Texniki Yardım üzrə Hesabatı

48
Qazaxıstan  
Azaldılma variantı 
Azaldılmış ölüm 
halları 
Yanacağa qənaət 
(milyon qiqajoul)
ÜDM-in enerji
intensivliyi (no
action ssenarisi ilə 
müayisədə faiz 
dəyişikliyi) 
ÜDM-in karbon
intensivliyi (no action
ssenarisi ilə 
müayisədə faiz 
dəyişikliyi) 
Əsas enerji təchizatında 
bərpaolunan enerjinin 
faizi (no action ssenarisi
ilə müayisədə faiz 
dəyişikliyi) 
2010 – 2050
2010 – 2050
2020
2050
2020
2050
2020
2050
Avro 5 N
əqliyyat vasitələri
-2.4
-149
0.00%
0.10%
0.40%
0.30%
0.00%
-0.10%
Vaxtından əvvəl utilizasiya 
8.7
-148
0.20%
0.10%
0.60%
0.30%
-0.20%
-0.10%
Qiymətə əsaslanan və Birləşmiş Azaldılma Ssenarisi 
Emissiya Ticarəti Sxemi 
5,581.5
3,675
-6.10%
0.00%
-13.40%
-2.60%
37.40%
5.90%
İƏİT Yanacaq Qiymə
tl
ə
ri
5,826.1
2,320
-5.70%
0.90%
-14.90%
-1.50%
36.90%
17.00%
Genişləndirilmiş ETS 
283.2
15,584
-3.90%
-12.40%
-1.20%
-11.10%
9.20%
-1.10%
Bütün az xərcli texniki tədbirlər 
2,070.4
14,289
-3.09%
-6.81%
-4.96%
-24.77%
49.20%
55.59%
Bütün texniki tədbirlər 
                3,109.4 
16,945
-2.59%
-7.72%
-4.86%
-25.49%
40.65%
68.60%
Mənbə: Abt Associates, Stokholm Ətraf Mühit İnstitutu, Nazar Biznes və Texnologiya MMC (2015b
).

---

49
Cədvəl 30: Özbəkistanda İnsan sağlamıığı və enerji təhlükəsizliyi ilə bağlı üumi faydaların xülasəsi 
Özbəkistan 
Azaldılma variantı 
Azaldılmış ölüm 
halları 
Yanacağa qənaət 
(milyon qiqajoul)
ÜDM-in enerji
intensivliyi (no
action ssenarisi
ilə müayisədə faiz 
dəyişikliyi) 
ÜDM-in karbon
intensivliyi (no action
ssenarisi ilə 
müayisədə faiz 
dəyişikliyi) 
Əsas enerji təchizatında 
bərpaolunan enerjinin 
faizi (no action ssenarisi
ilə müayisədə faiz 
dəyişikliyi) 
2010 – 2050
2010 – 2050
2020
2050
2020
2050
2020
2050
Texniki Azaldılma Mini-Ssenarisi  
Yaşayış binalarının səmərəliliyi  
39.0
9,686
-3.69%
-8.90%
-3.87%
-9.37%
3.07%
7.19%
Böyük Hidro-elektrik stansiyalar
155.0
898
-0.47%
-0.47%
-1.04%
-1.02%
24.38%
24.49%
Kiçik Hidro-elektrik stansiyalar
24.5
181
-0.11%
-0.08%
-0.24%
-0.20%
5.46%
5.81%
Yaşayış yerlənndə bərpaolunan enerji  
25.6
846
-0.18%
-0.85%
-0.21%
-0.83%
-0.07%
-1.80%
Alternativ nəqliyyat vasitələri  
146.0
1,882
-0.60%
-1.87%
-0.71%
-2.29%
0.62%
1.97%
İstilik şəbəkəsinin təkmilləşdirilməsi 
0.0
776
-0.05%
-1.05%
-0.06%
-1.17%
0.05%
1.06%
İstilik qurğularının səmərəli hala 
g
ə
tirilm
ə
si
0.0
1,206
-0.21%
-1.17%
-0.23%
-1.30%
0.21%
1.19%
Günəş Foto-elektrik 
42.9
270
-0.13%
-0.16%
-0.28%
-0.34%
6.71%
8.41%
Elektrik şəbəkəsinin yaxşılaşdırılması 
52.4
1,085
-0.31%
-0.97%
-0.37%
-0.94%
-0.28%
-3.53%
Dəmir yolunun elektrikləşdirilməsi 
22.2
22
0.00%
-0.01%
0.00%
-0.03%
0.04%
0.19%
Qiymətə əsaslanan və Birləşmiş Azaldılma Ssenarisi 
Bütün az xərcli texniki tədbirlər 
379.2
13,874.6
-5.03%
-12.66%
-5.98%
-14.34%
34.52%
44.54%
Bütün texniki tədbirlər 
489.0
16,350
-5.64%
-14.85%
-6.77%
-16.83%
40.83%
53.00%
Mənbə: Abt Associates, Stokholm Ətraf Mühit İnstitutu, Nazar Biznes və Texnologiya MMC (2015b).

---

50
104.  Bundan  əlavə,  hər  üç  ölkədə  daha  bir  çox  az  xərc  tələb  edən  tədbirlər  də  vardır  ki  bura 
günəş,  küləl  və  biokütlə  kimi  bərpaolunan  enerjilərdən  istifadə  daxildir.  Özbəkistanda  kiçik 
hidroenerji qurğularını, Qazaxıstanda CNG və enerji səmərəliliyi və Azərbaycanda bərpaolunan 
enerji mənbələrini təşviq etmək üçün təklif olunan NAMA-ların məqsədi onların icrasına maneə 
olan əngəlləri aradan qaldırmaqla belə xərc baxımından effektiv azaldılma variantların tətbiqini 
sürətləndirməkdir.
7. 
Azaldılma variantların təhlilinin siyasətlə bağlı təsirləri 
105.  Şəkil  12  –14-də  və  Cədvəl  31-Cədvəl  33-də  azaldılma  variantların  İEYQ  emissiyalarına 
təsirləri  göstərilmişdir.  Hər  bir  ölkə  üçün  iki  qrup  variant  təsvir  olunur—  az  xərc  tələb  edən 
variantlar (bu variantlara görə, CO
2
e-nin bir tonu üçün 2050-ci ilə qədər ümumi azaldılmış xərci 
10  ABŞ  dollarından  (2010)  az  və  ya  ona  bərabərdir)  və  bu  tədqiqatda  qiymətləndirilən  bütün 
variantlar. “No action”
  (tədbirlərin  görülməsi  nəzərdə  tutulmayan  ssenari)  proqnozları  da 
göstərilmişdir. 
106. Azərbaycan  və  Qazaxıstan  üçün  azaldılma  variantların  portfelində  ciddi  azalma  baş  verir 
(“No  Action”  ssenarisi  ilə  müqayisədə  təqribən  20%).  Özbəkistan  üçün  müəyyən  edilən 
variantlar  isə  təxminən  10%  azalmaya  gətirib  çıxarır.  Hər  bir  ölkə  üzrə  müəyyən  edilmiş 
azaldılma variantlar az xərc tələb edən variantlardır və ölkə üçün müəyyən qənaətə səbəb olur. 
Məsələn, Azərbaycan və Özbəkistan üçün təhlil olunan bütün az xərcli texniki tədbirlər müvafiq 
olara1 -4.9 ABŞ Dolları tCO
2
e və 17.9 ABŞ Dolları tCO
2
e social xərclərlə başa gələ bilər. Təhlili 
aparılmış  yüksək  xərcli  variantların  əlavə  edilməsi  emissiyalarda  yalnız  çox  kiçik  azalmalara 
gətirib çıxarır. Bu nəticə ilə bağlı bir səbəb də odur ki, bu tədqiqatda göstərilən milli planlar və 
mənbələr xərc baxımından effektiv təsirazaltma tədbirlərini prioritetləşdirmişdir. 
Şə
kil 12: Az
ərbaycanda İEYQ Emissiyası ilə bağlı Azaldılma Tə
dbirl
ə
rinin t
ə
sirl
ə
ri
Mənbə:  Abt  Associates,  Stokholm  Ətraf  Mühit  İnstitutu,  Nazar  Biznes  və  Texnologiya  MMC 
(2015b).

---