǵınıń asıwına erisiw;
g) adamlardıń tereń ekonomikalıq bilimlerge ıyelewi.
«Ekonomika teoriyası» pán retinde formalanǵanda basıp ótken jol hám ol jaǵdayda payda bolǵan ideyalar, aǵıslar júdá quramalı, kóbinese bir-birine qarsı hám keri bolıp tabıladı.Usınıń menen birge aytıwımız kerek, hesh qaysı ekonomikalıq mekteptiń teoriyalerın tolıq hám turaqlı haqıyqatqa iye dep bolmaydı. Sonday bolsa -da, olar bir-birin toldıradı. «Ekonomika teoriyası» páni barlıq ekonomikalıq pánlerdiń teoriyalıq -stilistik tiykarı bolıp tabıladı. Ol fundamental pán bolıp, adamlardıń turmıs iskerligine jóneltiriw beredi, olardı teoriyalıq -stilistik bilim menen qurallantıradı. Ekonomika teoriyası jámiyet rawajlanıwı tuwrısındaǵı sociallıq pán bolıp, ol túrli social -gumanitar pánler menen bekkem baylanıslı. Ekonomika teoriyası tekǵana teoriyalıq pán, bálkim ol tikkeley ámeliy áhmiyet de kásip etedi. Ekonomika teoriyasın bilmey turıp, quramalı ekonomikalıq processlerdi tuwrı sheship bolmaydı.
«Ekonomika teoriyası» páni sheńberinde insan hám jámiyeti jasaw iskerliginiń social, etikalıq, milliy hám tariyxıy táreplerin izertlew biliw múmkin.