Thank you for your contribution

107

Resim 1:

 

Louis Jacques Mandé Daguerre, Walk in the pines, 1830lar.

Daguerre, Fransız tarihinin çalkantılı olan bir dönemin-

de yaşamıştır. Ancak yaşadığı bu çalkantılı dönemde 

her zaman başarılı olmayı başarmıştır. Bazı fotoğraf ta-

rihi kitapları onun günümüz tabiri ile medya insanı ola-

rak tanımlar. Bunun nedeni, onun o dönem Paris’inde 

toplumun ihtiyaçlarını çok iyi idrak edip, toplumun ne 

istediğini görüp bu yönde çalışmalar yapması ve bunda 

ticari başarı elde etmesidir. (Koetzle, 2008: 20-21)

 

Öte 

yandan, başına gelen her kötü olayı da lehine çevirmeyi 

başarmıştır. Dioramasının 1839’daki yangınından sonra 

Daguerre, basının, devletin ve toplumun desteğini sağ-

lamıştır. Bu destek ve ün sayesinde yeni icadı dagerotipi 

daha kolay pazarlayabilmiştir. (Lerner

 

, 2014: 230)

Daguerre sanat hayatı boyunca popüler destek ve 

resmi olarak tanınma gayretinde olmuştur. 1839 yılında 

Fransız hükümeti Dagerotipi destekleme kararı almış 

ve kendisine maaş bağlamıştır. Onun bu icadını Fransız 

hükümetine kabul ettirmesi Daguerre’in girişimci 

ruhunu ve cesaretini, esnekliğini ve politik kavrayışını 

göstermektedir. (Lerner

 

, 2014: 229)

Onun kariyerinde her öğrendiği teknik bir sonraki çalış-

ması için önemli bir basamağı oluşturmuştur.  Panora-

ma ressamı olarak çalışması Theatre de l’Ambigu-Co-

mique’de baş sahne tasarımcısı olarak çalışmasına 

vesile olmuş, Ambigu’daki başarı ise Paris Operası’nda 

sahne tasarımcısı olmasına sebep olmuştur. Sonraki 

yıllarda diorama’da ışık ve Camera Obscura üzerine 

yaptığı çalışmalar dagerotipi icat etmesinde etkilidir. 

Ancak tüm bu sanatsal türler ile olan ilgisine rağmen, 

o, tarihte daha çok fotoğrafın mucidi kimliğiyle bellek-

lere kazınmıştır. 

Daguerre, hayatı boyunca yaptığı çalışmalar ile bir 

manzara ressamı, sahne tasarımcısı, ışık uzmanı,  

litograf sanatçısı, panorama ressamı, Diorama mucidi 

ve işleticisi olarak farklı alanlarda çalışmıştır. 

Buradan hareketle, çalışmada Daguerre ve Paris 

Opérası - Ambigu-Comique Theater, Daguerre ve 

Litografi, Daguerre ve Panorama, Daguerre ve Diorama, 

Daguerre ve Dagerotip başlıkları altında Daguerre’in 

yaptığı çalışmalar anlatılacaktır. Her başlık içinde onun 

eserlerinden örnekler verilerek eserler açıklanacaktır. 

2. 

Daguerre ve Paris Opérası - Ambigu-Comique 

Theater

Daguerre’in kariyerinin ilk dönemlerini, manzara res-

samlığının yanı sıra tiyatro ve operada çalışırken yaptığı 

çalışmalar oluşturur. Daguerre, resim sanatındaki 

yeteneğinin yanı sıra, çalıştığı tiyatro ve operada oyunla-

rın daha ilgi çekici hale gelmesi için farklı ışık etkileri 

kullanmış, onun bu yeteneği sayesinde burada sergile-

nen oyunlar çok popüler hale gelmiştir.  Daguerre opera 

ve tiyatroda önce sahne fonunu oluşturan perdelerin 

süslemelerini resmederek başlamış, daha sonra sahne 

dekorları yapmaya başlamıştır. Bu alanda geldiği son 

aşama ise sahnede gaz lambası ile yarattığı dramatik 

ışık etkileridir. (Pinson, 2008: 363)

Daguerre’in Paris Opérası’da ilk adının geçtiği oyunlar, 

Aralık 1808’de oynanan Alexandre chez Apelle ve Kasım 

1809’da oynanan Fernand Cortez’dır. 1810 yılında oyna-

nan La Mort d’Abel’ın süslemelerini resmettiği, aynı yıl 

Pierre-Luc Ciceri (1782-1868) ile birlikte Les Bayadè-

res’in ikinci gösteriminin dekorasyonunu tamamladık-

ları bilinmektedir. Daguuerre, bir süre hem Opera’da, 

hem de Ambigu-Comique Theater’da aynı anda çalış-

mıştır. Dekorasyon deneyiminden sonra 1812 yılında ise 

Opera’nın ilk ressamlarından biri olarak kariyerinde 

aşama kaydetmiş, 1817 yılında Ambigu-Comique Theat-

re’da baş sahne tasarımcısı olarak ilk sahne tasarımını 

yapmıştır. Oyunun en dikkat çekici özelliği oyunun sahne 

dekoru olmuştur. Bunun nedeni oyunda dramatik ışık 

etkileri yaratmak için gaz lambalarını kullanmasıdır. 

1818 yılında oyunda ay ışığı sahnesi kullanılmıştır. 1819 

yılında karanlık gökyüzünden doğan ayı gösteren sahne, 

Daguerre’in bu konudaki yeteneğini ortaya çıkarmıştır. 

(Lowry, 2000: 4-5-6) 

Daguerre, 1820-1822’de ise Ciceri ile birlikte Opera’da 

baş yardımcı ressam statüsüne yükselmiştir. Daguer-

re’in bu dönemde Ciceri ile birlikte Aladin, ou la lampe 

merveilleuse (1822) (Alaaddin’in Sihirli Lambası ) oyunu 

için yaptığı dekorasyondur. Bu oyunda ilk kez gaz lam-

bası kullanılmıştır. 2 Şubat 1822 tarihinde gerçekleştiri-

len son gösterimde oyunun son sahnesi olan The Palace 

of Light (Işık Sarayı) adlı son sahne hem seyircilerin 

hem de eleştirmenlerin büyük hayranlığını kazanmış-

tır. Bu resimde bir mimari eser yer almaktadır. Parlak 

şekilde resmedilen sütunlar, kemerler ve camdan 

duvarlar ile gün ışığı ile parlayan bir eser gökyüzüne 

doğru uzanmaktadır. Bu resme eşlik eden gaz lambası 

aydınlatması ise ışık ile birleşerek seyircilerin bir peri 

masalı içindeymiş gibi hissetmelerine, uzak diyarlara 

gitmiş izlenimi yaşamalarına ve büyülenmelerine neden 

olmuştur. Bu oyundan sonra gaz lambası bütün oyunlar 

---

108

için kullanılmaya başlanmıştır. Daguerre, bu oyun ile 

ışığın dramatik gücünü çok başarılı şekilde kullanmıştır. 

(Lowry, 2000: 4-5-6) (Resim 2) 

 

 

Resim 2 

: 

Louis Jacques Mandé Daguerre, Alaaddin’in Sihirli  

Lambası’nın Dekorunu Gösteren Bir Çizim, 1822 

3.Daguerre ve Litografi 

Daguerre, ilk Fransız litografi sanatçılarından bir tane-

sidir. Onun resimlerinin litograf baskıları Fransa’daki 

çeşitli kitaplarda basılmış, 1819, 1822 ve 1824 yıllarında-

ki Salon sergilerinde sergilenmiştir. Daguerre’in litog-

raflarının yayımlandığı kitaplardan birincisi, 20 Haziran 

1818’de Charles Motte tarafından basılan Souterrain 

exécuté pour l’Ambigu Comique and Citerne en ruine à 

Montmartre ‘dir. Bu kitapta Daguerre’in iki litografı bu-

lunmaktadır. İkincisi Count Auguste de Forbin’in Voyage 

dans le Levant (Doğuya Yolculuk) adlı kitabıdır. 78 adet 

litograf baskı yer alan bu eser Fransa’daki ilk dönem 

litograf baskı arasında yer alır.  Daguerre’in bu kitaptaki 

eseri L’Entrée de l’église du St. Sépulcre (Kutsal Kabir 

Kilisesi’ne Giriş)’dir.

Daguerre’in litograf baskısının yer aldığı bir diğer kitap 

ise 1820 yılında basılan, Charles Nodier ve Baron Isıdo-

re Taylor’a ait olan Voyages romantiques et pittoresques 

dans l’ancienne France  (Eski Fransa’ya Pitoresk ve 

Romantik Seyahatler)’dır. Bu kitabın ilk cildinde Dagu-

erre’in Ruines de l’abbaye de Jumièges  adlı litografı ya-

yımlanmıştır. (Berger, 2000: 20-21) (Resim 3) 1820-1878 

yılları arasında 21 adet baskısı yapılan bu kitabın amacı 

Fransa’nın belirli bölgelerindeki tarihi yapıları övmek 

ve yüceltmektir. Justin Severin Taylor ve Charles Nodier 

kitap metnini yazmışlar, bu yazdıkları metinde, ortaçağ 

sanatını övmüşler ve Ortaçağ’a ait yapıları yüceltmiş-

lerdir. Kitapta, övgüyle bahsedilen Ortaçağ yapılarının 

litograf baskıları bulunmaktadır. (Boime, 2004:421-422) 

 

Resim 3 : Daguerre,  Eski Fransa’ya Pitoresk ve  

Romantik Seyahatler adlı kitapta yer Litograf Baskı, 1829.

4. Daguerre ve Panorama

Panorama, 1787 yılında Robert Barker tarafından 

icat edilen ve 19. yüzyıl boyunca büyük ilgi uyandıran, 

360 derecelik bir bakış açısına sahip olan dairesel 

bir resmin hem kendisine hem de sergilendiği binaya 

verilen isimdir. İzleyiciler panoramanın merkezinde bir 

platformda dururlar, bu durdukları alan yarı karanlıktır 

ve resmi aydınlatan güçlü bir ışık vardır. Bu ışık derinlik 

sağlar ve yanılsamayı arttırır. (J.Adeline, 1891: 287) 19. 

yüzyılın en önemli eğlencelerinden bir tanesidir. Avru-

pa’da birçok panorama açılmış ve burada birçok resim 

sergilenmiştir. Dageurre’in de bu panorama ressam-

larından en önemlilerinden birisi olan Pierre Prevost’a 

(1764-1823) 1807’den 1819’a kadar asistanlık yaptığı 

bilinmektedir.(Oetterman,1997: 153; Benjamin, 2004: 92) 

5. Daguerre ve Diorama

Daguerre’in ışık konusundaki bu çalışmalarından sonra, 

kariyerindeki en önemli aşamayı Diorama’yı açması 

oluşturur. Diorama, mimari olarak Daguerre tarafın-

dan tasarlanan ve Daguerre tarafından resmedilen 

resimlerin camera obscuradan yansıtılarak sergilendiği 

mekânın ve bu seyir ritüelinin ismidir. Diorama, resim 

büyün seyircilerin oturdukları yerden resmi tam olarak 

görebildikleri küçük bir tiyatro olarak tanımlanabilir. 

Diorama, panoramanın kazandığı başarıdan ilham alı-

narak tasarlanmış bir eğlence çeşididir. Bunun yanı sıra 

bir diğer özelliği popüler ve ticari olmasıdır. Diorama-

lar’ın ilki 1822’de Paris’te, ikincisi ise 1823’de Londra’da 

açılmıştır. Bu Dioramaları Bresleau, Stockholm, Köln ve 

Berlin’de açılanlar izlemiştir. (Hyde,1988: 114) Daguer-

re, Diorama’yı Prevost’a asistanlık yaparken tanıştığı 

Charles Marie Bouton ile birlikte açmıştır. Diorama, 

Daguerre’in o güne kadarki deneyimlerini bir araya 

getirdiği bir yer olmuştur. O güne kadarki ressamlığı, 

sahne tasarımında ışığı kullanma konusundaki yeteneği 

Diorama’da birleşmiştir.  

---