Texniki Yardım üzrə Hesabatı
Yüklə 5,01 Kb. Pdf görüntüsü
|
F. Texniki Parametrlər 88 G. Maliyyə parametrləri 88 H. Həssaslıq təhlili və Risklərin idarə olunması 94 I. İcra ilə bağlı təşkilati məsələlər 94 J. Digər 94 ÖZBƏKİSTANDA İNVESTİSİYA İMKANLARI 97 A. İnvestisiya imkanları 97 B. Qısa Məlumat 97 C. Kiçik hidroenerji qurğuları üçün siyasət, institusional və tənzimləyici baza 97 D. Kiçik Hidroenerji qurğularının tikintisini sürətləndirmək üçün təklif olunan NAMA98 E. İnvesitisya İmkanlarına dair qısa məlumat 98 F. Texniki Parametrlər 99 G. Maliyyə parametrləri 100 H. İcra ilə bağlı məsələlər 102 I. Həssaslıq təhlilləri və Risklərin İdarə olunması 103 J. Digər 104 ƏLAVƏ 3: İSTİNADLAR 105 1 I. QISA XÜLASƏ A. Giriş 1. Asiya İnkişaf Bankı (AİB) Azərbaycan, Qazaxıstan və Özbəkistanda istilik effekti yaradan qazların (İEYQ) emissiyasının azaldılması üçün mümkün variant və xərclərə dair məlumatların artırılması məqsdəilə Regional Texniki Yardım (RETA) 8119 – Mərkəzi və Qərbi Asiyada İqlim Dəyişmələrinin İqtisadi Aspektləri – Təsirlərin Azaldılması Komponenti Layihəsini işləyib hazırlamışdır. Qeyd olunan ölkələrin enerji və nəqliyyat sektorlarında İEYQ-ların intensivliyinin artırılması üçün əhəmiyyətli imkanlar mövcuddur. RETA 8119 Layihəsi çərçivəsində iki əsas nəticəyə nail olunmuşdur: Nəticə 1: Azərbaycan, Qazaxıstan və Özbəkistanın enerji və nəqliyyat sektorlarında iqlim dəyişmələrinin təsirlərinin azaldılmasının təqribi xərcləri hesablanmışdır. Təsirazaltma tədbirlərinə təmiz enerji texnologiyalarının, elecə də az karbon buraxan sənaye istehsalı üçün tələb olunan siyasət və tədbirlərin tətbiqi daxildir. Məsləhətçilər ölkələr üzrə keçirilən seminarlar, regional seminarlar, və ayrı-ayrı tərəflərlə aparılan məsləhətləşmələr nəticəsində enerji və nəqliyyat emissiyaları haqqında məlumatları toplamışdır. Nəticə 1-in tərkib hissəsi kimi, məsələhətçilər (i) ayrı-ayrı ölkələr üzrə İEYQ- la bağlı baza vəziyyəti və 2050-ci ilə qədər proqnozlaşdırılan vəziyyəti işləyib hazırlamışdır; (ii) emissiyaların azaldılmasına dair xərc əyrisinin təhlili əsasında İEYQ emissiyaların azaldılması variantlarını və hədəflərini müəyyən etmişdir; (iii) iqlim siyasəti və planlarında boşluq və ehtiyyacları müəyyən etmişdir; və (iv) təsirazaltma variantlarının ümumi faydalarını hesablamışdır. Nəticələr hər üç hədəf ölkədə İEYQ emissiyalarının azaldılmasının iqtisadi aspektlərinə dair regional seminarda təqdim edilmişdir. Tədqiqat bacarıqların inkişaf etdirilməsinə dair ikillik proqramın icrası ilə tamamlanmışdır. Bacarıqların artırılması proqramı İEYQ-ların ölçülməsi və hesabatının hazırlanması üçün təsirazaltma tədbir və sistemlərinin iqtisadi təhlilinin aparılmasına qərar verən şəxslərin təlimləndirilməsini nəzərdə tutumuşdur. Nəticə 2: Azərbaycan, Qazaxıstan və Özbəkistanda iqlim dəyişmələrinin təsirlərinin azaldılmasına investisiya qoyuluşu imkanları. Məsləhətçilər dörd NAMA ( Ölkə üzrə Məqbul Təsirazaltma Tədbirləri) hazırlamışdır. Hər dörd sənəd daha sonra NAMA-lara dair regional hesabatda birləşdirilmişdir. Nəticə 2-yə habelə investiya qoyuluşuna dair konsepsiya qeydinin hazırlanması da daxildir. Bu sənəddə NAMA üzrə ayrı-ayrı layihə komponentlərinin həyata keçirilməsinin dəstəklənməsi nəzərdə tutulur. İnvestisiya ilə bağlı konsepsiya qeydi bu Yekun Hesabat Layihəsinə əlavə olunur. B. Yanaşmalar və Nəticələr 2. Məsləhətçilər RETA 8119 layihəsini aşağıdakılar vasitəsilə həyata keçirmişdir: (i) iqtisadi modelləşdirmə, NAMA tərtibi və investisiya imkanları üçün tədqiqat və təhlil, (ii) aidiyyəti tərəflərlə məsləhətləşmələr, və (iii) təlim və seminarlar vasitəsilə bacarıqların inkişaf etdirilməsi. Enerji Alternativlərinin Uzunməqsədli Planlaşdırılması (LEAP) sistemindən istifadə etməklə üç ölkə miqyaslı iqtisadi modellər qurulmuşdur. 3. Ölkələr üzrə yaradılmış modellərin nəticələri göstərir ki, əhali və gəlirlərin artımı sayəsində karbon tərkibli enerjiyə artan tələbat 2050-ci ildə hər üç ölkədə, xüsusilə də Qazaxıstan və Özbəkistanda İEYQ-ların emissiyasının artmasına gətirib çıxaracaqdır (Şəkil 1). Gəlirlər və iqtisadi fəaliyyətlər artdıqca, insanlar daha çox avtomobil alır, daha çox ev tikir və müəssisələr məhsul və xidmətlərə artan tələbatı ödəmək üçün daha çox enerji sərf edirlər. Azərbaycan, 2 Şə kil 1 : Proqnozlaşdırılan İEYQ Emissiyası (Heç bir tə dbirin görülm ə diyi ssenari) Mənbələr : Stokholm Ətraf Mühit İnstitutu və Abt Associates (2015a; 2015b; 2015c). Qazaxıstan və Özbəkistanın enerji və nəqliyyat sistemləri indiki qaydada intensiv karbon emissiyasına əsaslanarsa, o zaman İEYQ emissiyasında əhəmiyyətli artım baş verəcəkdir. Lakin, bu vəziyyət özü özlüyündə yeni imkanların yaranmasına səbəb olur: ehtiyyatların və enerji variantlarının təkrar nəzərdən keçirilməsi və az iqlim təsirlərinə malik inkişafa əsaslanan yaşıl-artım strategiyalarının həyata keçirilməsi. Xərc baxımdan səmərəli təmiz enerji texnologiyalarının, eləcə də yeni yanacaq növləri ilə işləyən və az karbon buraxan nəqliyyat vasitələrinin istismarı bu məqsədlərə nail olunmasında önəmli rol oynaya bilər. Bu yanaşmaların potensialının düzgün qiymətləndirilməsi prioritet müəyyən edilmiş təsir azaltma tədbirlərinə dövlət və özəl yatırımların cəlb edilməsi prosesinə təkan verəcəkdir. 4. Şəkil 1-də emissiyaları azaltmaq üçün hər hansı əhəmiyyətli addımlar atılmadığı və hər üç ölkənin (Azərbaycan, Qazaxıstan və Özbəkistan) enerji və nəqliyyat sektorlarında əsasən ənənəvi yanacaq növlətindən asıllığının olduğu təqdirdə İEYQ emissiyalarının proqnozlaşdırılan vəziyyəti göstərilmişdir. 2010 və 2050-ci illər arasında karbon emissiyasının Azərbaycanda 78%-ə qədər, Qazaxıstanda 118%-ə qədər və Özbəkistanda 243%-ə qədər artacağı proqnozlaşdırılır. 1 Bu artımlar səmərəli istifadə, yanacağın dəyişdirilməsi və digər vasitələrlə azaldılma tədbirlərin həyata keçirilməsini zəruri edir. 5. Hər üç ölkədə İEYQ emissiyalarının azaldılması üçün tədbirlər həyata keçirilir və müvafiq qiymətləndirmələr aparılır. Məsləhətçilər təsirazaltma təhlilinə daxil etmək üçün hər üç ölkənin aidiyyəti qurumları ilə prioritet təsirazaltma tədbirinin seçilməsi istiqamətində məsləhətləşmə aparmışdır. Bu məsləhətləşmə zamanı əsas diqqət həmin tədbirlərin milli inkişaf prioritetlərinə verə biləcəyi dəstəyə və eləcə də xərc və təsirazaltma potensialı ilə bağlı məlumatların mövcudluğuna verilmişdir. Cədvəl 1 və Cədvəl 2 –də İEYQ-ların azaldılması potensialı və bu təsirazaltma varianları üçün tələb olunan xərclər (karbon dioksid ekvivalentinin bir tonuna görə emissiyaların azaldılması xərcinin artan sırası ilə) verilmişdir. Ölkələr arasında müqayisə üçün, 1 Milli modellərdəki enerji, nəqliyyat və qeyri-enerji sahələrinin proqnozlaşdırılmasına bir neçə mühim kəsişən dəyişənlər təsir edir. Bunlar əhali, ÜDM və əlavə dəyər məsələləridir. Hər üçü modelə ekzogen məlumatlar kimi daxil edilmişdir. Bunlar üçün proqnozlar Cədvəl 16-da təsvir edilən metodlardan istifadə etməklə işlənib hazırlanmışdır. Yüklə 5,01 Kb. Dostları ilə paylaş:
|