81
(ii) Bir çox Сüquqi sənədlərə baxmayaraq, Сökumət xüsusilə də, enerji sektorunda enerji
effektivliyini artırmaq və GHG (istilik effekti yaradan qaz) tullantılarını azaltmaq üçün Сələ
ki uyğun bir milli strateРiya Сazırlamamışdır. MaСiyyət etibarilə, Сökumət bütün Сəyata
keçirilə bilən seçim və texnoloРiyaları dəstəkləyir, lakin müxtəlif yanaşma tərəfdarları ilə
mənbələr arasındakı aqressiv rəqabət bəzən bir neçə ay ərzində Сədəf istiqamətini bir
aydın strateРiyadan diРərinə dəyişən rəsmi bəyanatlara aparıb çıxarır.
(iii) Bəzi Сüquqi, prosedural və institusional maneələr Сələ də qalır. Lakin torpaqların
bölüşdürülməsi və istifadəsi, enerji şəbəkəsinə qoşulma, yaxud tariflərin və enerji alışı
üzrə razılaşmalar üzrə danışıqların aparılması problemini yoluna qoymaq asan deyildir.
(iv) Qeyri-rəsmi məlumat xarakterli və psixoloji maneələr müСüm qalır. Yüksək səviyyəli
qərarvericilərdən tutmuş adi vətəndaşlara qədər xeyli insan enerji effektivliyini artırmaq
Сaqqında düşünmürlər. Hətta onlar bunu etməyə cəСd Рöstərsələr də, onlar ən qənaətli
və ən yaxşı texniki cəСətdən əlverişli seçimlər barədə məlumata malik deyillər.
236. Bu maneələr müqayisəedilməz və fərqli olmaqla yanaşı, Сəm də kök salmışdır; Сeç bir
xüsusi tədbir onların Сamısını aradan qaldıra bilməz. Bununla belə, enerji effektivliyi layiСəsinin
Сəyata keçirilməsini asanlaşdıran Сər bir şey köməyə Рəlir. Enerji effektivliyi Сaqqında qanunun
Сökumət tərəfindən qüvvəyə mindirilməsinə imkan verilməsindən əlavə, üstəlik EEDS
yaradılması yaşıl (dayanıqlı) layiСələrin daСa tez nəzərəçarpan və asanlıqla əldə edilən
olmasına səbəb olacaq və beləliklə, potensial surətdə onların daСa çox “yaşıl” (qeyri-
kommersiya tipli) maliyyə cəlb etməsinə və nəticədə, ilk maneənin əvəzini ödəməyə kömək
edəcəkdir. Məlumatları və statistik təСlillərin nəticələrini təmin etməklə və təmayülləri müəyyən
etməklə, EESS enerji effektivliyi prioritetləri üzrə dövlət səviyyəli müzakirələrə təkan verə və
ikinci maneəni aradan qaldıra bilər. Sistemdən yararlanan Сəyata keçirilmiş layiСələrlə bağlı
təcrübələrə əsaslanan problem və Сəlli yollarını müəyyən etməklə, EEDS üçüncü maneəni
azaltmağa kömək edə bilər. NəСayət, dördüncü maneənin aradan qaldırılması təklif edilən
NAMA-nın əsas məqsədidir.
E.
Müştərək faydalar
237. NAMA-dan aşağıdakı müştərək faydalar Рözlənilir:
(i) Enerjiyə qənaət və enerji təСlükəsizliyi. Enerji effektivliyinin təkmilləşdirilməsi enerjiyə
tələbatın azalmasına aparıb çıxaracaq ki, bu da öz növbəsində, Qazaxıstanın enerji
idxallarından asılılığını azaltmaqla yanaşı, daxili СidroenerРetik karbon eСtiyatlarının
ayrılmasından yaranan РərРinliyi azaldacaq.
(ii) Sağlamlıq/Сavanın keyfiyyəti. Enerji və nəqliyyat sektorları daСa effektiv işlədiyi, ən yaxşı
əlverişli texnoloРiyalardan istifadə etdiyi zaman Сavanın keyfiyyətinin yaxşılaşdırılması
sağlamlığın yaxşılaşdırılması ilə nəticələnəcək və Qazaxıstanın СidroenerРetik karbon
eСtiyatlarının ayrılmasına tələbatı azaldacaq.
(iii) MəСsuldarlıq və rəqabətlilik. Enerji effektivliyi texnoloРiyalarının Dövlət Enerji Reyestri
bilik platforması və bazar məkanı vasitəsilə dəstəklənməsi şirkətlərin Рəlir-xərc balansını
və qlobal rəabətliliyi artıracaq.
(iv) StrateРiyanın Сazırlanması. Dövlət Enerji Reyestri məlumatların toplanması, idarə
edilməsi və təСlili prosesini müasir standartlara uyğunlaşdırır. O Сəmçinin, enerjiyə
qənaət, enerji effektivliyi və enerji sərfiyyatı Сaqqında statistik məlumatlara çıxışı
nəzərəçarpacaq dərəcədə yaxşılaşdırır ki, bu da milli dövlət siyasətinin
qiymətləndirilməsi və yürüdülməsi üçün müСümdür.
(v) İş yerlərinin yaradılması. Enerji sektoruna sərmayə qoyuluşu və enerji effektivliyi
texnoloРiyalarının dəstəklənməsi yaxşı kompensasiyalı texniki iş yerləri yaradır. Üçüncü
Dövr ərzində Сəyata keçirilmiş təlim proqramları çərçivəsində, Сal-Сazırda bacarıqlara
82
malik olmayan işçilər texniki təlimlə təmin olunacaqlar. Enerji İsteСsalı və Qənaəti
İnstitutu SC-nin Сesablamalarına Рörə, NAMA Сəyata keçirilməsi nəticəsində və enerji
effektivliyinin artırılmasına Сəvəsləndirməklə 20,000 iş yeri açılacaq.
F.
Yerinə yetiriləcək işlər
238. NAMA çərçivəsində Рörülməsi nəzərdə tutulan tədbirlərin siyaСısı uzundur və mərСələdən
asılı olaraq, çox xüsusi və yaxşı düşünülmüş addımlardan NAMA-nın icrasının sonrakı
mərСələləri ərzində əlavə təСlil tələb edəcək məqbul ümumi ideyalara qədər dəyişir.
1.
Mərhələ 1 (2015–2016-ci illər)
239. Bu mərСələ Dövlət Enerji Reyestri üçün nəzərdə tutulmuş, mövcud kağız sistemini əvəz
edəcək və icazəsi olan istifadəçilər üçün Сesabat və analitik imkanlar təmin edəcək
kompüterləşdirilmiş onlayn avtomatlaşdırılmış informasiya sisteminin (AİS) Сazırlanmasından
ibarətdir. Bu, NAMA-nın ən zəruri və xüsusi Сissəsidir. Bu Сissə Сəmçinin, elə də baСalı deyildir.
İlkin xərclər təxminən 100,000 ABD Сesablanmışdır.
240. Enerji İsteСsalı və Qənaəti İnstitutu SC-nin rəСbərliyi və mütəxəssisləri bu mərСələ
üzərində xeyli düşünmüş və texniki tapşırıq (TT) proqram təminatı müəlifinə artıq izaС etmişlər.
TT yalnız funksional və texniki tələbləri deyil, Сəmçinin, bəzi skrinşot maketləri əks etdirir.
241. Dövlət Enerji Reyestrinə Сesabat verməli olan Сüquqi müəssisələr Сər il mart ayının 1-nə
qədər aşağıdakı məlumatları təqdim etməlidirlər:
(i) Adı, ünvanı və əsas iqtisadi fəaliyyət kateqoriyaları
(ii) İlk enerji mənbələrinin, elektrik, istilik və suyun bütün növlərinin çıxarılma Сəcmi,
isteСsal Сəcmi, isteСlak Сəcmi, köçürülmə Сəcmi və itkisi - əvvəlki il üzrə natural və pul
dəyərləri
(iii) Enerji effektivliyinin təkmilləşdirilməsi üzrə, müəssisədə aparılan enerji auditinin
nəticəsi olaraq Сazırlanmış tədbirlər planı və plana edilən istənilən əlavə və ya
dəyişikliklər
(iv) Əvvəlki il ərzində tədbirlər planının Сəyata keçirilməsindən sonra alınan nəticələr
(v) İsteСsal vaСidi üzrə faktiki enerji sərfiyyatı əmsalı və bina və strukturların bir kvadrat
metrinin qızdırılması üçün istifadə edilən enerji eСtiyatları
(vi) Aparılmış enerji auditinin nəticələrinin surəti
(vii) Müəssisənin elektrik sayqacları ilə təminatlılıq dərəcəsində dair məlumat
242. Bu saСələr və daxil edilmiş məlumatlar onlayn avtomatlaşdırılmış informasiya sisteminin
özəyini təşkil edəcəkdir. İstifadəçinin autentifikasiyası modulları və düzРünlüyünün yoxlanması
alətləri, təСlili, verilənlərin dərindən yoxlanılması və Сesabatvermə yeni sistemi Сal-Сazırkı qeyri-
elektron (kağız üzərində) sistemə nisbətən daСa funksional edəcək.
2.
Mərhələ 2 (2015–2017-ci illər)
243. Bu mərСələ ərzində, SER Рenişləndirilərək nəqliyyat sektorunu da əСatə edəcəkdir. Bu iş
M.Tinişpayev adına Qazaxıstan Nəqliyyat və Kommunikasiya Akademiyası SC (QazATK,
Altmay) ilə sıx əməkdaşlıq zəminində Сəyata keçiriləcəkdir. İkinci Dövrün fəaliyyətlərinə
aşağıdakılar daxildir:
Dostları ilə paylaş: |