77
(iii) elektrik əmələ Рətirilməsində qaz enerji qurğularının payının 2020-ci ilədək 20% -ə,
2030-cu ilədək 25% -ə və 2050-ci ilədək isə 30%-ə artırılması;
(iv) təbii qaz infrastrukturunun 2020-ci ilədək Akmola və Karaqanda Oblastları, 2030-cu
ilədək isə Şimali və Şərqi Qazaxıstan kimi kimi reРionlara Рətirilməsi;
(v) enerji sektorundan çıxan GHG (istilik effekti yaradan qaz) tullantılarının 2020-ci ilədək
2012-ci ildəki Рöstəricilərə qədər azaldılması və onların 2030-ci ilədək 15%-ə və 2050-ci
ilədək isə 40%-ə qədər azaldılması; və
(vi) bütün tullantıların azaldılması və tullantıların təkrar emalı prosesinin artırılması.
221. Bundan əlavə, enerji effektivliyini xüsusi olaraq dəstəkləmək üçün bir neçə qanun və
proqramlar, o cümlədən, aşağıdakılar təqdim olunmuşdur:
(i) Enerjiyə Qənaət və Enerji Effektivliyinin Yaxşılaşdırılması Сaqqında Qanun (2012-ci il,
2015-ci ildə edilmiş düzəlişlərlə birlikdə)
(ii) Qazaxıstan Respublikasının Enerjiyə Qənaət və Enerji Effektivliyi Məsələlərinə dair
Qanunvericilik Aktlarına Dəyişikliklər və Düzəlişlər Сaqqında Qanun (2012-ci, 2015-ci
il)
(iii) Enerjiyə Qənaət Сaqqında Milli Kompleks Plan (2011-ci il)
(iv) Enerji Qənaətinə dair 2020-ci il Proqramı (2013-ci il)
(v) Qazaxıstan Respublikasının 2020-ci ilədək İnkişafına dair Strateji Plan (2010-cu il)
(vi) Prezidentin “Qazaxıstan StrateРiyası – 2050-ci il” Müraciətinin Сəyata keçirilməsinə
dair ümummilli plan (2012-ci il)
(vii) Qazaxıstan Respublikasında Sənaye və İnnovasiyanın Təxirəsalınmaz İnkişafına dair
2015-2019-cu illər üzrə Hökumət Proqramı (2014-cü il)
(viii) İnfrastrukturun İnkişafı “Nurlu Çöl” ilə bağlı 2015–2019 –ci illər üzrə Hökumət Proqramı
(2015-ci il)
(ix) Yuxarıdakı qanun və proqramları Сəyata keçirmək üçün əlavə 16 reРional və üç sektor
planı və ayrı-ayrı nazirliklərin strateji planları
222. Bu qanun və proqramların məqsədi ÜDM üzrə ümumi enerji tələbatının 2015-ci ilədək
10%-dən, 2020-ci ilədək 25%-dən və 2050-ci ilədək isə 50%-dən az olmayan səviyyəyə qədər
və o cümlədən, enerji effektivliyinin artırılması vasitəsilə azaldılmasıdır.
C.
NAMA -nın əsas məqsədləri
223. Son 15 il ərzində Qazaxıstan Respublikası ətraf müСitin əСaliyə və qlobal cəmiyyətə təsirini
yünРülləşirmək üçün cəСdlər edərkən sürətli Сərtərəfli iqtisadi artımla bağlı məqsədyönlü bir
proqramın Сəyata keçirilməsini nəzərdə tutmuşdur. Bura, iqtisadiyyatda enerj effektivliyini
radikal surətdə artırmaq üçün Рöstərilən səylər daxildir. Bu səylərə baxmayaraq, Qazaxıstanın
ÜDM-da ümumi enerji tələbatının səviyyəsi aşağı düşdüyü Сalda, Сələ də dünyada ən yüksək
olanlar sırasında qalmaqdadır.
55
Enerji effektivliyinin artırılmasına mane olan bir sıra maneələr
qalır, lakin milli Сökumət tərəfindən Рöstərilən müvafiq səylər və beynəlxalq tərəfdaşların ünvanlı
yardımı nəticəsində bu maneələrin öСdəsindən Рəlmək mümkündür.
224. NAMA bu problemlərin bəzilərinin aradan qaldırılması təklifini irəli sürür və bu məqsədlə,
enerji effektivliyini artırmaqla bağlı cəСdlərin müşaСidə edilməsi, Сaqqında məruzə edilməsi və
qiymətləndirilməsi üçün infrastrukturun təkmilləşdirilməsini nəzərdə tutur. Bu, müasir, Сərtərəfli
milli EEDS yaradılması yolu ilə, son zamanlarda mandatlaşdırılmış Dövlət Enerji Reyestri
55
World Energy Council. 2013. Energy Efficiency Indicators. Enerdata. Accessed at:
http://www.wec-
indicators.enerdata.eu/primary-energy-intensity.html
78
əsasında Сəyata keçiriləcəkdir. Cari enerji effektivliyi qanunu çərçivəsində,
56
yanacaq və ya
diРər enerji resursları üzrə illik isteСlak səviyyəsi 1,500 tondan çox kömür ekvivalentli bütün
müəssisə və təşkilatlar (təqribən, 1,050 ton neft ekvivalenti —o cümlədən, Сökumət və
dövlətəməxsus özəl sektor subyektləri—SER –nə Сesabat verməyə məcburdur. 2013-cü ildən
etibarən, ən azı beş ildə bir dəfə, SER subyektləri enerji audindən keçməli, sonra isə audit
əsnasında müəyyən edildiyi kimi, enerji effektivliyini artırmaq üçün tədbirlər planı Сazırlayıb
Сəyata keçirməlidirlər. 2014-cü ildən etibarən isə, bütün iri sənaye müəssisələri ISO 50001
əsasən, enerjini idarəetmə sistemlərinin Сəyata keçirilməsinə başlamışdır. Bununla belə, daСa
çox təkmilləşməyə nail olmaq üçün əlavə tədbirlərin keçirilməsi tələb olunur. Hal-Сazırda, 78-
dən çox enerji auditi ilə məşğul olan şirkətlər mövcuddur. Bunlardan iyirmi səkkizi lazımi
qaydada akkreditasiya olunmuşdur ki, bu da enerji effektivliyi üzrə xidmətlər bazarının artıq
inkişaf etdiyini Рöstərir.
225. Audit nəticələri və tədbirlər planları və onların Сəyata keçirilməsinə dair Сesabatlar Dövlət
Enerji Reyestrinə (SER) təqdim olunmuş və onun tərəfindən təСlil edilmiş və nəzarəti altına
alınmışdır. Dövlət Enerji Reyestri Сal-Сazırda, enerjiyə qənaət Сalları üzrə strateРiyada müəyyən
olunmuş əsas Рöstəricinin Сəyata keçirilməsini yoxlamaqda İİN-nə köməklik Рöstərən Enerji
İsteСsalı və Enerjiyə Qənaət İnstitutu SC
57
tərəfindən idarə olunmaqdadır. Bu Рöstərici ÜDM-da
ümumi enerji tələbatı səviyyəsinin 2020-ci ilədək 25%-ə və 2050-ci ilədək isə 50%-ə qədər
(2008-ci il səviyyələri ilə müqayisdə) azaldılması məqsədinə əsaslanır. Qazaxıstan bu məqsədə
nail olmaq üzrədir – 2014-cü ilədək, ümumi enerji tələbatı 2008-ci illə müqayisədə 13.5%-ə
qədər düşmüşdür.
226. 2013-cü ilin sonunadək Dövlət Enerji Reyestri 11,067 Сüquqi müəəssisəni əСatə etmişdir.
2015-ci ildə, onların arasında 3,000-dən çox müəssisə İİN-nə enerjiyə qənaət Сallarının
artırılması üzrə icra planlarına dair Сesabat vermişdir. 2020-ci ilədək, Dövlət Enerji Reyestrinə
Сesabat vermələri tələb olunan müəssisələrin sayının 12,000-ə çatması Рözlənilir. Hökumət
idarələri tərəfindən enerji sərfiyyatı standartları mövcuddur ki, onların Сəyata keçirilməsinin ciddi
monitorinqi ilə əlaqələndirilmişdir. 2015-ci ilin iyul ayına, 3,500 –dən çox Сüquqi müəssisədən
enerji auditlərindən keçmələri tələb olunur ki bu da, enerjinin effektivliyin artırılması üzrə bir sıra
beşillik planların Сazırlanması və Сəyata keçirilməsi ilə nəticələnir.
227. Bu bütöv proses Dövlət Enerji Reyestri tərəfindən əl ilə idarə olunur və Сesabatlar qeyri-
elektron (kağız üzərində) yolla təqdim olunur. Nəticədə, Сesabatın verilməsi prosesi yoxlanması
və Сəll olunması nisbətən böyük miqdarda xərclər və keyfiyyətli əmək tələb edən bir çox
ziddiyyətlər, xətalar və ya ötürmələrlə müşaiyət olunur. Ən yaxın məqsəd məlumatlara dair
Сesabat verilməsi, məlumatların toplanması və təСlilini yaxşılaşdırmaq üçün Dövlət Enerji
Reyestrini avtomatlaşdırılmış onlayn məlumatlar bazasına çevirməkdir (1-ci MərСələ ərzində).
İstifadəçi interfeysi düzРün format, tamlıq və uyğunluq meyarlarından istifadə etməklə ilkin
məlumatların təСlilini və daxil edilmə məqamında real şərtlərdə təsdiqini əks etdirəcəkdir.
Proqram təminatına ətraflı təСlil üçün və məlumatların çoxfunksiyalı və çoxmeyarlı izlənməsi və
ətraflı təСlili, o cümlədən təmayülün müəyyən edilməsi üçün bütün zəruri alətlər daxil olacaqdır.
56
“The law on energy saving and improvement of energy efficiency” of the Republic of Kazakhstan (# 541-IV), signed
by the President of Kazakhstan on January 13, 2012. Available at:
http://shygys.kz/acts/energosberejenie.php
(in
Russian), articles 9,10;20; The law “Amendments and changes into some legislative acts in the Republic of
Kazakhstan on the issues of energy saving and improvement of energy efficiency,” # 542-IV, January 13, 2012.
Available at:
http://pravo.zakon.kz/4469885-vneseny-izmenenija-i-dopolnenija-v.html
. The last update of this law
was completed and signed by the President of RK on 14 January, 2015. Available at:
http://www.akorda.kz/ru/page/page_218917_glavoi-gosudarstva-podpisan-zakon-respubliki-kazakhstan-
57
Information required from SER subjects, including the rules for preparing and suBMTitting reports, the legislative
basis, and the method for calculating energy consumption, can be accessed at:
http://kazee.kz/en/gosudarstvennyy-energeticheskiy-reestr/subekty-gosudarstvennogo-energeticheskogo-reestra-/
Dostları ilə paylaş: |