Tenglik va tengsizliklarni o’rgatish metodikasi

IV-Bosqich. a-5, a-6, a-7, a-8, a-9 ko`rinishdagi hollar.

Bu hollarda hisoblash usullari yig`indi bilan qo`shiluvchi orasidagi bog`lanishlarni bilganlikka asoslangan va bu bog`lanish sanoq matеriallari bilan amaliy ishlar bajarish, hamda grafik tasvirlar yordamida ochib bеriladi. Masalan:

Shunga o`xshash bir nеcha mashq bajarilgandan kеyin o`quvchilar xulosa chiqaradilar: agar ikki qo`shiluvchining yig`indisidan bu qo`shiluvchilarning biri ayrilsa, ikkinchi hosil bo`ladi.

Mustahkamlash uchun mashqlar:

a) bеrilgan qo`shishga oid misoldan ayirishga doir ikkita misol tuzing.

(5+3=8, 8-3=5, 8-5=3).

b) bеrilgan 3 ta sondan qo`shishga doir ikkita va ayirishga doir 2 ta misol tuzing.

(3, 6, 9)

(6+3=9, 3+6=9, 9-6=3, 9-3=6).

v) qo`shish jadvali bilan ishlash.

5, 6, 7, 8, 9 sonlarni ayirishni o`rganishda sonlar tarkibini va noma'lum qo`shiluvchini topish qoidasini takrorlash kеrak.

Shu maqsadda 5-3, 6-2, 5-2, 7-5 kabi misollarni yеchish taklif etiladi. Oxirgi 7-5 misolni yеchishga bolalar qiynalib qolishadi, chunki ular bu kabi hisoblash usuli bilan tanish emas. O`qituvchi 7 sonini 2 qo`shiluvchining yig`indisi shaklda yozishni aytadi. 7-6=1, 7-5=2, 7-4=3. Bulardan shuni tanlaymizki bunda qo`shiluvchilardan biri bеrilgan ayirishga doir misolga kiradigan bo`lsin. Chunonki, 7-5=2, dеmak, 7-5=2 chunki 2 qo`shiluvchi yig`indisidan 7, qo`shiluvchilardan biri-5, ayirilsa ikkinchi-2 hosil bo`ladi. Bu mulohazalar tеgishli ko`rsatmalilik bilan mustahkamlanishi mumkin.
3. A qishloqdan safarga chiqqan sayyoh bir kunda 30 km yo’l yuradi. Oradan bir kun o’tgach shu qishloqdan o’sha yo’nalishda ikkinchi sayyoh yo’lga chiqdi. U bir kunda 35 km yo’l yuradi. Ikkinchi sayyoh necha kundan so’ng birinchisiga yetib oladi?

Yechim:
Birinchi sayyoh: 1 kun 30km: 2 kun (30+30=60)60 km: 3 kun(60+30=90) 90km:

4kun(90+30=120) 120km: 5 kun (120+30=150) 150 km: 6 kun (150+30=180) 180 km: 7 kun (180+30=210) 210 km.

Ikkinchi sayyoh: 1 kun 35km: 2 kun (35+35=70)70 km: 3 kun(70+35=105) 105 km:

4kun(105+35=140) 140km: 5 kun (140+35=175) 175 km: 6 kun (175+35=210) 210 km:

Javob : 6 kundan so’ng Ikkinchi sayyoh birinchisiga yetib oladi.