Texniki Yardım üzrə Hesabatı

56
(iii) Hər hansı fəaliyyətin görülməsini nəzərdə tutmayan (No action) ssenarisi ilə müqayisədə 
2020-ci ildə İEYQ-ların emissiyasının azaldılmasına tövhə verəcəkdir. 
(iv) Azaldılma tədbirlər ölçüləbilən, yoxlanılabilən və hesabatı veriləbilən tədbirlərdir. 
118. Beynalxalq səviyyədə  NAMA-ların hansı formada olmasını bundan artıq müəyyən edilmir . 
O  vaxtdan  bəri,  beynəlxalq  NAMA  dəstək  proqramları,  məsələn,  Danimarka,  Almaniya 
hökumətləri  tərəfindən  maliyyələşdirilən  NAMA  Mexanizmu  və  Birləşmiş  Krallıq  və  İspaniya 
NAMA  Mexanizmləri,  NAMA-nın  tərtibatı  haqqında  gözləntilərə  dair  çoxlu  detalları  ortaya 
qoymuşdur.  
119.  TY  layihəsi  çərçivəsində  Azərbaycan,  Qazaxıstan  və  Özbəkistan  üçün  dörd  NAMA 
konsepsiyası  işlənib  hazırlanıb  və  hər  üç  ölkənin  aidiyyəti  tərəfləri  ilə  məsləhətləşmələr 
nəticəsində  seçilmişdir.  NAMA  konsepsiyaları  fərdi  qaydada  hazırlanmışdır  ki,  bu  da  ayrı-ayrı 
ölkələrə  ondan  öz  fərdi  ehtiyacları  üçün  istifadə  etməyə  imkan  verir.  Məsələn,  onlar  NAMA 
konsepsiyasını  BMT-nin  İqlim  Dəyişmələri  üzrə  Çərçivə  Konvesiyasının  (UNFCCC)  NAMA 
Reyestrinə təqdim edə bilərlər.
31
 Bu reyestr açıq onlayn platforma olub planlaşdırılan NAMA-lar 
və  maliyyə  məbələri  arasında  tərəfdaşların  axtarışını  asanlaşdırır.  Milli  hökumətlər,  habelə 
NAMA  konsepsiyalarını  maliyyə,  texniki  və  ya  bacarıqların  artırılmasına  dəstək  üçün  təklifə 
çevirilməsi  məqsədilə  birbaşa  potensial  beynəlxalq  tərəfdaşlara  göndərə  bilərlər.  Alternativ 
olaraq, Azərbaycan, Qazaxıstan və Özbəkistan hər hansı beynəlxaq dəstək olmadan bu NAMA 
konsepsiyaları birtərəfli qaydada icra edə bilərlər.
32
120. TY çərçivəsində hazılanmış NAMA konsepsiyaları aşağıdakılardır: 
(i)  Azərbaycanda bərpaolunan enerjiyə əsaslanan aqro-enerjinin inkişafının təşviq olunması. 
(ii)  Qazaxıstanda nəqliyyat sektorunda təbii qazdan istifadənin genişləndirilməsi. 
(iii) Qazaxıstanda  enerjidən  səmərəli  istifadəyə  dair  milli  dəstək  sisteminin  işlənib 
hazırlanması. 
(iv) Özbəkistanda kiçik hidro enerji qurğularının quraşdırılmasının sürətləndirilməsi. 
121. Dörd NAMA-nın seçilməsi aidiyyəti tərəflərlə məsləhətləşmələr zamanı bildirilmiş və RETA 
8119 layihəsi çərçivəsində həyata keçirilən və B Bölməsində ətraflı təsvir olunan iqtisadi təhlillər 
(azaldılma variantların) vasitəsilə dəstəklənmişdir. Bu seçim zamanı ən vacib factor, NAMA-ların 
İEYQ-ların  emissiyasının  qarşısının  alınmasına  olan  tövhələri  ilə  yanaşı  onların  milli  inkişaf 
prioritetlərinə  uyğun  olması  idi.  Seçim  zamanı  digər  bir  əsas  factor  isə  ayrı-ayrı  qurumların 
NAMA  prosesi  üzrə  işləməkdə  olduqca  maraqlı  olmaları  və  onların  icrası  üçün  tələb  olunan 
məlumatları təqdim etməyə hazır olmaları idi.  
122.  Nəhayət,  Cədvəl  35-də  təsvir  olunduğu  kimi,  NAMA  konsepsiyası  üçün  təklif  olunan 
azaldılma variantların tCO
2
e-in bir tonuna görə heç bir və ya çox az xərc tələb etməsidir ki, bu 
da social xərclər perspektivindən çox cəlbedici olmuşdur.  
31
 UNFCCC  Katibliyi  NAMA  Reyestrini  2013-cü  ildə  inkişaf  etməkdə  olan  ölkələrdə  azaldılma  variantları  inkişaf 
genişləndirmək  məqsədilə  yaratmışdır.  Reyestr  milli  azaldılma  tədbirlərin  tandıdılması  üçün  platforma  rolunu 
oynayır.  Burada  beynəlxalq  dəstək  axtaran  NAMA-lar  və  belə  tədbirləri  maliyyələşdirən  beynəlxalq  maliyyə 
imkanları barədə məlumat verilir. NAMA Reyestri.2015. http://unfccc.int/cooperation_support/nama/items/7476.php 
32
NAMA Reyestri. 2015.
http://unfccc.int/cooperation_support/nama/items/7476.php

---

57
Cədvəl 35: Azərbaycan, Qazaxıstan və Özbəkistan üçün təklif olunan NAMA  
konsepsiyaları  
Ölk
ə
Az
ə
rbaycan
Qazaxıstan
Özb
ə
kistan
NAMA
Bərpaolunan Enerjiyə 
əsaslanan Aqro-Enerjinin 
İnkişafının Təşviq 
olunması
Nəqliyyat 
Sektorunda Təbii 
Qazdan İstifadənin 
Genişlə
ndirilm
ə
si
Enerji Səmərəliliyinə 
Milli Dəstək 
Sisteminin
Yaradılması
Kiçik miqyası 
Hidroenerji qurğularının 
tikintisinin
sür
ə
tl
ə
ndirilm
ə
si
Təsviri 
a
 
Azərbaycanda kənd 
təsərrüfatı 
komplekslərində 
bərpaolunan enerjinin 
qurulmasını dəstəkləyir, 
bərpaolunan enerji üçün 
normativ və tənzimləyici 
bazanı təkmilləşdirir, və 
Samux aqro-enerki
kompleksində 
konsepsiyanı pilot 
şəklində icra edir. 
CNG doldurma
infrastrukturunu
genişləndirir, 
nəqliyyat 
vasitələrində təbii 
qaza keçidi təşkil 
edir, və nəqliyyatda 
CNG-ni
dəstəkləmək üçün 
texniki bacarıqlarını 
artırır. 
Enerji səmərəliliyinin 
təkmilləşdirilməsini 
izləmək üçün onlayn 
system yaradır, 
ondan istifadəni pilot 
şəklində həyata 
keçirir, və bu 
fəaliyyəti nəqliyyat 
sektorunda enerji
səmərəliliyini həyata 
keçirmək üçün 
genişləndirir. 
Kiçik hidroenerji
qurğularının 
qurulmasının 
sürətləndirilməsini 
əngəlləyən institusional 
və investisiya 
maneələrini aradan 
qaldırır və yeni 
qurğuların təmirini və 
yeni kiçik hidroenerji
qurğularının tikintisini 
maliyyələşdirir. 
İEYQ 
emissiyasının 
potensial
olaraq
azaldılması 
(tCO
2
e)
a
Illik 116,825 – 584,125
2020-ci ilə qədər 
Illik 135,315 –
1,766,574
2025-ci ilə qədər 
Illik 1,607 birbaşa 
azaldılma 
Dolayı azaldılma 
müəyyən ediləcəkdir 
Illik 918,715
2030-cu ilə qədər 
Müddət 
a
2014–2020
2014-2025
2015-2025
2015-2030
İcra xərci 
(milyon $)
a
277.9
74.1
3.5
728.7
İEYQ 
emissiyasının 
azaldılmasının 
orta xərci 
b
(2010
$/tCO
2
e)
10
-82.6
(-2) to 19.5
Səmərəliliyin 
artırılmasının 
növündən asılıdır 
-20.7
Mənbələr:  
a
 Mənbə: Abt Associates, Stokholm Ətraf Mühit İnstitutu, Nazar Biznes və Texnologiya MMC (2015b).
b
Mənbə: Abt Associates, Stokholm Ətraf Mühit İnstitutu, Nazar Biznes və Texnologiya MMC (2015b).
123.  Cədvəl  35-də  təsvir  olunan  NAMA-lar  daha  ətraflı  şəkildə  Azərbaycan,  Qazaxıstan  və 
Özbəkistanda  NAMA-lara  dair  Hesabatda  öz  əksini  tapmışdır
.
  Bu  hesabatda  habelə 
Azərbaycan,  Qazaxıstan  və  Özbəkistanda  İqlim  Dəyişmələrinin  İqtisadi  Aspektləri
:
  Ölkə  üzrə 
Müvafiq  Təsirazaltma  Tədbirlərinə  dair  Hesabatda  NAMA  tərtibatı  və  qurumları  haqqında 
məlumat  verilmiş,  və  TY  çərçivəsində  NAMA  konsepsiyasını  qiymətləndirmək  və  tərtib  etmək 
üçün istifadə olunan metodlar öz əksini tapmışdır. 
124. Aşağıdakı bölmələrdə təklif olunan NAMA-ların məzmunu qısa şəkildə təsvir olunur. 
1. 
Azərbaycanda  Bərpaolunan  Enerjiyə  əsaslanan  Aqro-Enerjinin  İnkişafının 
Təşviq olunması 
125. NAMA-nın tərtibi və icrasına ABEMDA tərəfindən rəhbərlik ediləcəkdir. ABEMDA hökumət 
qurumu  olub  2010-cu  ildə  bərpaolunan  enerji  mənbələri  sahəsində  dövlət  siyasətini  həyata 
keçirmək, bərpaolunan enerji infrastrukturunu inkişaf etdirmək, iqtisadiyyatın bütün sahələrində 
bərpaolunan  enerjinin  istifadəsinə  nəzarət,  bərpaolunan  enerji  fəaliyyətlərinin  izlənməsi  və 
hesabatının hazırlanması məqsədləri üçün yaradılmışdır. 

---