Texniki Yardım üzrə Hesabatı

36
(iii) Bir neçə azaldılma variantın birləşdiyi yeni ssenarinin və bu ssenari üçün emissiya və 
xərclərin  hər  əlavədən  sonra  qeyd  olunmasını  təmin  etmək  üçün  variantlar  bir-bir 
əlavə olunur. 
(iv) Emissiyaların  azaldılmasının  yekun  potensialı  və  hər  bir  variant  üçün  bir  tona  görə 
xərclər  variantın  birləşmiş  ssenariyə  əlavə  edilməsindən  sonra  emissiyanın  son 
marginal  (son)  azalmasından  istifadə  etməklə  hesablanır.  Beləliklə,  birinci  variant 
yaınız “No Action” (tədbirlərin görülməsi nəzərdə tutulmayan) ssenarisi ilə müqayisə 
müqayisə  edilməklə,  ikinci  ssenari  isə  (“No  Action”  (tədbirlərin  görülməsi  nəzərdə 
tutulmayan) ssenarisi və birinci və sonrakı variantlarla müqayisədə qiymətləndirilir. 
90. Cədvəl 26 –da emissiyaların azaldılması potensialı və azaldılma tədbirlərinə dair texniki 
mini-ssenarilərin  xərcləri  təsvir  olunur.    Cədvəl  27–də  isə  qiymətə  əsaslanan  və  birləşmi 
ssenarilər  üçün  eyni  təsvir  göstərilmişdir.  Ölkələr  arasında  müqayisə  aparmaq  üçün,  sağ 
tərəfdəki sonuncu sütunda 2010-cu il üçün ümumi valyuta ilə (ABŞ Dolları) azalma xərcləri 
göstərilmişdir.  
Cədvəl 26: Təsirlərin Azaldılması Mini-Ssenarilərin Xərcləri və Emissiyaların Azalma 
Potensialı  
Azərbaycan 
Ssenari
Toplanan 100-il İEYQ-
ların Emissiyasının 
Azaldılması 
a
[tCO
2
e]
Bir Ton üçün
Azalma Xərci [2007 
AZN / tCO
2
e]
Bir ton üçün
Azalma Xərci 
[2010 ABŞ Dolları 
/ tCO
2
e]
Avro 4 Nəqliyyat Vasitəsi Standartları  
12,301,298
-47.7
-70.2
SOCAR Eco-driving
1,926,241
-43.2
-63.6
Kommersiya sahələrində KFL (kompakt 
fluoresyent lampa) işıqlandırma 
44,199,773
-6.3
-9.3
Yaşayış yerlərində KFL işıqlandırma  
76,763,797
-5.8
-8.5
Ümumi torpaq sahəsinin 20%-i meşələrlə 
əhatə olunur 
45,706,558
0.5
0.8
Ümumi torpaq sahəsinin 12.5%-i 
meşələrlə əhatə olunur  
8,466,758
0.9
1.3
İzolyasiya sistemlərinin təkmilləşdirilməsi  
72,144,742
1.0
1.5
Kiçik hidro-elektrik stransiya
33,939,169
1.3
1.9
Torpağın dayanıqlı idarə edilməsi 
12,052,454
2.2
3.3
Yerüstü külək enerjisi  
15,534,982
5.8
8.5
Samux Aqro-enerjiKompleksi
4,074,171
6.8
10.0
Bərpaolunan Enerji Hədəfi
28
32,550,700
24.2
35.6
Kommunal Bərk Tullantıların Enerjiyə 
çevriməsi  
93,009
28.6
42.0
Biqaz
4,751,891
56.5
83.1
Elektrik Şəbəkəsinin Yenilənməsi  
1,963,020
124.2
182.7
AC (dəyişən cərəyanlı) tipli Dəmir yoluna 
keçid
20,107,941
236.2
347.3
Günəş enerjisi ilə İsti Su  
529,352
325.0
477.8
Sobaların səmərəliləşdirilməsi  
1,416,631
379.5
558.0
Dəmir yolunun Elektrikləşdirilməsi  
196,768
773.9
1,137.8
Kommunal Bərk Tullantıların Enerjiyə 
çevriməsi  
91,026
909.4
1,337.1
ABEMDA-nın Qısa müddətli Planları 
0 
NA
b
NA
b
28
 Bərpaolunan Enerji Hədəfi birləşmiş azaldılma ssenarisidir (o, ABEMDA-nın qısa müddətli planlarını 2020-ci il 
üçün bərpaolunan enerji hədəfləri ilə birləşdirir),  lakin, bu hədəflər texniki ssenarilərə daxil edilib, çünki onlar 
retrospektiv system metodundan istifadə edilməklə qiymətləndirilib. 

---

37
Qazaxıstan 
Ssenari
Toplanan 100-il İEYQ-
ların Emissiyasının 
Azaldılması 
a
[tCO
2
e]
Bir Ton üçün
Azalma Xərci [2010 
KZT/ tCO
2
e]
Bir ton üçün
Azalma Xərci 
[2010 ABŞ Dolları 
/ tCO
2
e]
STQ Parkı 
27,295,626
-12,170.7
-82.6
STQ Sərnişin Avtobilləri  
1,453,274
-2,786.3
-18.9
İstilik Borularının Daha yaxşı İzolyasiyası  
166,006,789
-292.3
-2.0
Kömür yatağı metanın əldə olunması  
94,167,987
-139.5
-0.9
Yeni daha səmərli Evlər  
238,762,921
-43.4
-0.3
Təbii Qaz Enerjisi Hədəfləri (Yaşıl Artım) 
399,039,208
337.0
2.3
Daxili İstilik Şəbəkəsinin təkmilləşdirilməsi 
404,198,552 
507.4 
3.4 
CO
2
 Enejidən istifadə üçün maksimal 
səviyyə (Yaşıl Artım) 
673,820,538
558.4
3.8
Daxili İstilik Şəbəkəsinin təkmilləşdirilməsi 
395,591,779
1,007.6
6.8
İzolyasiya sisteminin təkmilləşdirilməsi  
77,757,249
1,808.7
12.3
Pəncərələrin yaxşılaşdırılması  
159,352,071
2,877.4
19.5
İstilik Paylama Sisteminin Yenilənməsi  
217,505,879
4,457.0
30.2
Alternativ enerji hədəfləri  
38,826,060
4,771.7
32.4
Genişləndirilmiş + Optimistik Nüvə 
Enerjisi
29
21,979,657
13,991.4
95.0
Milli Şəbəkənin Rehabilitasiyası  
459,737
19,499.8
132.3
Yaşayış yerlərinin LED İşıqlandırılması  
-142,956
NA
b
NA
b
Tullantıların Enerjiyə çevrilməsi  
-10,237,033
NA
b
NA
b
Vaxtından əvvəl utilizasiya 
-31,179,955 
NA
b
NA
b
Özbəkistan 
Ssenari
Toplanan 100-il İEYQ-
ların Emissiyasının 
Azaldılması
a
[tCO
2
e]
Bir Ton üçün
Azalma Xərci [2013 
UZS / tCO
2
e]
Bir ton üçün
Azalma Xərci 
[2010 ABŞ Dolları 
/ tCO
2
e]
Yaşayış binalarının səmərəliliyi  
569,147,765
-111,064.7
-44.9
Böyük Hidro-elektrik stansiyalar
110,835,506
-100,493.5
-40.7
Kiçik Hidro-elektrik stansiyalar
22,924,927
-51,184.7
-20.7
Yaşayış yerlənndə bərpaolunan enerji  
26,166,554
-24,043.9
-9.7
Alternativ nəqliyyat vasitələri  
128,471,751
1,546.2
0.6
İstilik şəbəkəsinin təkmilləşdirilməsi 
48,112,419
19,898.4
8.1
İstilik qurğularının səmərəli hala gətirilməsi 
71,424,254
45,803.2
18.5
Günəş Foto-elektrik 
31,200,307
60,451.5
24.5
Elektrik şəbəkəsinin yaxşılaşdırılması 
57,640,715
223,258.6
90.3
Dəmir yolunun elektrikləşdirilməsi 
3,737,049
3,107,406.1
1,257.3
a
 İEYQ emissiyasının potensial azaldılmasnın təhlili 100 illil QİP ilə ifadə olunur. 
b
“Yoxdur” ilə işarələnən mini-ssenarilər artan və dəyişməz emissiya ilə nəticələndiyindən onlarla bağlı azaldılma 
xərcləri müəyyən edilməyib. Bir çox hallarda (məsələn, Azərbaycanda bərpaolunan enerji Hədəfləri ssenarisi), bu 
nəticə retrospektiv (keçmişə aid) system qaydasında yüksək qiymətləndirilən mini ssenarilərlə qarşılıqlı əlaqəyə 
görədir.
Mənbə: Abt Associates, Stokholm Ətraf Mühit İnstitutu, Nazar Biznes və Texnologiya MMC (2015b).
29
 Bu azaldılma tədbirlərinin təhlilinin məqsədləroinə uyğun olaraq, ümumi azalma xərclərinin bütün təklif olunan 
nüvə  genişləndirmələrini  əks  etdirməsi  üçün,  Genişləndirilmiş  Nüvə  Enerjisi  və  Optimistik  Nüvə  Enerjisi 
birləşdirilmişdir.  

---