44
(ii) Enerji intensivliyi. Bu meyar „No action“ (tədbirlərin görülməsi nəzərdə tutulmayan)
ssenarisi ilə müqayisədə 2020-2050-ci illərdə faiz dəyişikliyini göstərir, və ÜDM-in bir
vahidinə görə enerji istehlakı baxımdan ifadə olunur;
(iii) Karbon intensivliyi. Bu meyar „No action“ (tədbirlərin görülməsi nəzərdə tutulmayan)
ssenarisi ilə müqayisədə 2020-2050-ci iilərdə faiz dəyişikliyini göstərir və ÜDM-in bir
vahidinə görə CO
2
emissiyası ilə ifadə olunur; və
(iv) Ümumi enerji təchizatında idxalın faiz nisbəti ilə. Bu meyar No action“ (tədbirlərin
görülməsi nəzərdə tutulmayan) ssenarisi ilə müqayisədə 2020-2050-ci iilərdə
bərpaolunan enerjinin payında faiz dəyişikliyini təsvir edir.
100. Birbaşa xərc və faydlardan fərqli olaraq, ümimi faydalar azaldılma variantları arasındakı
qarşılıqlı əlaqələri və üst-üstə düşmə hallarını nəzərə almır. Hər bir azaldılma tədbirinin təsiri
„No action“ (tədbirlərin görülməsinin nəzərdə tutulmadığı) ssenariyə münasibtədə təhlil olunur
və bununla a hər bir tədbirin insan sağlamlığı və enerji təhlükəsizliyinə təsiri müəyyən edilir.
Cədvəl 28 – Cədvəl 30 –da Azərbaycan, Qazaxıstan və Özbəkistan üçün ümumi faydaların
nəticələri təsvir olunur.
101. Təhlil olunan azaldılma variantlarının çoxu 2050-ci ilə qədər ölüm hallarında azlamalara
gətirib çıxarır. Məsələn, Azərbaycan İƏİT Yanacaq Qiyməti Ssenarisi ölüm hallarında 242 faktın
azalmasına gətirib çıxarır. Eynilə, Qazaxıstan genişləndirilmiş ETS ssenarisi ölüm hallarında
5,825 faktın azalması ilə nəticələnir. Özbəkistan da isə bütün mini ssenarilər variant 2050-ci ilə
qədər ölüm hallarında 489 faktın azalmasına səbəb olur.
102. Azərbaycanda az xərc tələb edən tədbirlərdən biri subsidiyaların ləğvidir ki, bu da
emissiyalarda yüksək azalma potensialına malikdir. Qazaxıstanda təbii qaz enerjisi hədəfləri,
alternativ enerji hədəfləri, CO
2
–nin maksimal həddə qədər generasiyası, ETS, və enerji
səmərəliliyi ilə bağlı daha bir neçə tədbirlər az xərc tələb edən tədbirlərdir icra olunduğu təqdirdə
emissiyaların əhəmiyyətli dərəcədə azalmasına gətirib çıxaracaqdır. Emissiyaların az xərc sərf
etməklə azaldılması potensialını nəzərə alaraq, Qazaxıstan Hökuməti Yaşıl Artım
Konsepsiyasını həyata keçirir. Bu konsepsiyada qeyd olunan tədbirlərin icrasının ümumi
çərçivəsi müəyyən edilir.
103. Ümumilikdə, hər bir ölkədə yüksək təsirazaltma potensialına malik bir neçə tədbirlər vardır
ki, bu da ya xərclərə birbaşa qənaət olunmasında, yaxud da azalmanın bir tonuna görə xərclərin
aşağı düşməsində özünü göstərə bilər. Bunlar xüsusilə cəlbedici tədbirlərdir və aşağıdakılar
daxildir: Azərbaycanda Avro 4 nəqliyyat vasitələrinə icazə, SOCAR Eco-driving, kommersiya və
yaşayış binalarında CFL (kompakt fluoresyent lampa) işıqlandırma, kiçik hidroenerji qurğuları;
Qazaxıstan CNG (sıxlaşdırılmış təbiiq qaz) nəqliyyat vasitələrinin tətbiqi, istilik borularının
izolyasiyasının yaxşılaşdırılması, kömür yatağı metanının əldə olunması, və yeni daha səmərəli
evlərin tikintisi; və Özbəkistanda həm kiçik, həm də böyük hidroenerji qurğularının tikintisi.
45
Cədvəl 28: Azərbaycanda İnsan sağlamıığı və enerji təhlükəsizliyi ilə bağlı üumi faydaların xülasəsi
Azərbaycan
Azaldılma variantı
Azaldılmış ölüm
halları
Yanacağa qənaət
(milyon qiqajoul)
ÜDM-in enerji
intensivliyi (no action
ssenarisi ilə
müayisədə faiz
dəyişikliyi)
ÜDM-in karbon
intensivliyi (no
action ssenarisi ilə
müayisədə faiz
dəyişikliyi)
Əsas enerji təchizatında
bərpaolunan enerjinin
faizi (no action ssenarisi
ilə müayisədə faiz
dəyişikliyi)
2010 – 2050
2010 – 2050
2020
2050
2020
2050
2020
2050
Texniki azaldılma mini-ssenarisi
Avro 4 Nəqliyyat Vasitəsi
Standartları
21.7
160.5
-0.30%
-0.90%
-0.30%
-0.90%
0.30%
0.90%
SOCAR Eco-driving
0.6
18.2
-0.10%
-0.10%
-0.10%
-0.10%
0.10%
0.10%
Kommersiya sahələrində KFL
(kompakt fluoresyent lampa)
işıqlandırma
21.5
621.9
-1.10%
-3.20%
-1.00%
-3.00%
1.10%
3.30%
Yaşayış yerlərində KFL işıqlandırma
35.9
1,032.4
-1.90%
-5.20%
-1.70%
-4.90%
1.90%
5.50%
Ümumi torpaq sahəsinin 20%-i
meşələrlə əhatə olunur
0
-0.2
0.00%
0.00%
0.00%
0.00%
0.00%
0.00%
Ümumi torpaq sahəsinin 12.5%-i
meşələrlə əhatə olunur
0
0.0
0.00%
0.00%
0.00%
0.00%
0.00%
0.00%
İzolyasiya sistemlərinin
t
əkmilləşdirilməsi
10.7
985.6
-1.80%
-6.90%
-1.60%
-6.30%
1.80%
7.40%
Kiçik hidro-elektrik stransiya
13.9
243.3
-1.00%
-0.30%
-1.40%
-0.50%
10.70%
8.30%
Torpağın dayanıqlı idarə edilməsi
0
0.0
0.00%
0.00%
0.00%
0.00%
0.00%
0.00%
Yerüstü kül
ək enerjisi
5.6
125.1
0.00%
-1.40%
0.00%
-2.20%
0.00%
35.20%
Samux Kompleksi
1.2
17.6
-0.10%
-0.10%
-0.30%
-0.20%
3.40%
4.50%
2020 üçün Bərpaolunan Enerji
H
ədəfləri
17.8
338.4
-2.30%
-1.10%
-3.40%
-1.70%
28.10%
27.50%
3 MV Kiçik Gün
əş Enerjisi qurğuları
0
0.7
0.00%
0.00%
0.00%
0.00%
0.00%
0.00%
Kommunal Bərk Tullantıların
Enerjiyə çevriməsi
-13.7
-218.7
0.60%
1.70%
-0.20%
-0.40%
14.00%
76.40%
Biqaz
0.8
25.4
-0.10%
-0.10%
-0.10%
-0.10%
0.00%
-0.20%
Elektrik Şəbəkəsinin Yenilənməsi
12.7
382.6
-0.80%
-2.60%
-0.70%
-2.40%
0.80%
2.70%
AC (dəyişən cərəyanlı) tipli Dəmir
yoluna keçid
0.3
7.6
0.00%
-0.10%
0.00%
-0.10%
0.00%
0.10%
Dostları ilə paylaş: |