Thank you for your contribution

269

---

270

---

271

OMÜ EĞİTİM FAKÜLTESİ RESİM-İŞ 

ÖĞRETMENLİĞİ GRAFİK ANASANAT 

ÖĞRENCİLERİNİN EVRENSEL SEMBOLLERİ 

ANLAMA ÜZERİNE BİLMİŞLİK DÜZEYLERİNİ 

ÖLÇMEYE YÖNELİK ÇALIŞMA

STUDY INTENDED TO MEASURE THE KNOWLE-

DGE LEVELS OF OMU FACULTY OF EDUCATION 

ART TEACHING GRAPHIC DEPARTMENT 

STUDENTS REGARDING UNIVERSAL SYMBOLS

Günümüzden binlerce yıl öncesinde resimler ve 

işaretlerle anlaşabilen insanlar bugünki iletişimin 

temellerini oluşturmaktadır. Gerek güzel sanatlar öğ-

rencilerinin ve gerekse gösterge sistemini oluşturan 

kişilerin kullanması gereken simgelerin anlamlarına 

hakim olması, bireyler arasındaki etkileşimde yanlış 

anlamalara sebep olmaması açısından oldukça önem 

arz etmektedir. 

Bu araştırmada, Ondokuz Mayıs Üniversitesi Eğitim 

Fakültesi Resim-İş Öğretmenliği grafik anasanat 

öğrencilerinin evrensel sembollerle ilgili bilmişlik 

düzeyleri anket uygulaması ile ölçülmeye çalışılmıştır.

Grafik anasanat öğrencilerinin evrensel sembollerin 

anlamlarına hakim olma konusunda yetersiz oldukları 

varsayımından yola çıkılarak 40 adet çoktan seçmeli 

sembol sorularıyla 156 grafik anasanat öğrencisine 

ulaşılmış ve anket uygulamasından alınan verilerle 

varsayımın desteklendiği tespit edilmiştir.

The human, who could communicate through pictures 

and marks thousands years ago, had formed the foun-

dation of today’s communication. Having full knowledge 

of the meanings of signs which should be used both by 

the fine arts students and by individuals constituting the 

indicator system is important in respect of not causing 

misunderstandings in interaction between individuals. 

In this research the knowledge levels of Ondokuz Mayıs 

University Faculty of Education Art Teaching graph-

Anahtar Sözcükler:  Evrensel Sembol, Algılama, Iletişim // 

Keywords: Universal Symbol, Perception, Communication

Ondokuz Mayıs Üniversitesi, Eğitim Fakültesi, Resim-İş Eğitimi Bölümü //

 

Ondokuz Mayıs University, Faculty of Education, Department of Division of Art 

Education

Ondokuz Mayıs Üniversitesi, Eğitim Fakültesi, Resim-İş Eğitimi Bölümü, 

Yüksek Lisans Öğrencisi //

 

Ondokuz Mayıs University, Faculty of Education, Department of Division of Art 

Education, Master Degree Student

[e-mail]

[e-mail]

ÖZET ABSTRACT

Doç.Dr.İbrahim Halil TÜRKER

Işınsu AYAZ

08-11 Nisan April 2015

---

272

Yaşadığımız yüzyılda teknolojinin hızla gelişmesi yaşam 

koşullarını da etkilemiştir. Değişen yaşam koşullarına 

ve bu değişeme ayak uyduran hızlı hayat temposuna ye-

tişmeyi sağlamak için yazı iletişiminden çok görsel ile-

tişim tercih edilmeye başlamıştır. Gerek güzel sanatlar 

öğrencilerinin ve gerekse gösterge sistemini oluşturan 

kişilerin kullanması gereken simgelerin anlamlarına 

hakim olması bireyler arasındaki etkileşimde yanlış 

anlamalara sebep olmaması açısından oldukça önemli 

olduğu düşünülmektedir. 

2. Araştırmanın Amacı

Bu araştırmada, Ondokuz Mayıs Üniversitesi Eğitim 

Fakültesi Resim-İş Öğretmenliği grafik anasanat öğren-

cilerinin evrensel sembollerle ilgili bilmişlik düzeyleri 

anket uygulaması ile ölçülmeye çalışılmıştır.

3. Araştırmanın Yöntemi

Bu çalışmada, Ondokuz Mayıs Üniversitesi Eğitim 

Fakültesi Resim-İş Öğretmenliği’nde öğrenim gören 

156 grafik anasanat öğrencilerinin evrensel sembollerle 

ilgili bilmişlik düzeyleri 40 adet çoktan seçmeli sembol 

sorularıyla ölçülmüştür. Verilen yanıtların frekans ve 

yüzdelik biçiminde sonuçları alınmış ve yorumlanmıştır. 

4. Araştırmanın Evren ve Örneklemi

Araştırmanın evreni, Ondokuz Mayıs Üniversitesi 

Eğitim Fakültesi Resim-İş Öğretmenliği grafik anasa-

nat öğrencileri; örneklemi ise 2., 3. ve 4. sınıf grafik 

anasanat grubunda öğrenim gören 156 öğrencidir. 

Araştırmanın örneklemini Tablo 1. de görmek mümkün-

1. Giriş

Türkçe’de simge, İngilizce’de symbol, Fransızca’da 

symbole olarak kullanılan sembol terimi Türk Dil Kuru-

mu’nun Eğitim ve Güzel Sanatlar Terimleri Sözlüğü’nde-

ki anlamına göre; soyut bir kavramı, örneğin bir ülküyü, 

amacı ya da düşünceyi gösteren ve anlamı herkesçe 

bilinen biçim, harf, bitki vb. im. Ruh çözümlemesinde 

bilinçsiz bir düşünceyi, duygu ya da isteği belirten her-

hangi bir im, resim olarak kullanılmıştır. (Özder, 2008)

Tevfik Fikret Uçar’ın Görsel İletişim ve Grafik Tasarım 

kitabında sembol sözcüğü; bir kavramı temsil eden 

somut bir şekil, bir nesne, bir işaret, bir söz ya da 

bir hareket tanımıyla açıklanır. Sembol sözcüğünün 

kökü Yunanca’dır; bir şeyin bir başka şeyle karşılaş-

tırılması eylemini belirleyen

(sumbalein) 

yükleminden dönüştürülerek türetilmiştir. Dolayısıyla 

sembol belirli bir nesnel olay ya da olgunun, düşünsel 

kaynaklı bir kavram veya kendi kavramının açılımları ve 

çağrışımlarıyla karşılaştırılmasından doğar. Semboller 

“evrenselleşmiş sessiz bir dildir”. (Uçar, 2004)

İnsanların bilgiyi çözümleyebilmelerine ait ilk örnekler 

bundan 100.000 yıl öncesine dayanmaktadır. Beslenme 

amaçlı avcılıkla yaşamını sürdüren insanlar yaban hay-

vanlarının ayak izlerini okuma yeteneğine sahip olduğu 

varsayılmaktadır. Daha sonraki dönemlerde sadeleş-

tirilmiş insan ve hayvan figür çizimleri yaklaşık 17.000 

yıl öncesine tarihlenen Fransa, Lascaux’daki mağara 

resimlerinde ve MÖ yaklaşık 4.500 yılına ait Norveç 

Alta’daki oymalarda sembollerle iletişimin temellerinin 

atıldığı düşünülmüştür. (Lunde, 2010)

Çivi yazısı ile gelişimine devam eden semboller; hiye-

roglifler ve alfabelerin gelişimi ile duyguları, düşüncele-

ri ve olayları anlatmaya devam etmiştir.

İnsan nüfusu arttıkça farklı düşüncelere ve inançlara 

sahip topluluklar oluşmaya başlamıştır. Bu topluluklar 

arasında oluşan düşünce çatışmaları ile meydana gelen 

savaşlar, grupların kendi aralarında iletişim gizliliğini 

ortaya çıkartarak sadece o topluluğun anlayabileceği 

semboller oluşturmuştur. İnsanların birbiri ile etkile-

şimi sayesinde sembollerin bir kısmı evrensel olarak 

karşımıza çıkmaktadır. Artık semboller anlatımları 

bakımından daha derin anlamlar içermeye başlamıştır.

ic department students’ knowledge levels regarding 

universal symbols had tried to be measured through 

implementation of a survey. 

As heading from the assumption that the graphic 

department students are insufficient in having full 

knowledge of the meanings of universal symbols, it 

had been reached to 156 graphic department students 

through 40 multiple choice symbol questions, and it had 

been determined by the data obtained from the survey 

that the assumption was supported. 

 

---