Temirbeton kopriklarning rivojlanishi haqida umumiy ma'lumotlar

kо‘rsatib berilgan edi.

• 1954 yilda mamlakatimizda arkali oralig‘I 228 m bо‘lgan,birlashtirilgan

harakatlanish uchun ikki satxli kо‘prik inshooti kо‘priklarda

temirbetonni keng qо‘llash imkonini berdi.

• 1954 yildan mamlakatimizda ishlab chiqarish texnologiyasi tubdan

о‘zgarib, yig‘ma konstruksiyalarga ishlarning sanoat usuliga о‘tildi. Bu

vaqtga kelib, asosan Fransuz Freyskining har tomonlama ishlari sababli,

kо‘priklarda oldindan zо‘riqtirilgan temirbetondan keng qо‘llanila

boshlandi.

• 1950 – 1960 yillarda yig‘ma temirbetondan Moskva daryosi ustida

sistemasi о‘ziga xos bо‘lgan shahar metrokо‘prigi va Saratovdagi Volga

daryosi ustida eng uzun (2800 m) kо‘prik qurildi.

• Temirbeton kо‘priklar betoniga qо‘yiladigan talablar. Kо‘priklar murakkab sharoitlarda ekspluatasiya qilinadi. Ular og‘ir

harakatlanuvchi yuklamalar ta’siri ostida bо‘ladi. Ularning yuk

kо‘taruvchi konstruksiyalari xilma-xil atmosfera ta’sirlaridan

(haroratning о‘zgarib turishi, namlik, zaharli gazlar) himoyalamaydi;

ularning tayanchlari muz oqimi, oqib kelgan daraxt (tо‘nka) lar va yil

davomida daryodagi suv satxining о‘zgarishi ta’sirlariga uchraydi.

Kо‘priklarning murakkab ish sharoitlari shuningdek ularni qurishda

ishlarni bajarish sharoitlari kо‘prik materiallari vabuyumlariga

qо‘yiladigan talablarni belgilaydi.

• Temirbeton kо‘priklarda ishlatiladigan betonga quyidagi talablar

qо‘yiladi: yuqori mustahkamlik, suv va gazni о‘tkazmaslik, sovuqga

chidamlilik, kimyoviy bardoshlilik, mо‘tadil chо‘kish va oquvchanlik.

Betonning mustaxkamlik kо‘rsatgichi bо‘ylama siqilishga

mustaxkamlik bо‘yicha beton sinfi B hisoblanadi. Bu

qovurg‘alarning о‘lchami 15 sm bо‘lgan , nam muhitda 20±2

0 haroratda saqlangandan keyin 28 sutkalik yoshida sinab kо‘rilgan beton kublarning siqilishga vaqtinchalik qarshiligi MPa.

Kо‘priklar va quvurlarning konstruksiyalari uchun siqilishga

mustahkamlik sinfi quyidagicha bо‘lgan betonlar ishlatiladi. B20,

B25, B30, B35, B40, B45, B50, B55, B60. Konstruksiyalarning

turi va vazifasiga, ularni armaturalash usullariga va ishlash

sharoitlariga kо‘ra, har xil sinf betonlar ishlatiladi (QMQ 2.05.03-

84 21-jadvaldagi tavsiyalarga muvofiq).

Zamonaviy kо’priksozlikda temirbeton kо’priklar kichik, о’rtacha va hatto juda katta oraliqlarda keng qо’llaniladi. Ularda xilma-xil konstruktiv yechimlar va statik sistemalar (tо’sinli, ramali, arkali va aralash) qо’llaniladi.

• Zamonaviy kо’priksozlikda temirbeton kо’priklar kichik, о’rtacha va hatto juda katta oraliqlarda keng qо’llaniladi. Ularda xilma-xil konstruktiv yechimlar va statik sistemalar (tо’sinli, ramali, arkali va aralash) qо’llaniladi.
• Qirqib, qirqmasdan hisoblanadigan va konsol sistemalardan foydalanilgan tо’sinli kо’priklar eng kо’p tarqalgan. Qirqib hisoblanadigan tо’sinli kо’priklardan (3.2, a – rasm). 42 m gacha bо’lgan oraliqlarni yopish uchun foydalaniladi. Qirqmasdan hisoblanadigan tо’sinli kо’priklar (3.2, b – rasm) 33 m dan 147 m gacha bо’lgan oraliqlarda qо’llaniladi. Qirqmasdan hisoblanadigan Sistema oraliq qurilmaning katta bikirligi va vaqtinchalik yuklamalardan tushadigan deformatsiyalanishning kamligi bilan tavsiflanadi.

Ammo qirqmasdan hisoblanadigan sistemani tayanchlar chо’kmaganda qо’llash mumkin. Qirqib hisoblanadigan tо’sinli oraliq qurilmalardagi tо’sinlarning chо’kishi katta qо’shimcha kuchlar paydo bо’lishiga va kо’prikning yemirilishiga sabab bо’lishi mumkin. Hozirgi vaqtda quruvchilar tayanchlar chо’kishining oldini oladilar; bu har xil gruntli sharoitlarda qо’rqmasdan hisoblanadigan oraliq qurilmalarni qо’llash uchun keng imkoniyatlar ochdi.