Təsdiq edirəm k e. d., prof. S. R. Hacıyeva
Yüklə 210,55 Kb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- 91 – 100 bal əla A
- 51 – 60 bal qənaətbəxş E 51 baldan aşağı qeyri-kafi F
- (soyadı, adı, atasının adı) İmza:____________________ Tarix: _________________________
13
turşulu qudron tullantısı işlənmiş qələvi tullantıları vasitəsilə regenerasiya olunaraq həmin tullantıların su hövzələrində və torpaq anbarlarında saxlanılmasının qarşısı alınmışdır. Neft
yağlarının turşu qələvi kontakt üsulu ilə təmizlənməsi zamanı işlənmiş qumbrin istehsalat tullantısı alınır ki,bu tullantı 3-cü sinif təhlükəliliyə aid edilmişdir. Yağların təbii bentonit gillə kontakt təmizləmə üsulu ilə alınan “işlənilmiş qumbrin” istehsalat tullantısı 60-cı illərin əvvəllərindən etibarən zərərsizləşdirilməsinin aparılması üçün həmin tullantıdan keramsit tikinti materialı kimi istifadə olunnmasına başlanılmışdır. Oxu materialları (kitabın adı, müəlliflər və lazımi səhifələr göstərilməklə): 1.
А.П. Шицкова, Ю.В. Новиков и др., Охрана окру- жающей среды в нефтеперерабатываю-щей про- мышленности. Мосk. Изд-во «Химия», 1980, 176 с. 2.
Давыдова С.Л., Тепляков В.В. Д13 Экологические проблемы нефтепереработке: Учеб. пособие. – М.: РУДН, 2010 г. – 175 с. 3.
И.П. Кирпатовский Охрана природы. Справочник для работников нефтеперерабатывающей и нефтехимичес- кой промышленности. Мос., Изд. «Химия», 1980, 376 с. 4.
Экология производства, научно-практический жур. 2005-2015гг. Mövzu № 9. Bitum istehsalı zamanı yaranan ekoloji problemlər Qısa icmalı:
Bitum istehsalı üçün əsas xammal kimi “ELOU-AVT-2” qurğularında alınan vakuum qalıq qudron və avtol-15 distillatından istifadə olunur.
Azərbaycanda bu qurğu Avstriyanın Porner şirkətinin layihəsi əsasında kompleks olaraq quraşdırılmış və tikilmişdir. Bu qurğuda istehsal edilən bitumlar yol örtüyü işlərində və tikinti sahəsində istifadə edilir.Qurğu əsasən reaktor, sobalar, kompressorlar, borulu istidəyişdiricilər, hava soyuducusu, nasoslar, çənlər, tutumlardan təşkil olunmuş və həmçinin qurğuda kompleks olaraq xammal və hazır məhsullar üçün çənlər parkları, dəmir yolunda xüsusi sisternlərə və həmçinin avtosisternlərə doldurma estakadalardan, bərk bitumun qablaşdırma sahələrindən istifadə olunur. Qurğunun ümumi illik məhsuldarlığı 250 mln ton/il –dir. BMB 60/70-200000 t/il, BMB 70/30-30000 t/il, BMB 85/25- 20000 t/il. Bitum istehsalatında qudronun oksidləşmə prosesi zamanı alınan, tutulması, istifadəsi mümkün olmayan və tərkibində həddindən artıq zərərli və zəhərli maddələrin C x
y , SO
2 , CO, NO
x , H
2 S, RSH, RS-SR, fenol, benzipren və s. xüsusiyyətli maddələr alınır ki, bunların zərərsizləşdirilməsi üçün xüsusi üfuqi germetik texno- loji sobada 800 0 C-də yandırılaraq zərərsizləşdirilməsi aparılır. Buna baxmayaraq, həmin sobada bu proses mühazirə 2 13.11.
2015 14
zamanı atmosferə dərindən zərərsizləşdirilməsi mümkün olmayan maddələrin atmosfer hava mühitinə atılması baş verir. Oxu materialları (kitabın adı, müəlliflər və lazımi səhifələr göstərilməklə): 1.
жающей среды в нефтеперерабатываю-щей про- мышленности. Мосk. Изд-во «Химия», 1980, 176 с. 2.
проблемы нефтепереработке: Учеб. пособие. – М.: РУДН, 2010 г. – 175 с. 3.
работников нефтеперерабатывающей и нефтехимичес- кой промышленности. Мос., Изд. «Химия», 1980, 376 с. 4.
2005-2015 гг. Mövzu № 10.
Naften (neft) turşularının istehsalatında yaranan ekoloji problemlər Qısa icmalı: Naften (neft) turşularının istehsalatı haqqında qısa izahın verilməsi. Naften (neft) turşularının alınması istehsalatını həyata keçirən qurğu kerosin və dizel yanacağı distillatlarının qələvi məhlulu ilə təmizlənməsi zamanı alınan qələvi tullantılarının tərkibindəki natrium naftenatın sulfat turşusu ilə işlənilməsi yolu ilə xam naften turşularının alınması üçün istismar olunur. İlkin xammal, reagentlər, istehsal olunan məhsulların xarakteristikası xüsusiyyətlərinin izahı. Qələvi tullantılarından naften turşularının alınması üzrə texnoloji prosesin izahı. Texnoloji prosesin aparılması zamanı yaranan ekoloji problemlər. Naften (neft) turşu- larının alınması reaksiyalarının izahı. N Naften (neft) turşularının alınması zamanı ətraf mühitə ekoloji təsirləri. Naften turşularının saxlanılması, daşınması zamanı yaranan ekoloji problemlər. Naften turşularının istehsalı zamanı yaranan tullantıların ekoloji problemləri. Oxu materialları (kitabın adı, müəlliflər və lazımi səhifələr göstərilməklə): 1.
А.П. Шицкова, Ю.В. Новиков и др., Охрана окру- жающей среды в нефтеперерабатываю-щей про- мышленности. Мосk. Изд-во «Химия», 1980, 176 с. 2.
Давыдова С.Л., Тепляков В.В. Д13 Экологические проблемы нефтепереработке: Учеб. пособие. – М.: РУДН, 2010 г. – 175 с. 3.
И.П. Кирпатовский Охрана природы. Справочник для работников нефтеперерабатывающей и нефтехимичес- кой промышленности. Мос., Изд. «Химия», 1980, 376 с. 4.
Экология производства, научно-практический жур. 2005-2015 гг. mühazirə 2 20.11. 2015 Mövzu № 11. Ağır neft məhsullarının tədrici kokslaşması istehsalatında yaranan ekoloji problemlər. Qısa icmalı: Qurğunun texnoloji prosesinin qısa izahının mühazirə 2 27.11. 2015 15
verilməsi. Tədrici kokslaşma qurğusunun ağır neft məhsullarının kokslaşma prosesi 0,6 Mpa (6 kq/sm 2 ) təzyiqdə aparılan tədrici kokslaşma prosesinə dərin termiki krekinq prosesi kimi də baxmaq olar.Koksdan əlavə qurğuda quru qaz, stabil maye qaz “başlığı”, kokslaşma benzini, yüngül qazoyl (qazan yanacağı komponenti) alınır. Kokslaşma prosesi zamanı gedən reaksiyaların izah olunması. İlkin xammal, istifadə olunan reagentlər haq- qında məlumatın verilməsi. Texnoloji prosesin aparıl- ması zamanı və həmçinin alınan koksun saxlanılması, doldurulması zamanı yaranan ekoloji problemlərin izahı. Kokslaşma prosesi zamanı alınan istehsalat tullantı suları, atmosferə atılan zərərli maddələr və ekoloji problemlərin yaranması haqqında izahların verilməsi.
Oxu materialları (kitabın adı, müəlliflər və lazımi səhifələr göstərilməklə): 1.
А.П. Шицкова, Ю.В. Новиков и др., Охрана окру- жающей среды в нефтеперерабатываю-щей про- мышленности. Мосk. Изд-во «Химия», 1980, 176 с. 2.
Давыдова С.Л., Тепляков В.В. Д13 Экологические проблемы нефтепереработке: Учеб. пособие. – М.: РУДН, 2010 г. – 175 с. 3.
И.П. Кирпатовский Охрана природы. Справочник для работников нефтеперерабатывающей и нефтехимичес- кой промышленности. Мос., Изд. «Химия», 1980, 376 с. 4.
Экология производства, научно-практический жур. 2005-2015 гг. Mövzu № 12. Neft və neft emalı sənayesində alınan istehsalat tullantı sularının təmizlənməsi üsulları Qısa icmalı: neft hasilatı və emalı müəssisəsində alınan istehsalat tullantı sularının təmizlənməsi əsasən ilkin olaraq mexaniki çökdümə və fiziki-kimyəvi üsülu ilə, sonuncu pillədə bioloji üsulla təmizlənməsi aparılır. Mexaniki çökdürmə üsulu ilə təmizləyici qurğularda suyun təmizlənməsi yalnız mexaniki çökdürmə üsulu ilə həyata keçirilməsi nəticəsində istehsalat sularının təmizlənməsindən sonra həmin suların tərkibnidə 100 mq/l miqdarında neft və ya nrft məhsulları tullantıları qarışığı (NMTQ) qalır. Bununla bərabər həmin suların tərkibində xloridlər, sulfatlar, sulfidlər duzları da olur. Buna görə də hər bir müəssisə üçün təmizləyici qurğu əsas göstəricilərdən biri olan neft və ya NMTQ-nin maksimum halda minimuma endirilməsi üçün mexaniki təmizlənmiş istehsalat tullantı suları sonradan fiziki- kimyəvi üsullarla təmizlənməsi aparılır ki, burada təmizləyici qurğuya daxil olan suların tərkibində neftin və NMTQ-nin miqdarı 100 mq-a qədər olmalıdır. Fiziki- kimyəvi üsullarla istehsalat tullantı sularının təmizlənməsi xüsusi kimyəvi flotoreagent vasitəsilə suların tərkibində olan neft və NMTQ flotasiya üsulu ilə təmizlənməsi həyata keçirilir. Flotoreagent kimi əsaəsn alüminium sulfat və silikagel birləşmələrindən istifadə mühazirə 2 04.12. 2015 16
olunur. Lakin son vaxtlar daha yüksək keyfiyyətli azot tərkibli üzvi flotoreagent birləşmələrindən istifadə olunması həyata keçirilir. Bu prosesin aparılmasında əsasən möhkəm emulsiyaya malik olan neft emulsiyası tərkibində olan suyun neftdən və ya NMTQ-dən ayrılmasını apara bilən demulqator reagentlərindən istifadə olunur. İstehsalat tullantı sularının fiziki- kimyəvi üsullarla təmizlənməsindən sonra həmin suların tərkibində NMTQ-nin miqdarı 9-20 mq/l olmalıdır. Bu üsulla təmizlənməsindən sonra istehsalat tullantı suları bioloji təmizləyici qurğularında neft və NMTQ-ni uda bilən xüsusi bakteriyalar vasitəsilə suyun təmizlənməsi həyata keçirilir və bu suların tərkibində NMTQ-nin miqdarı 3-5 mq/l-ə qədər olmalıdır. Həmin təmizlənmiş istehsalat tullantı sularını yenidən istifadə olunması üçün təkrar dövri su sisteminə nəql olunur. Oxu materialları (kitabın adı, müəlliflər və lazımi səhifələr göstərilməklə): 1.
А.П. Шицкова, Ю.В. Новиков и др., Охрана окру- жающей среды в нефтеперерабатываю-щей про- мышленности. Мосk. Изд-во «Химия», 1980, 176 с. 2.
Давыдова С.Л., Тепляков В.В. Д13 Экологические проблемы нефтепереработке: Учеб. пособие. – М.: РУДН, 2010 г. – 175 с. 3.
И.П. Кирпатовский Охрана природы. Справочник для работников нефтеперерабатывающей и нефтехимичес- кой промышленности. Мос., Изд. «Химия», 1980, 376 с. 4.
Экология производства, научно-практический жур. 2005-2015 гг. Mövzu № 13.
Neft hasilatı və emalı sənayesində alınan qaz tullantılarının zərərsizləşdirilməsi üsulları Qısa icmalı: Neft hasilatı, emalı və həmçinin neft kimya sənayesində alınan (texnoloji sobalar istisna olmaqla) və atmosferə atılan zərərli maddələrin 95-97%-ni neft k/h- ləri C 1
4 , bəzi hallarda C 5 -C
, qalan hissəsini isə RSH, RCOOH, HCl, SO 2 , benzipiren, benzol, aldehidlər, fenollar, oksigenli, kükürdlü, azotlu, üzvi birləşmələr təşkil edir. Neft hasilatı və emalı sənaye müəssisələrində texnoloji proseslərin aparılması üçün texnoloji sobalarda yandırılan yanacağın tərkibindən, xüsusiyyətindən, həc- mindən asılı olaraq atmosferə CO,C x H y ,CO
2 ,SO
2 , NO
x , H 2 S, Cl
2 , HCl və s. zərərli maddələr atmosferə atılır. Neft hasilatı və emalı sənayesində tutulması, təmizlən- məsi mümkün olmayan və texnoloji proseslərdən alınan qaz halında 95-97% neft k/h olan zərərli maddələrdə texnoloji sobalarda istilik effekti yaradan yanacaq mən- bəyi kimi istifadəb olunur. Həmin alınan qazlar qarışığı skruber qazları adlandırılır və texnoloji sobalarda yandı- rılaraq zərərsizləşdirilməsi aparılır və həmçinin texnolo- ji qurğularda qəzalı hallarda müəssisənin istehsalat məşəl təsərrüfatında 700-800 0 C-də yandırılaraq zərəsiz- ləşdirilməsi aparılır. Hal-hazırda dünyanın bir çox olkələrində tullantı mühazirə 2 11.12. 2015 17
qazlarının təmizlənməsi, zərərsizləşdirilməsi əsasən ka- talitik texnologiyadan istifadə olunur. Bu katalitik pro- sesdə tullantı qazlarının təmizlənməsi, zərərsizləşdiril- məsi zamanı katalizatorun təsiri nəticəsində zərərli qazlar oksidləşir və reduksiya olunaraq parçalanırlar və zərərli olmayan su, azot, karbon qazına çevrilirlər. Azot oksidi isə əksinə reduksiya olunaraq sərbəst azota çevrilir. Oxu materialları (kitabın adı, müəlliflər və lazımi səhifələr göstərilməklə): 1.
А.П. Шицкова, Ю.В. Новиков и др., Охрана окру- жающей среды в нефтеперерабатываю-щей про- мышленности. Мосk. Изд-во «Химия», 1980, 176 с. 2.
Давыдова С.Л., Тепляков В.В. Д13 Экологические проблемы нефтепереработке: Учеб. пособие. – М.: РУДН, 2010 г. – 175 с. 3.
И.П. Кирпатовский Охрана природы. Справочник для работников нефтеперерабатывающей и нефтехимичес- кой промышленности. Мос., Изд. «Химия», 1980, 376 с. 4.
Экология производства, научно-практический жур. 2005-2015 гг. Mövzu № 14. Neft hasilatı və emalı sənayesində alınan bərk istehsalat tullantılarının zərərsizləşdirilməsi üsullar ı
Qısa icmalı:
Neft hasilati və emali sənayesində əsasən bərk halında neft şlam, “işlənilmiş qumbrin” və turşulu qudron istehsalat tullantıları alınır. Neft hasilatı və emalı sənayesində əsas bərk istehsalat tullantısı kimi hesab edilən neft şlam tullantısının əsasən neftin əmtəə xammal kimi hazırlanmasında və neftin ilkin emalı həyata keçirilərkən külli miqdarda müxtəlif tərkibə və xüsusiyyətə malik neft şlamlar alınır. 1960-cı illərdən etibarən dünyanın bir çox ölkələrində neft şlamı dərindən emal olunması üzrə texnoloji proseslərin aparılması nəticəsində neft şlamdan neftin, suyun və mexaniki qarışıqların ayrılması üsulla neft şlamların zərərsizləşdirilməsi xeyli miqdarda həyata keçirilmişdir. Neft emalı sənayesində bərk istehsalat tullantısından biri də “işlənmiş qumbirin” istehsalat tullantısıdır. Yağların təbii bentonit gillə kontakt təmizləmə üsulu ilə emalından sonra alınır. “İşlənilmiş qumbrin” istehsalat tullantısı əsasən turbin və transformator yağlarının turşu, qələvi-kontakt üsulu ilə təmizlənməsindən sonra təmizlənmiş və tam qurudulmuş yağ distillatları xüsusi aparatlarda üyüdülmüş qumbrinlə qarışdırılaraq sobalarda texnoloji reqlamentin tələblərinə uyğun olaraq qızdırılması zamanı alınır. Oxu materialları (kitabın adı, müəlliflər və lazımi səhifələr göstərilməklə): 1.
А.П. Шицкова, Ю.В. Новиков и др., Охрана окру- жающей среды в нефтеперерабатываю-щей про- мышленности. Мосk. Изд-во «Химия», 1980, 176 с. 2.
Давыдова С.Л.,
Тепляков В.В.
Д13 mühazirə 2 18.12.
2015 18
V. İmtahanın keçirilməsi forması - yazılı, şifahi, dialoq və ya test. VI. Semestr ərzində qiymətləndirmə və bal bölgüsü: Balların maksimum miqdarı – 100 bal. A) Semestr ə rzind ə toplanan maksimum bal – 50 (imtahana keçid bal – 25) Dərsə davamiyyətə görə 10 bal Tələbələrin sərbəst işinə (referat, prezentasiya, tədqiqat işi və s.) görə Qeyd: Plagiat halları qəti qadağandır! Sərbəst işlə əlaqədar bütün tapşırıqların qısa təsviri, təqdim olunma şərtləri, vaxtı və qiymətləndirmə üsulu dəqiq göstərilir. 10 bal
Seminar (məşğələ) və ya laboratoriya dərslərinin nəticələrinə görə (eyni fəndən həm seminar (məşğələ), həm də laboratoriya dərsləri nəzərdə tutulduğu halda onların hər birinə 10 bal ayrılır). 20 bal
Kurs işinin hazırlanmasına və müdafiəsinə görə (fənn üzrə kurs işi (layihəsi) nəzərdə tutulmayıbsa, ona ayrılan 10 bal seminar (məşğələ) və ya laboratoriya dərslərinə əlavə olunur). 10 bal
B) Semestr imtahan ı n ə tic ə sin ə g ö r ə - maksimum 50 bal Hər biletdə – 5 sual, hər suala – 10 bal verilir Qeyd: Tələbənin imtahandan topladığı balın miqdarı 17-dən az olmamalıdır.
Экологические проблемы нефтепереработке: Учеб. пособие. – М.: РУДН, 2010 г. – 175 с. 3.
И.П. Кирпатовский Охрана природы. Справоч- ник для работников нефтеперерабатывающей и нефтехимической промышленности. Мос., Изд. «Химия», 1980, 376 с. 4.
жур. 2005-2015 гг. Mövzu №15. ARDNŞ-in ekoloji siyasəti. Qısa icmalı: ARDNŞ-in ekoloji siyasətinin hüquqi əsasları, əsas istiqamətləri. ARDNŞ-in neft hasilatı və emalı sənaye müəssisələrində Ümummilli Liderimiz Heydər Əliyev şəxsiyyətinin təşəbbüsü və fədakar zəhməti ilə yeni texnikanın və texnologiyanın, yeni tex- noloji qurğuların tətbiq olunmasının ekoloji nəticələri. ARDNŞ-in Ekoloji Siyasətinin həyata keçirilməsində dövlət ekoloji proqramların rolu. ARDNŞ-in neft hasilatı və emalı sənaye müəssisələrinində uzun illər ərində yaranan ekoloji problemlərin həll olunmasında sirkətin ekoloji siyasətinin həyata keçirilməsində “Ekol Mühəndislik Xidmətləri” QSC-nin rolu. Oxu materialları (kitabın adı, müəlliflər və lazımi səhifələr göstərilməklə): 1.
mühazirə 2 25.12. 2015 19
çox yaxşı B 71 – 80 bal yaxşı C 61 – 70 bal kafi D 51 – 60 bal qənaətbəxş E 51 baldan aşağı qeyri-kafi F Müəllim: Bayramov Qiyas Ilyas oglu . (soyadı, adı, atasının adı) İmza:____________________ Tarix: _________________________ Yüklə 210,55 Kb. Dostları ilə paylaş:
|