Təsdiq edirəm k e. d., prof. S. R. Hacıyeva

7 

 

 

Mövzu  №3. 

 

Xammal neftin və neft məhsullarının 

saxlanılması, daşınması, nəqli zamanı yaranan ekoloji 

problemlər 

Qısa icmalı: 

 

Neft hasilatı və emalı sənayesində xammal 

neftin və  həmçinin neft məhsulları saxlanılan və 

məqsədli olaraq dəmir və su yolu ilə  və avtoçənlər 

vasitəsilə neft nə neft məhsullarının daşınması üçün 

doldurulma estakadalarında aşağıda qeyd olunan ekoloji 

problemlər yaranır. 

-

 

Emal üçün hazır olan xammal neftləri saxlanılan 

çənlərdən daim olaraq atmosfer hava mühitinə külli 

miqdarda neft k/h-lərinin buxarlanması ilə  bərabər 

neftin tərkibində olan sərbəst hidrogen sulfid, kükürd 

oksidi və  əsasən də  ətraf mühit üçün zərərli olan 

merkaptan və disulfidli birləşmələrin atmosferə  təbii 

olaraq atılması məticəsində ətraf mühitdə uzun müddətli 

ekoloji problemlər yaranmasına sbəb olur. 

-

 

Hazırlanmış 

əmtəə xammal neftin və neft 

məhsullarının magistral boru xətləri ilə  nəql olunması 

ilə bərabər xamal neftlərin dəmir yolu vasitəsilə xüsusi 

sternlərlə doldurulması və həmçinin su yolu ilə xammal 

neftin və neft məhsullarının daşınması xüsusi neft 

daşıyan tankerlərlə (gəmilərlə) daşınması üçün və 

həmçinin avtosternlərlə daşınmasına görə xüsusi 

doldurma estakadalarında neftin və  həmçinin neft 

məhsullarının doldurulması  əməliyyatları zamanı 

atmosfer hava mühitinə külli miqdarda neft k/h-lərinin 

atılması baş verir.  

Bu isə  həmin istehsalat sahələrində atmosferin 

çirkləndirici maddələrlə ekoloji problemlərin 

yaranmasına səbəb olur. 

Aparılmış hesabatlara görə müəyyən edilmişdir ki, 

xammal kimi saxlanılan çənlərdə atmosferə atılan zərərli 

maddələrin miqdarının 5-10%-ə  qədər hissəsini neftin 

doldurulma estakadalarında baş verir. 

Oxu materialları (kitabın adı, müəlliflər və lazımi 

səhifələr göstərilməklə): 

1.

 

А.П. Шицкова, Ю.В. Новиков и др., Охрана окру-

жающей  среды  в  нефтеперерабатываю-щей  про-

мышленности. Мосk. Изд-во «Химия», 1980, 176 с. 

2.

 

Давыдова С.Л., Тепляков В.В. Д13 Экологические 

проблемы  нефтепереработке:  Учеб.  пособие. – М.: 

РУДН, 2010 г. – 175 с. 

3.

 

И.П. 

Кирпатовский 

Охрана 

природы. 

Справочник  для  работников  нефтеперерабаты-

вающей  и  нефтехимической  промышленности. 

Москва, Изд-во «Химия», 1980, 376 с. 

4.

 

Экология  производства,  научно-практический 

жур. 2005-2015гг. 

mühazirə   

2

02.10.

2015 

---

8 

 

 

Mövzu  № 4 Neftin ilkin emalı qurğularında ekoloji 

problemlərin həlli üsulları 

Qısa icmalı:  Hal hazırda istismar olunan və  neftin ilkin 

emalını  həyata keçirən ELOU-AVT-2, ELOU-AVT-6 

qurğuları vasitəsilə neftin ilkin emalı  həyata keçirilərkən 

əsasən aşağıdakı üstünlüklərə malikdir. 

Bu qurğularda neftin duzsuzlaşdırılması  və  dərindən 

emulsiyasının parçalanması xüsusi demulqator reagent-

lərindən istifadə olunaraq elektro dehidrator aparatları 

vasitəsilə  həyata keçirilir. Bu isə öz növbəsində  həmin 

qurğularda ekoloji problemlərin yaranmasının xeyli aşağı 

düşməsinə müsbət təsir etmişdir. 

Qeyd edilən yeni qurğular vasitəsilə  əvvəlki qurğulara 

nisbətən alınan neft məhsullarının soyudulması prosesi 

hava ilə soyuducu aparatlarından istifadə olunması 

nəticəsində bu qurğularda dəniz texniki sulardan istifadə 

olunması demək olar ki, köhnə qurğulara nisbətən 50 dəfə 

az sudan istifadə olunur. 

Beləliklə, neftin ilkin emalı zamanı yaranan ekoloji prob-

lemlərin həlli üsullarını aşağıdakı kimi göstərmək olar: 

-

 

Neftin  dərindən duzsuzlaşdırılmasının, neft emulsiya-

sının maksimum halda minimuma endirilməsi üsulu; 

-

 

Qapalı dövrü sus istemindən istifadə olunması; 

-

 

Texnoloji proses zamanı alınan skruper qazlarının yana-

caq kimi səmərəli istifadə olunmasının təşkil olunması; 

-

 

Qurğularda alınan istehsalat tullantı sularının tərkibində 

olan neftin xüsusi seperator aparatı vasitəsilə tutulması və 

istehsalata qaytarılması üsulu; 

-

 

Qurğuda alınan və  çənlərə  nəql olunan neft məhsulla-

rının maksimum halda soyudulmasının təmin edilməsi; 

-

 

Atmosfer hava mühitin həmin qurğular tərəfindən 

çirklənməsinin qarşısı alınmasının  əsas üsullarından biri 

həmin qurğuların texnoloji sobalarında qaz 

yanacaqlarından istifadə olunması üsulu; 

-

 

Müasir ekoloji tələblərə görə qurğularda texnoloji proses 

zamanı alınan qazlardan səmərəli məqsədyönlü olaraq neft 

kimya və üzvi kimya sənayesində xammal kimi istifadə 

olunmasının təmin olunması üsulu; 

Texnoloji proseslərin aparılması üçün yanacağın yandırıl-

ması zamanı alınan tüstü tullantı qazlarının (zərərli maddə-

lərin) zərərsizləşdirilməsinin və utulizasiyasının təmin 

olunması. 

Oxu materialları (kitabın adı, müəlliflər və lazımi səhifələr 

göstərilməklə): 

1.

 

А.П.  Шицкова,  Ю.В.  Новиков  и  др.,  Охрана  окру-

жающей  среды  в  нефтеперерабатываю-щей  про-

мышленности. Мосk. Изд-во «Химия», 1980, 176 с. 

2.

 

Давыдова  С.Л.,  Тепляков  В.В.  Д13  Экологические 

проблемы  нефтепереработке:  Учеб.  пособие. – М.: 

РУДН, 2010 г. – 175 с. 

3.

 

И.П. Кирпатовский Охрана природы. Справочник для 

работников  нефтеперерабатывающей  и  нефтехимичес-

кой промышленности. Мос., Изд. «Химия», 1980, 376 с. 

4.

 

Экология  производства,  научно-практический  жур. 

2005-2015гг.

mühazirə 

 

2 

 

09.10. 

2015 

 

---