Temmuz 2016 sayi 19 Bursa Büyükşehir Belediyesi’nin

90

91

   

|

   Temmuz 2016  

|

   Sayı 19

BURSA

’

DA ZAMAN

   

|

   Temmuz 2016  

|

   Sayı 19

BURSA

’

DA ZAMAN

araştırma / Bursa’da Bayram / A.Vahap DAĞKILIÇ

nir imkân varsa yenisi alınır, bayram nama-

zına gitmeden önce boy abdesti alınır, mad-

di manevi temizlik yapılır, dişler misvaklanır, 

güzel kokular sürülür Bursa’da.

Barış şuurunun tazelendiği, fertlerin ve 

toplumların birbirlerine kenetlendiği, birlikte 

yaşama gücünün kuvvetlendiği bayram 

günlerini Bursa, coşku ve sevinçle karşılar.

Resulullah(s.a.v) efendimiz; “Şu beş gecede 

yapılan dua geri çevrilmez. Regaip gecesi, 

Berat gecesi, Cuma gecesi, Ramazan ve 

Kurban bayramı gecesi.” 

Kurban Bayramı; iki büyük bayramdan biri. 

Hiç şüphesiz, Allah’a karşı emre itaati sim-

geleyen, yardımlaşma yoluyla gönül bağla-

rını kuvvetlendiren özel zaman dilimleri.

Özü, muhteviyatı ve genel esasları hiçbir 

müdahaleye ve değişikliğe uğramadan de-

vam eden ve günümüze kadar gelen İslam 

dininin geniş kapsamlı ve sosyal boyutlu 

bu ibadeti Bursa’da, gerçek manada kadir 

kıymet bulur. 

Müslümanların her yıl Hac farizasını ifa 

ettikleri kutsal ve hürmet edilmesi gereken 

gün. Kutsiyet, fazilet, kıymet ve ehemmiyet 

bakımından üstün olan zamanlar. Her şeye 

rağmen tağutları ve putları galebe çalma. 

Hz. İbrahim (a.s)’ın bayramı.

“Haccı da, Umreyi de Allah için tamamla-

yın. Eğer engellenmiş olursanız artık size 

kolay gelen kurbanı gönderin. Bu kurban, 

yerine varıncaya kadar başlarınızı tıraş 

etmeyin. İçinizden her kim hastalanır veya 

başından rahatsız olursa fidye olarak ya 

oruç tutması, ya sadaka vermesi, ya da 

kurban kesmesi gerekir. Güvende olduğu-

nuz zaman Hacca kadar Umreyle faydalan-

mak isteyen kimse, kolayına gelen kurbanı 

keser. Kurban bulamayan kimse üçü Hacda, 

yedisi de döndüğünüz zaman tam on gün 

oruç tutar. Ailesi Mescid-i Haram civarında 

olmayanlar içindir. Allah’a karşı gelmekten 

sakının ve Allah’ın cezasının çetin olduğunu 

bilin. “(Bakara; 196)

Aile kavramını pekiştiren bu özel günlerde 

herkes güler yüzlü olmaya özen gösterir, 

bayram namazlarına yürüyerek gidilir, sada-

kalar dağıtılır Bursa’da. 

Tekbirler getirilerek bayram namazları 

büyük bir heyecanla kılınır. Namazdan 

sonra cami içerisinde tebrikleşmeler başlar, 

bayramlaşmalar gerçekleşir, Bursa bayram-

larında. 

Hz. İbrahim ve oğlu Hz. İsmail’in hatırasını 

taşıyan Kurban Bayramı namazından sonra 

kurbanlar kesilir, ahlaki ve toplumsal değer-

lerin ön plana çıktığı bu bayramda ilk olarak 

kurban etinden yenilmesine özen gösterilir, 

kurban etleri sadakalarla birlikte fakirlere 

dağıtılır Bursa’da.

Hayata renk ve heyecan katan,  dini duy-

guların derinlik kazandığı Ahlaki değerlerin 

kazanımlısına kapı aralayan günler. 

Kurban Bayramı’nda kurban kesmek, Allah 

katındaki amellerin en kıymetlisi. Nefse kar-

şı bir bedel. Müslümanların müstekbirlere 

karşı kıyam’ı. Dünya sevgisine dünya malına 

vurulan neşter. İçtimai bir dengelenme. 

Büyükler, akraba, eş, dost, arkadaş ve 

komşu ile birlikte hastalar ziyaret edilirdi. 

Çocuklara harçlığın yanında verilen, içinde 

şekerler olan, kenarı dantelli mendillerdir 

Bursa’da kurban. 

“Allah’ın (cc.) indinde günlerin en büyüğü 

Kurban Bayramı günüdür. Bunu fazilette 

nefr günü (teşrik günlerinin ikici günü) 

takip eder.” (Hadis-i Şerif)

Kurban, insanlığın yaratılışından itibaren 

var olan, her din ve gelenekte olan, insanlık 

tarihi kadar eski ve köklü, kitap ve sünnetle 

meşruiyeti sabit olan bir ibadet. Yaldızlı 

ruhsat. 

Hicretin ikinci yılında meşru kılınan, mali bir 

ibadet olan Kurban kesmek. Allah yolunda 

fedakârlığın bir nişanesi.

Resulullah(s.a.v) “Âdemoğlu, Hazret-i 

Âdem’in evlâtlarından, insanlardan hiçbir 

insan Kurban Bayramı günü, kurbanı kesip, 

kurban kanı akıtmaktan daha hayırlı, Allah’a 

daha sevgili bir amel, icraat, iş yapmış 

olamaz. Bu çok hayırlı, Allah’ın çok sevdiği 

bir iştir.”

Verdiği nimetlere karşı Rahman’a bir şük-

ran, bir teşekkür borcu. İslam’ın sembolü. 

Bursa, yüce mânâ ifâde eden kurban 

ibadetini, Hz İbrahim’in bir sünneti olarak  

baş tacı eder, sevdiği şeyi kurban etmek, 

gerektiğinde de kurban olabilmenin hazzını 

yaşar.

Peygamberimiz (s.a.v) “Kim imkânı olduğu 

halde kurban kesmezse bizim namazgâhı-

mıza yaklaşmasın.”

Davası uğruna kurban olmayı göze alan 

Hz. İbrahim(a.s)’in fedakârlığının karşılığı 

olarak, ateşi gülistanlara dönüştüren bilinç. 

Muttakilerin tebessümü.

Hz. Muhammed(s.a.v), “Üç şey vardır, bun-

lar bana farz, size nafiledir. Onlar da vitir, 

kurban ve kuşluk namazıdır.” 

Kurban; yaklaşmak, insana ve yaratıcısına 

yakınlaşmak.  “…O halde Rabbin için namaz 

kıl ve kurban kes..” (Kevser; 2) 

Hz. İbrahim (a.s) ve İsmail (a.s), zirveleşen 

bir sabır ve teslimiyet örneği. Bir mihenk 

taşı.

Bursa’da bayram; helak olmaktan kurtulma 

gayreti, kulun Rabbine tereddütsüz sabırla 

teslimiyetidir.

Bursa’da bayram, ayrı ayrı sırtını Uludağ’a 

yaslar serin bir soluk alır, 

Ulucami de tespihlere dizilen bir dua olur.

Osman Gazi Türbesi’nde ihtişam, 

Somuncu Baba Tekkesi’nde garibanlara 

verilen bir selam olur.

Emir Sultan’da tevekkül, 

Hüdavendigar’da sevinç, 

Tezveren’de umut, 

Yeşil’de berekettir, Bursa’da Ramazan ve 

Kurban.

“Onlara, Âdem’in iki oğlunun haberini ger-

çek olarak oku. Hani ikisi de birer kurban 

sunmuşlardı da, birinden kabul edilmiş, 

ötekinden kabul edilmemişti. Kurbanı 

kabul edilmeyen, “Andolsun seni mutlaka 

öldüreceğim” demişti. Öteki, “Allah ancak 

kendisine karşı gelmekten sakınanlardan 

kabul eder” demişti.” (Mâide 27)

Oruç tutmak ve Kurban kesmek; fiili bir dua 

olur Bursa’da. İlâhî rızayı kazanmak amacı 

ile kesilen, akan kanında kalplere huzur 

taşıyan kurban. “Burak” olma şerefine nail 

olabilecek kurbanlık hayvan.

“Biz, (İbrahim’e) büyük bir kurbanlık vere-

rek onu (İsmail’i) kurtardık.”  (Saffat;107)

“Sizin için onlarda belli bir zamana kadar 

bir takım yararlar vardır. Sonra da kurbanlık 

olarak varacakları yer Beyt-i Atik(Kâbe)’dir.” 

(Hac; 33)

Müslüman, dini ölçülere göre zengin sayılan 

ve akıllı, hür, mukim olma şartlarını taşıyan 

kurban. Sınav kazanma seferberliği. 

“Allah; Kabe’yi, o saygıdeğer evi, haram ayı 

hac kurbanını ve gerdanlıkları insanlar için 

ayakta kalma sebebi kıldı. Bunlar, göklerde 

ve yerde ne varsa hepsini Allah’ın bildiğini 

ve Allah’ın her şeyi hakkıyla bilmekte oldu-

ğunu bilmeniz içindir.” (Mâide 97)

Yaratılanın yaratanına bir minnet vasıtası 

olur Bursa’da kurban. İmanı arttıran, top-

lumun tamamını kucaklayan potansiyel bir 

güç kaynağıdır. 

“Her ümmet için, Allah’ın kendilerine rızık 

olarak verdiği hayvanlar üzerine ismini 

ansınlar diye kurban kesmeyi meşru kıldık. 

İşte sizin ilahınız bir tek ilahtır. Şu halde 

yalnız ona teslim olun. Alçak gönüllüleri 

müjdele.” (Hac; 34)

Allah yolunda her şeyin feda edilmesi ge-

rektiğinin fiilen anlatımı.

“Gelsinler ki, kendilerine ait bir takım 

menfaatlere şahit olsunlar ve Allah’ın 

kendilerine rızık olarak verdiği (kurbanlık) 

hayvanlar üzerine belli günlerde (onları 

kurban ederken) Allah’ın adını ansınlar. 

Artık onlardan siz de yiyin, yoksula fakire 

de yedirin.” (Hac; 28)

Bütün ibadetlerde olduğu gibi temelinde 

iyi niyet ve ihlasın şart olduğu Kurbana Bur-

sa’da, Vacip bir ibadet olarak kapı aralar. 

Günahların bağışlanmasını dilemek için 

bulunmaz fırsat olan ve cömertliği teşvik 

eden kurbanı Bursa, en derin duygu ve 

samimiyetle karşılar. 

Onu sevaba nail olmak bela ve musibetler-

den korunmak için, bir rahmet olarak görür. 

Saadet ve şerefle icabet eder..   

Koza Han’da aş, Yer Kapı’da fakirin sof-

rasında iş olurken, sıladan gelen sevgiliye 

yar, Teferrüç’te misafire diyar, Muradiye de 

vuslat, olur. Karanlık gönüllere Molla Fenari 

Türbesi’nde ışık, siyaha inat Yeşil Türbe’de 

yüzlerce renk olur.

Saat Kulesi’nde zaman aşka durur, bayram-

da Bursa’da. 

Darüşşafaka’da hastalara şifa, dertlere 

derman olurken, 

Tophane’de ses, 

Üftade’de nefes, 

Çekirge’de yetim çocukların gözlerinde 

heves olup, 

Gülümser Ramazan ve Kurban Bayramı 

Bursa’da.  

“Kurbanlık büyük baş hayvanları da sizin 

için Allah’ın dininin nişanelerinden kıldık. 

Sizin için onlarda hayır vardır. Onlar saf saf 

sıralanmış dururken (kurban edeceğinizde) 

üzerlerine Allah’ın adını anın. Yanları üzer-

lerine düşüp canları çıkınca onlardan siz de 

yiyin, istemeyen fakire de istemek zorunda 

kalan fakire de yedirin. Şükredesiniz diye 

onları böylece sizin hizmetinize verdik.” 

(Hac; 36)

Maksem’de, Altıparmak’ta bayram yerleri 

kurulur mahallelerde. Hacivat ve Karagöz 

gösterileri yapılır. Elleri öpülen dede ve 

ninelerin ceplerinde şekerli ve sarı leblebi 

olurken Ramazan ve Kurban Bursa’da, sey-

yar salıncaklar kurulur sokaklarında. 

Kapı kapı dolaşılarak toplanılan şeker,  bü-

yüklerin verdiği bayram harçlığı, patlatılan 

maytap ve mantardır Ramazan ve Kurban 

Bayramları Bursa’da.

Ve yaşanılan yıllara nispet, “Bayramlarda 

çocuk olmak varmış” düşünceleri geçer 

büyüklerin yüreğinde, Bursa da. 

Bursa bilir ki,  altlarında ırmaklar akan köşk-

lere talip olanların, en güçlü olana, engin 

itaatlerinden biridir Ramazan ve Kurban. 

Hz. Mevla’nın, Halil’i ve Habib’i olmanın 

beyanıdır.

“Onların ne etleri ne de kanları Allah’a 

ulaşır; fakat O’na sadece sizin takvânız 

ulaşır. Sizi hidayete erdirdiğinden dolayı 

Allah’ı büyük tanıyasınız diye O, bu hay-

vanları böylece sizin istifadenize verdi. (Ey 

Muhammed!) Güzel davrananları müjdele.” 

(Hac; 37)

Bursa’da Ramazan Bayramı ve Kurban Bay-

ramı Hz. İbrahim(a.s)’in karakteri, hançere 

tam bir tevekkülle teslimiyetin adıdır.

---