15
Muallif gapini ko’chirma gapdan ajratish uchun: -Bugungi qilgan ezgu isglarimiz, -
kelajak uchun mustahkam poydevor vazifasini bajaradi. .
1.
Bir paytda yoki ketma-ket ro'y beruvchi voqea-hodisalarni ifodalovchi,
tuzilish jihatdan bir xil bo'lib, sanash ohangi bilan
talaffuz qilinuvchi gaplar
orasiga vergul qo'yiladi:
Yangi shahar ko'chalari quruq va toza, ilk bahor
shamollari yoqimli esadi.
(O.) Bahor keladi, daraxtlar barg yozadi, gullur ochiladi, gul atrofida
bulbullar sayraydi. (I. R.) Bir vaqt dasturxon yozildi, turli taomlar kirdi.
(Ertakdan.)
NUQTALI
VERGUL
Nuqtali vergul o’zbek yozuvida 1885-yildan boshlab uchraydi. Bog’lovchisiz
qo’shma gaplar tarkibidagi sodda gaplar mazmun jihatdan tugal fikrni anglatib bir
biriga yaqin bog’lanmagan hollarda:
Lekin avtor shu kichkinagina hikoyada katta ish qiladi; o’quvchining ko’z
oldida odamning havasi keladigan, har qanday kishining muhabbatini o’ziga
qaratadigan, har qancha izzat qilsa arziydigan va bu izzatga o’zining
jafokashligi, g’ayrati farosati, el yurt uchun qayg’rishi bilan sazovor bo’lgan
bir chol keladi. (A.Qahhor)
Bog’lovchisiz qo’shma gap tarkibiga kirgan sodda gaplardagi voqealar bir-biriga
qiyoslanganda.
Ish kuchini elga berma, yerga ber; jamg’armani selga berma, elga ber.
Yaxshimi yomon dema, olishing bo’lsa ham;
Yomonni yaxshi dema, yaqinig bo’lsa ham.
16
Uyishiq bo’laklar guruhlanib, o’zaro vergul yordamida bir biridan ajratilganda har
bir guruhni anglatuvchi so’zdan keyin.
Dostları ilə paylaş: 
