67
Cədvəl 37: RETA 8119 layihəsinin Tərtibat və Monitorinq Çərçivəsinə uyğun olaraq Nəticələr
T
ərtibatın xülasə
si
Baza v
ə
ziyy
ə
tind
ə İcra
Hədəfləri və Göstəriciləri
M
ə
lumat m
ə
nb
ə
l
ə
ri v
ə
Hesabatvermə
mexanizml
ə
ri
N
ə
tic
ə
l
ə
r
Nəticə:
Hədəf ölkələrdə iqlim
dəyişmələrinin xərcləri
haqqında daha yaxşı
anlayışlar vardır
İqlim dəyişmələrinin xərcləri
2015-ci ilə qədər iqlim
dəyişmələrinin təsirlərinin
azaldılmasına dair
UNFCCC-yə təqdim
olunmuş hesabatda (Milli
Məlumatlarda) bildirilmişdir
BMT-nin İDÇK Milli
Məlumatlar
Azərbaycanın BMT-nin İDÇK Üçüncü Milli Məlumatlar layihəsində TA
8119 layihəsi çərçivəsində həyata keçirilmiş iqtisadi təhlillərin
tapıntlarına istinad olunur.
Nəticə 1: İqlim
dəyişmələrinin təsirlərinin
azaldılması xərcləri
Azərbaycan, Qazaxıstan
və Özbəkistanda təqribi
hesablanmışdır
Nəticə 2: Azərbaycan,
Qazaxıstan və
Özbəkistanda iqlim
dəyişmələrinin təsirlərinin
azaldılmasına investisiya
qoyuluşu imkanları
müəyyən edilmişdir
İqlim dəyişmələrinin
təsirlərinin azaldılmasının
iqtisadi aspektlərinə dair
2014-cü ilə qədər
Azərbaycan, Qazaxıstan və
Özbəkistan tərəfindən
dəstəklənən milli hesabatlar
İqlim
dəyişmələrinin
təsirlərinin azaldılmasının
iqtisadi aspektlərinə dair
milli hesabatlar
İqlim dəyişmələrinin iqtisadi aspektlərinə dair hesabatın hökumət
səviyyəsində dəstəklənməsi milli tərəfdaşlara təqdim olunacaq
hesabatda öz əksini tapacaq (2015-ci ilin iyul ayına qədər təqdim
olunması gözlənilir).
Azərbaycan Respublikasının BMT-nin İqlim Dəyişmələrinə dair Çərçivə
Konvesiyasına 2015-ci ilin mart ayrında təqdim etdiyi İlk İkillik
Yenilənmiş Hesabatda (İYH) TA 8119 layihəsi çərçivəsində aparılmış
iqtisadi təhlillərin ilkin nəticələrinə istinad olunur.
a
İYH-nın təqdim olunması BMT-nin İDÇK-nın yeni hesabat tələbidir ki,
məqsəd Milli Məlumatların hazırlanması zamanı hesabatverməni
yaxşılaşdırmaqdır.
Bundan əlavə, Özbəkistanda Uzhydromet LEAP sistemində yaradılmış
milli hesabatdan ölkənin UNFCCC ilə Üçüncü Milli Kommunikasiyasının
hazırlanmasında istifadə etməyə başlamışdır.
Azərbaycan, Qazaxıstan və
Özbəkistan üçün 2014-ci ilə
qədər işlənib hazırlanmış
Müvafiq milli təsir azaltma
tədbirləri
Təsirlərin azaldılmasına
dair milli strategiya
sənədləri
2015-ci ilin iyulunda yekun seminar zamanı, İqlim Dəyişmələrinin
İqtisadi Aspektlərinə dair hesabat və dörd NAMA haqqında hesabat
hələ də AİB və milli tərəfdaşlar tərəfindən baxılmaqda idi.
Bu arada, milli təfəfdaşlar NAMA-nın müxtəlif alt-komponentlərini
həyata keçirməyə başlamış və dəstək üçün donorlara çıxış əldə edirlər.
Nəticədə, 2015-ci ilin yazında, Qazaxıstan üçün Milli Enerji
Səmərəliliyinə Dəstək Sistemini işləyib hazırlamaq üçün müəyyən
edilmiş NAMA tələb olunan maliyyənin bir hissəsini Dünya Bankından
əldə etmişdir.
İEYQ-ların ölçülməsi və
monitorinqi sahəsində 60
işçi təlimləndirilmişdir ki,
bunların 30%-ni qadınlar
t
əşkil edir
Seminar hesabatları
Bugünə qədər milli səviyyədə qərar qəbul edən 254 nəfər iki regional və
dörd ölkə səviyyəli seminar vasitəsilə təlimləndirilmişdir. Təlim keçmiş
mütəxəssislərin 89 nəfərini (və ya 35%) qadınlar təşkil etmişdir.
İqlim dəyişmələrinin
Konsepsiya qeydləri
Azərbaycan, Qazaxıstan və Özbəkistan üçün investisiya konsepsiya
68
T
ərtibatın xülasə
si
Baza v
ə
ziyy
ə
tind
ə İcra
Hədəfləri və Göstəriciləri
M
ə
lumat m
ə
nb
ə
l
ə
ri v
ə
Hesabatvermə
mexanizmləri
N
ə
tic
ə
l
ə
r
təsirlərinin azalsılmasına
investisiya qoyulması ilə
bağlı təkliflər 2014-cü ilə
qədər işlənib hazırlanmışdır
qeydlərinin layihəsi bu Yekun Hesabat Layihəsi ilə birlikdə təqdim edilir.
a
Azərbaycan Hökuməti. 2014. Azərbaycan Respublikasının BMT-nin İqlim Dəyişmələrinə dair Çərçivə Konvesiyasına təqdim etdiyi İlk İkillik Yenilənmiş Hesabat
,
Bakı, 2014.
http://unfccc.int/resource/docs/natc/aze_bur1_eng.pdf
Mənbə: TY 8119 layihə sənədləri.
69
V.
ÖYRƏNİLMİŞ DƏRSLƏR VƏ NÖVBƏTİ ADDIMLAR ÜÇÜN TÖVSİYYƏLƏR
164. Bu Hesabatda RETA 8119 layihəsinin Azərbaycan, Qazaxıstan və Özbəkistanın enerji və
nəqliyyat sektorlarında emissiyaların azaldılması imkanlarının milli səviyyədə aparılan iqtisadi
qiymətləndirməsinin nəticələri verilmiş və İEYQ emissiyalarının azaldılması və ölçülməsinin
iqtisadi təhlilləri ilə bağlı qərar qəbul edənlərin bacarıqları arıtılmışdır. TY layihəsi çərçivəsində
habelə dörd NAMA, eləcə də bərpaolunan eneri, enerji səmərəliliyi və nəqliyyat sektorlarında
iqlim dəyişmələrinin təsirlərinin azaldılmasına investisiya qoyuluşu imkanları işlənib
hazırlanmışdır.
165. TY layihəsi göstərdi ki, hər hansı əhəmiyyətli tədbirlər görmədən, Azərbaycan, Qazaxıstan
və Özbəkistan yenə də enerji təchizatında əsas etibarilə təbii yanacaqdan asılı qalmaqda
davam edəcəkdir. Bu isə öz növbəsində gözlənilən iqtisadi və əhali artımlarına görə 2050-ci ilə
qədər İEYQ emissiyalarında artımın davam etməsinə səbəb olacaqdır. Lakin, RETA 8119
layihəsi hər üç ölkədə müvafiq milli azaldılma tədbirlərin görülməsi üçün xərc baxımından çoxlu
səmərəli variantlar vardır ki, bu ölkələrə əsasən təbii yanacağa əsaslanan iqtisadiyyatdan
uzaqlaşmaqda köməklik edəcəkdir.
166. Bu vəziyyət az iqlim təsirləri ilə müşaiyət olunan inkişafı təmin etmək üçün resursların və
enerji variantlarının təkrar nəzərdən keçirilməsi, eləcə də yaşıl-artım strategiyalarının icrası
imkanlarını vəd edir. Xərc baxımdan səmərəli təmiz enerji texnologiyalarından istifadə və enerji
səmərəliliyinin təşviqi, yanacaq dəyişikliyi, az karbon emissiya edən nəqliyyat vasitələrindən
istifadə bu məqsədlərin reallaşdırılmasında önəmli rol oynayır. Belə bir yanaşmanın
potensialının düzgün anlaşılması prioritet hesab olunan azaldılma tədbirlərinin həyata
keçirilməsində dövlət və özəl sektor maliyyələşdirmələrinin artmasına gətirib çıxaracaqdır.
167. TY-in iqtisadi təhlilləri göstərir ki, Azərbaycan, Qazaxıstan və Özbəkistanda mövcud olan
bir sıra xərc baxımdan səmərəli NAMA-lar onlara öz iqtisadiyyatlarını az və ya heç bir xərc sərf
etmədən karbonsuzlaşdırmaqda kömək edəcəkdir. Azərbaycanda bütün az və ya orta xərcli
texniki tədbirlərin görülməsi “No action” (hər hansı tədbirin görülməsi nəzərdə tutulmayan)
ssenarisi ilə müqayisədə 2050-ci ilə qədər İEYQ emissiyasında 12% azalmaya gətirib
çıxaracaqdır (yəni, tCO
2
e üçün < 50 2007 AZN). Bu cəmiyyət üçün ümumilikdə tCO
2
e üçün -
1.3 ABŞ Dollarına başa gələ bilər. Özbəkistanda texniki azaldılma tədbirlərin icrası 2050-ci ilə
qədər 8% emissiya azaldılmasına gəririb çıxara bilər ki, bunun da social xərci tCO
2
e üçün -17.2
ABŞ dolları təşkil edəcəkdir. Bu isə hər iki ölkə üçün ÜDM-ə qənaət edilməsinə gətirib
çıxaracaqdır. Qazaxıstanda az xərc tələb edən tədbirlərin icrası 2050-ci ilə qədər emissiyalarda
13% azalmaya səbəb olacaqdır. Bunun sosial xərci isə ümumilikdə tCO
2
e üçün 5.2 ABŞ dolları
olacaqdır.
168. Xüsusi olaraq cəlbedici tədbirlərə aşağıdakılar daxildir: Azərbaycanda Avro 4 nəqliyyat
vasitələrinə icazə, SOCAR Eco-driving, kommersiya və yaşayış binalarında CFL (kompakt
fluoresyent lampa) işıqlandırma, kiçik hidroenerji qurğuları; Qazaxıstan CNG (sıxlaşdırılmış
təbiiq qaz) nəqliyyat vasitələrinin tətbiqi, istilik borularının izolyasiyasının yaxşılaşdırılması,
kömür yatağı metanının əldə olunması, və yeni daha səmərəli evlərin tikintisi; və Özbəkistanda
həm kiçik, həm də böyük hidroenerji qurğularının tikintisi. Bundan əlavə, hər üç ölkədə daha bir
çox az xərc tələb edən tədbirlər də vardır ki bura günəş, külək və biokütlə kimi bərpaolunan
enerjilərdən istifadə daxildir. Özbəkistanda kiçik hidroenerji qurğularını, Qazaxıstanda CNG və
enerji səmərəliliyi və Azərbaycanda bərpaolunan enerji mənbələrini təşviq etmək üçün təklif
olunan NAMA-ların məqsədi onların icrasına maneə olan əngəlləri aradan qaldırmaqla belə xərc
baxımından effektiv azaldılma variantların tətbiqini sürətləndirməkdir.
Dostları ilə paylaş: |