124
2011-2012
Qəbələ arxeoloji ekspedisiyasının hesabatları
reports oF the gabala archaeologıcal expedıtıon
Qazıntılar zamanı Antik şəhər yerinin bütün
təbəqələrindən müxtəlif məişət avadanlığının qalıqla-
rı ilə yanaşı, müxtəlif heyvan sümüklərinə də tez-tez
rast gəlinir. Bu sümüklərin arasında ov heyvanlarının
sümükləri azlıq təşkil edir. Sümüklərin əksəriyyəti ev
heyvanlarına (donuz, iri və xırdabuynuzlu mal-qara,
dəvə, at və s.) aiddir.
Antik şəhər yerində 2012-ci ildə aparılan qazıntılar
zamanı aşkar edilib götürülən tapıntılar ekspedisiyanın
Antik Qəbələ dəstəsinin çöl qeydi kitabında 1614-1674,
1690 nömrələri altında qeydə alınaraq təsvir olunmuş-
dur. Bu tapıntıların böyük əksəriyyəti müxtəlif ölçülü
və formalı gil qabların ayrı-ayrı hissələrindən ibarətdir.
Tapıntıların şəkilləri hesabatda əlavə olunan 19-23
nömrəli şəkillərdə verilmişdir.
Antik dövrə aid mədəni təbəqənin alt qatında aşkar
edilən gil qabların bəziləri e.ə. V-IV əsrlərdə Əhəməni
dövrü üçün səciyyəvi olan gil qabları çox xatırladır.
Onların arasında çiyin hissəsi çıxıntılı, ağzının kənarı
bir qədər xaricə əyilən camların hissələrinə də rast
gəlinir (şək.21, № 1636).
Bu təbəqədə yumşaq əhəng daşından diametri 4-4,4
sm, ortasında bir dəliyi olan və bir qədər konusvari for-
malı olan 2 ədəd düymə də vardır. Onların birinin bir
hissəsi qalmışdır, digəri isə bütövdür. Bu düymələrin
üstündə - orta hissəsində nöqtə kimi batıq olan kiçik
cızma çevrə formalı naxışlar vardır (şək.21, №1638,
№1639).
Antik dövrün ilk mərhələləri üçün səciyyəvi olan
enli ağızlı gil qabların ağzınm kənarları (şək.19, №1614,
№1620, №1641), təsərrüfat küpünün ağzının kənarı
(şək.19, №1648), vazaların hissələri (şək.19, №1624,
№1627, №1634; şək.20, №1615, №1621, №1633;
şək.22, №1640, №1652, №1690), açıq-qırmızı rəngli
matra (flyaqa) (şək.23, №1644), oynoxoyya forma-
lı qabların hissələri (şək.19, №1646; şək.20, №1637,
№1643; şək.21, №1655, №1673, şək.23, №1654), enli
ağızlı, enli qulplu qabların hissələri (şək.20, №1642;
şək.21, №1619) vardır. Belə qabların bir çoxu Son An-
tik dövrə qədər hazırlanıb istifadə olunmuşdur.
Oval-planned household wells, big rectangular
stones used as a column base, tree stumps hammered
into the ground and used as supports are found in the
section under the kilns (Fig.9c, 9d, 10a, 10b).
Besides the remains of various household artifacts,
various animal bones were also found during excava-
tions in all strata of the ancient city area. There are not
so many bones of hunted animals among these bones.
The majority of the bones belong to domestic animals
(pigs, big and little horned cattle, camels, horses, and
so forth).
The finds which were taken from the ancient city
area during the excavation in 2012 were described in
the field notebook under the numbers 1614-1674, 1690.
The majority of these finds consist of separate frag-
ments of clay dishes of different sizes and forms.
The photos of the finds are described in Appendices
19-23 which are attached to the report.
Some clay dishes found in the lower section of the
cultural stratum belonging to the Ancient Period resem-
ble clay dishes which are very typical of the Achaeme-
nid Period. Fragments of basins with the shoulder area
projecting and the lip contour bending slightly outwards
were also found among them (Fig.21, No. 1636). Two
slightly conical-shaped buttons with a hole in their mid-
dle were also found. These buttons are made of soft
limestone and are 4-4.4 cm in diametre. Only part of
one of them remained while the other one is whole.
There are patterns over these buttons - carved in the
form of a small circle with an indent in the middle of it
(Fig.21, No. 1638, No.1639).
The rims of wide-lipped clay dishes (Fig.19,
No.1620, No.1641, No.1614), the lip contours of a
household pitcher (Fig.19, No.1648), fragments of
vases (Fig.19, No.1624, No.1627, No.1634; Fig.20,
No.1621, No.1615, No.1633; Fig.22, No.1690,
No.1652, No.1640), a light red-coloured flask (Fig.23,
No.1644), fragments of oinochoe-like dishes (Fig.19,
No.1646; Fig.20, No.1637, 1643; Fig.21, No.1655,
No.1673, Fig.23, No.1654,), fragments of wide-lipped
and wide-handled dishes (Fig.20, No.1642; Fig.21,
No.1619) were found. Most such dishes were made and
used until the Ancient Period.
2012-ci ildə Qəbələnin Antik ərazisində aparılmış
arxeoloji tədqiqatların hesabatı
Report on the archaeological investigations on the Ancient site,
Gabala in 2012
SEBA
125
2011-2012
Qəbələ arxeoloji ekspedisiyasının hesabatları
reports oF the gabala archaeologıcal expedıtıon
iv qazinti sahəsi
2012-ci ildə IV qazıntı sahəsində az iş görül-
müşdür. Bu sahə III qazıntı sahəsindən 20 m şərqdə
yerləşir. Oradakı qazıntının ümumi sahəsi 1500 m
2
-
dir. Çox güman ki, IV qazıntı sahəsinin də alt təbəqəsi
Son Tunc və İlk Dəmir dövrünə aiddir. Oranın hələ
üst təbəqəsində əvvəlki illərdə həmin dövrə aid daş
toxa tapılmışdır. Ona görə də orada Antik dövrə aid
təbəqələrlə yanaşı, alt təbəqənin öyrənilməsi də bö-
yük maraq doğurur. Orada ən üst təbəqədə eramızın
I əsri üçün səciyyəvi olan bir bişmiş kərpic parçası
da tapılmışdır. Bu kərpicin eni 21 sm, qalınlığı 6 sm-
dir. Çox yüksək keyfiyyətdə bişirilmişdir. Eramızın
I əsrinin ortalarında belə kərpiclərlə tikilən bina qa-
lıqları keçən əsrin 80-ci illərində Antik şəhər yerinin
II qazıntı sahəsində öyrənilmişdir. Hələlik bu bina
Azərbaycan ərazisində aşkar edilən ən qədim tiki-
lidir.
Antik şəhər yerində qazıntılar aparılarkən İnstitu-
tumuzun direktoru Maisə xanım Rəhimova (şək.13a,
13b), Koreya arxeoloqları (şək.14a, 14b, 14c, 14d)
sahəyə gələrək qazıntılarımızla tanış olmuşlar.
səlbir ərazisində dÜzbucaqli
quyunun təmizlənməsi
2012-ci ildə bizim dəstəmiz Qəbələnin Səlbir
sahəsində bir quyunun təmizlənməsi ilə məşğul ol-
muşdur. Hələ Qəbələ arxeoloji ekspedisiyası yaradılan
1959-cu ildə Saleh Qazıyevin rəhbərliyi İlyas Baba-
yevin iştirakı ilə Səlbirdə qazıntılara başlayarkən bu
şəhər yerinin Covurlu çayının yuyub yarğan yaratdığı
şərq kənarında qazıntı apararkən orada başqa quyular-
la yanaşı, düzbucaqlı planlı (140x142 sm) quyu da üzə
çıxmışdı.
Orada qalan bütün quyular dairəvi idi. Bu quyu isə
kvadrat planlı olması ilə yanaşı, qazılandan az sonra
yenidən içərisindən çıxarılan torpaqla doldurulmuş-
du. Onun içərisi qazılandan az sonra çıxarılan torpaq-
la doldurulduğu üçün töküntünün tərkibində maddi-
mədəniyyət qalıqlarına, çürüntüyə rast gəlinmirdi.
the 4th excavation site
Little work was done in excavation area IV in
2012. This area is located 20 m east of excavation
area III. The total area of the excavations carried out
there is 1500 sq.m. It is likely that the lower stratum of
excavation area IV belongs to the Late Bronze and the
Early Iron Age. A stone hoe was found in the top layer
of excavation area IV belonging to the same period
as previous years. Therefore, the exploration of the
lower stratum there arouses great interest besides stra-
ta belonging to the Ancient Period. A piece of baked
brick typical of the first century AD was also found in
the top layer. It is 21 cm wide and 6 cm thick. It was
fired to a very high quality. The remains of buildings
constructed of such bricks in the mid first century AD
were uncovered in the 1980s in excavation area II of
the ancient city area. This is the most ancient building
detected on the territory of Azerbaijan thus far.
The director of our institute, Mrs. Maisa Rahi-
mova (Fig.13a, 13b), and Korean archaeologists
(Fig.14a, 14b, 14c, 14d) came to the excavation site
and inspected our excavations during the excavation
work in the ancient city area.
cleaninG of the rectanGular
Well on the selbir site
In 2012, our team planned to clean the well in Selbir
area of Gabala. In 1959, the foundation date of Ga-
bala archaeological expedition, when the excavation
in Selbir began with the participation of Ilyas Babayev
and under the leadership of Saleh Gaziyev, a rectangu-
lar- planned well (140×142 cm) was detected beside an-
other to the east outside the city area in a ravine washed
by Jovurlu River.
All the other wells there were circular but this well
was square-planned and, besides this, shortly after be-
ing dug, it had been filled in with the soil which had
been removed from it. The remains of material culture
or humus were not encountered in the well because it
had been filled in shortly afterwards with the soil which
had been removed from it.
2012-ci ildə Qəbələnin Antik ərazisində aparılmış
arxeoloji tədqiqatların hesabatı
Report on the archaeological investigations on the Ancient site,
Gabala in 2012
SEBA