Tətbiqi etika

nüvə partlayışının zədələyici amilləri

  deyilir.  Bunlar 

aşağıdakılardır.  



 

zərbə dalğası; 



 

işıq şüalanması; 



 

nüfuzedici radiasiya; 



 

yerin radioaktiv zəhərlənməsi; 



 

elektromaqnit impulsu.  

---

20 

Nüvə partlayışı enerjisinin təqribən 50%-i zərbə dalğasının, 55%-i işıq 

şüalanmasının,  4%-i  nüfuzedici  radiasiyanın  yaranmasına,  10%-i  yerin 

radioaktiv  zəhərlənməsinə  və  1%-i  elektromaqnit  impulsunun  yaranmasına 

sərf olunur.  

 

Zərbə dalğası 

 

Zərbə  dalğası  partlayış  mərkəzindən  hər  tərəfə  çox  yüksək  sürətlə 

yayılan  çox  güclü  sıxılmış  hava,  torpaq,  su  qatından  ibarətdir.  Zərbə 

dalğasının  zədələyici  təsiri  sursatın  gücündən,  partlayışın  növündən  və 

partlayış mərkəzinədək olan məsafədən, yerin relyefindən və s. asılı olur.  

Nüvə  silahından  qorunmaq  üçün  düzəldilmiş  sığınacaq  və 

daldalanacaqlar  adamları  zərbə  dalğasının  təsirindən  qoruyur.  Bu  məqsədlə 

xəndəkdən, yeraltı binalardan, habelə yerin relyefindən də müəyyən dərəcədə 

istifadə etmək mümkündür.  

Zərbə  dalğası  özünün  yayılması  istiqamətində  rast  gəldiyi  binaları  və 

başqa yerüstü tikililəri dağıdır və zədələyir.  

İşıq şüalanması

 

 

İşıq  şüalanması  nüvə  partlayışı  zamanı  meydana  çıxan  od  kürəsinin 

saçdığı  gözə  görünən  ultrabənövşəyi  və  infraqırmızı  güclü  şüalanma  selidir. 

Təsir  müddəti  nüvə  yükünün  gücündən  asılı  olaraq  10-20  saniyə  olur.  İşıq 

şüalanmasının  zədələyici  təsiri  işıq  impulsundan,  yəni  işıq  şüalarına  nisbətən 

şaquli  yerləşmiş  səthin  hər  bir  kvadrat  santimetrinə  bütün  şüalanma  ərzində 

düşən işıq enerjisinin miqdarından asılı olur. Müxtəlif sahələrdə yaranmış işıq 

impulsunun  kəmiyyəti  nüvə  partlayışının  gücündən,  növündən,  məsafədən  və 

hava  şəraitindən  asılı  olur.  İşıq  şüalanmasının  təsir  müddətinin  10-12  saniyə 

olmasına  baxmayaraq  o,  xeyli  məsafələrdə  bədən  yanıqlarına,  gözlərin 

müvəqqəti  ya  həmişəlik  korluğuna,  müxtəlif  materialların  alovlanmasına, 

kömürləşməsinə  və  ya  əriməsinə,  yaşayış  məntəqələrində,  meşələrdə, 

mədənlərdə, tarlalarda güclü yanğinlara səbəb ola bilər. 

İşıq şüalanmasının təsiri meteroloji şəraitdən çox asılı olur. Qatı duman 

yağış və qar onun təsirini 10-20 dəfə zəiflədir. Sığınacaqlar və daldalanacaqlar 

işıq şüalanmasının təsirindən qorunmaq üçün ən etibarlı yerlərdir.