30
Adı
Sektor
T
ə
sviri
Enerji
Hədəfləri
25
istehsalı
daxildir) 2020-ci ilə qədər 3%-ə, 2030-cu ilə qədər 30%-ə, və 2050-ci ilə
qədər 50%-ə qədər artırılacaqdır, Qazaxıstan Respublikası Prezidentinin
məlumatına görə (2013).
Təbii qaz
enerji
tələbləri
26
(Yaşıl artım
hədəfləri)
Elektrik enerjisi
istehsalı
Ümumi təbii qaz istehsalı 2020-ci ilə qədər 20%,2030-cu ilə qədər 25% və
2050-ci ilə qədər 30% artacaqdır, Qazaxıstan Respublikası Prezidentinin
məlumatına görə (2013).
müəyyən
edilmiş
maksimum
həddə CO
2
generasiyası
27
(Yaşıl artım
hədəfi)
Elektrik enerjisi
istehsalı
Elektrik enerjisi generasiyası zamanı karbon dioksid emissiyası üçün
maksimal həddəin tətbiqi: 2012-ci ildəki emissiyası ilə müqayisədə -2015-ci
ilə qədər 3%, -2020-ci ilə qədər 7%, -2030-cu ilə qədər 15%, və 2050-ci ilə
qədər -40%. Abt Associates tərəfindən verilən məlumata əsasən (2014a).
İstilik paylayıcı
sistemi
yenilənməsi
İstilik istehsalı
Rayon istilik paylama şəbəkəsinin dağılmış hissələrinin təmiri, bununla
itkilərin 36%-dən 6%-ə endirilməsi, Regional İnkişaf Nazirliyinin məlumatına
əsasən (2014).
Özbəkistan
Yaşayış
binalarının
səmərəliliyi
yaşayış
Yeni binalarda enerji səmərəliliyinin artırılmasına görə yaşayış evlərində
enerji sərfiyatı azalacaqdır (ümumi enerji tələbi/ /m
2
mərtəbə sahəsi). 2030-
cu ilə qədər orta enerji sərfiyyatı 250 kVs/m
2
/il həcminə, 2050-ci ilə qədər isə
70 kvs/m
2
/il həcminə düşür. UNDP-nin məlumatına əsasən (2015).
Yaşayış
binalarında
bərpaolunan
enerji
yaşayış
Yaşayış binalarında günəş foto-elektrik, günəş isti su və bioqaz qurğularının
tətbiqi, ümumilikdə 2030-cu ilə qədər yaşayış binalarının enerji tələbinin 1%-
ni, 2050-ci ilə qədər isə 5%-ni təmin edəcəkdir. UNDP-nin məlumatına
əsasən (2015).
Alternativ
nəqliyyat
vasitələri
Nəqliyyat
2016-cı ilə qədər Hazırda istifadədə olan 1.634 milyon nəqliyyat vasitəsi
üçün benzin və ya dizel yanacağından sıxlaşdırılmış təbii qaza keçidi
nəzərdə tutan ssenari, by the year 2016. Azernews-dan götürülmüşdür
(2013).
Dəmir yolu
nəqliyyatının
elektrikləşdiril
məsi
Nəqliyyat
2030-cu ilə qədər dəmir yollarının 45% -i elektrikləşdiriləcək. 2050-ci ilə
qədər bu faiz dəyişməz qalacaq. İqtisadi Tədqiqatlar Mərkəzi və UNDP-yə
əsasən (2014).
Elektrik
enerjisi
şəbəkəsinin
təkmilləşdirilm
əsi
Elektrik enerjisi
istehsalı
Şəbəkənin yaxşılaşdırılması elektrik ötürülməsi və paylanmasında itikiləri
azaldır. 2030-cu ilə qədər itkilər 15%-ə, 2050-ci ilə qədər isə 10%-ə çatdırılır.
UNDP-nin məlumatına əsasən (2015).
Kiçik
hidroelektrik
qurğular
Elektrik enerjisi
istehsalı
Hidroenerjinin İnkişafına dair Dövlət Proqramının kiçik hidroenerji qurğuları
komponenti: 2030-cu ilə qədər kiçik hidro elektrik qurğuların 688.5 MV
həcmə qədər genişləndirilməsi (Khalmirzaeva, 2015a). Yeni həcm BAU
ssenarisində tikilmiş qurğulara əlavədir.
Böyük
hidroelektrik
qurğular
Elektrik enerjisi
istehsalı
Hidroenerjinin İnkişafına dair Dövlət Proqramının böyük hidroenerji qurğuları
komponenti: 2030-cu ilə qədər kiçik hidro elektrik qurğuların 1,824 MV
həcmə qədər genişləndirilməsi (Khalmirzaeva, 2015a). Yeni həcm BAU
ssenarisində tikilmiş qurğulara əlavədir.
Günəş foto-
elektrik
Elektrik enerjisi
istehsalı
mövcud potensialın (2014) 15%-ni qarşılaya bilmək üçün 2030-cu ilə qədər
lazımi qədər günəş enerjisi ilə işləyən fotoelektrik qurğuların tikintisi. STA et
al. (2014) tərəfindən təsvir olunmuş “Optimistik” inkişaf trayektoriyasına
əsasən.
Istilik enerjisi
qurğularının
səmərəliliyinin
Istilik istehsalı
Təbii qazla işləyən istilik enerjisi qurğularının səmərəliliyində sürətli artım
əldə olunur. Orta səmərəlilik 2030-cu ilə qədər 80%-ə, 2050-ci ilə qədər isə
90%-ə çatdırılır. UNDP-nin məlumatına əsasən (2015).
25
Burada təsvir olunan alternative enerji hədəflərinə əlavə olaraq, aşağıdakı hədəflər tətbiq olunmuşdur: a) 2020-
ci ilə qədər 3%, 2030-cu ilə qədər 20% və 2050-ci ilə qədər 40%, və b) 2020-ci ilə qədər 3%, 2030-cu ilə qədər
10% və 2050-ci il əqədər 30%.
26
Burada təsvir olunan təbii qaz enerjisi hədəflərinə əlavə olaraq, aşaıdakı hədəflər tətbiq olunmuşdur: a) 2020-ci
ilə qədər 15%, 2030-cu ilə qədər 20% və 2050-ci il əqədər 25%, və b) 2020-ci ilə qədər 20%, 2030-cu ilə qədər
30% və 2050-ci ilə qədər 50%.
27
Burada təsvir olunan CO
2
–nin maksimal səviyyəsi ilə əlaqədar hədəflərə əlavə olaraq, aşağıdakı hədəflər
tətbiq olunub a) -2015-ci ilə qədər 1.5%, 2020-ci ilə qədər -5% və 2030-cu ilə qədər -10%, və b) 2015-ci ilə
qədər -5%, -2020-ci ilə qədər 10%, 2030-cu ilə qədər -20% və 2050-ci ilə qədər -50%.
31
Adı
Sektor
T
ə
sviri
artırılması
İstilik enerjisi
şəbəkəsinin
yaxşılaşdırılma
sı
Istilik istehsalı
Istilik Şəbəkənin yaxşılaşdırılması istiliyin ötürülməsi və paylanmasında
itikiləri azaldır. 2030-cu ilə qədər itkilər 20%-ə, 2050-ci ilə qədər isə 10%-ə
çatdırılır. UNDP-nin məlumatına əsasən (2015).
a
Burada təsvir olunan alternative enerji hədəflərinə əlavə olaraq, aşağıdakı hədəflər tətbiq olunmuşdur: a) 2020-
ci ilə qədər 3%, 2030-cu ilə qədər 20% və 2050-ci ilə qədər 40%, və b) 2020-ci ilə qədər 3%, 2030-cu ilə qədər
10% və 2050-ci il əqədər 30%.
b
Burada təsvir olunan təbii qaz enerjisi hədəflərinə əlavə olaraq, aşaıdakı hədəflər tətbiq olunmuşdur: a) 2020-ci
ilə qədər 15%, 2030-cu ilə qədər 20% və 2050-ci il əqədər 25%, və b) Burada təsvir olunan CO
2
–nin maksimal
səviyyəsi ilə əlaqədar hədəflərə əlavə olaraq, aşağıdakı hədəflər tətbiq olunub a) -2015-ci ilə qədər 1.5%, 2020-ci
ilə qədər -5% və 2030-cu ilə qədər -10%, və b) 2015-ci ilə qədər -5%, -2020-ci ilə qədər 10%, 2030-cu ilə qədər -
20% və 2050-ci ilə qədər -50%.
Mənbə: Abt Associates, Stokholm Ətraf Mühit İnstitutu, Nazar Biznes və Texnologiya MMC (2015b).
c.
Qiymətə əsaslanan Azaldılma Mini Ssenarisi
77. Qiymətə əsaslanan mini ssenariyə görə bir qiymət-əsaslı azaldılma vairantı “No action”
(heç bir azaldılma tədbirinin görülmədiyi) ssenarisi ilə müqayisə edilir, məsələn, yanacaq və
ya karbon qiymətlərində dəyişiklik. Qiymətə əsaslanan ssenarilər ayrıca təhlil olunur, çünki
yuxarıda sadalaln texniki mini-ssenarilərdən biri və ya bir neçəsi ilə bağlı ola bilər, ona görə
də üst-üstə düşən emissiyya mənbələri əhatə olunur. Məsələn, Azərbaycan və
Qazaxıstanda yanacaq subsidiyalarının aradan qaldırılmasına əsaslanan ssenari yeni
qiymətlər çərçivəsində bütün xərc baxımdan səmərəli olan bütün the scenarios based on
texniki variantları əhatə edir.
78. Cədvəl 20
Error! Reference source not found.
Azərbaycan və Qazaxıstan üçün
nəzərdə tutulmuş qiymət əsaslı mini-ssenarilər sadalanır. Yanacaq qiymətlərinin tarixi ilə
bağlı məlumatların məhdud olmasına görə Özbəkistanla bağlı hər hansı qiymətə əsaslanan
ssenari hazırlanmayıb.
Cədvəl 20: Azərbaycan və Qazaxıstan üçün Qiymətə əsaslanan mini-ssenarilər
Adı
Sektor
T
ə
sviri
Azərbaycan
Köhnədən
qalma
subsidiyaların
ləğv edilməsi
Bütün
sektorlar
Təbii yanacağın və ondan yaranan ikinci dərəcəli yanağın qiymətinə tətbiq
olunan subsidiyalar 2030-cu ilə qədər aradan qaldırılır. BEA tərəfindən verilmiş
subsidiya dərəcələrinə əsasən (2014b).
İƏİT Yanacaq
qiymətləri
Bütün
sektorlar
2030-cu ilə qədər əsas yanacaq növlərinin qiymətləri İƏİT-in hazırki (2013) orta
qiymətləri ilə bərabərləşir. BEA-ə əsasən (2014a).
Karbon vergisi
(AB ilə
uyğunlaşma)
Bütün
sektorlar
Aşağıdakı tədrici karbon vergisi cədvəlinin tətbiqi (2010-cu ildə bütün vergilər
ABŞ Dolları): 5 $5 2015-ci ilə qədər, 15 $ 2020-ci ilə qədər, 25 $ 2030-cu ilə
qədər və 50 $ 2050-ci ilə qədər. Abt Associates et al. əsasən (2014a).
Qazaxıstan
İƏİT yanacaq
qiymətləri
Bütün
sektorlar
2030-cu ilə qədər əsas yanacaq növlərinin qiymətləri İƏİT-in hazırki (2013) orta
qiymətinə bərabər olur. BEA-nin məlumatına əsasən (2014a).
Emissiyaların
Ticarəti Sxemi
(ETS)
Sənaye/Elek
trik enerjisi
istehsalı
Emissiya üçün maksimal səviyyə üç mərhələdə bütün sənaye sahələrinə
(mədən sənayesinə də) və elektrik enerjisi istehsalına şamil edilir (ICAP-dan
lınan məlumatda görə (2015)):
2013-cü ilə qədər emissiya üçün maksimal səviyyə öz 2010-cu il
səviyyəsinə bərabər olacaqdır.
2014-cü ildə, emissiya üçün maksimal səviyyə 2012-ci il səviyyəsində
olacaqdır. 2015-ci ildə emissiya üçün maksimal səviyyə 2013-cü ildə
müşahidə olunan səviyyədən 1.5% aşağı salınacaqdır.
2020-ci ilə qədər, sənaye və enerji sektorlatında CO
2
emissiyası 15 %
aşağı enərək 1992-ci ildəki səviyyədə bərabər olacaqdır.
Emissiyaların
ticarəti
Sxeminin
(ETS)
Genilşləndirilm
Bütün
sektorlar
ETS ssenarisinin tətbiqi dayanarsa, karbon üçün bazar qiyməti hər il 2050-ci ilə
qədər 3% artacaqdır. Əlavə olaraq, 2020-ci ildən başlayaraq, iqtisadiyyatın
original ETS-nin əhatə etmədiyi digər sahələrdə karbon vergisi tətbiq
ediləcəkdir, bununla da 2030-cu ilə qədər ETS qiyməti ilə paritetə nail
olunacaqdır.
Dostları ilə paylaş: |