Go’zallik olamni
qutqarishiga kim ishonadi!?
Bu nima gap?
Tushummi o’ngimmi?
Yo ishongan tog’i ham ag’darilmoqchimi?
Yo Miryoqub ham boshqa yoqadan bosh chiqarmoqchimi?
Miryoqubsiz uning kuni kun bo’ladimi?
Kuchli his-hayajon bilan berilgan savolni ifodalaydigan so’roq gaplardan so’ng
so’roq va undov belgisi birikkan holda qo’yiladi:
-Ah! –Xonkeldiyeva turgan
yerida surat bo’lib qoldi. –Direkto’rimiz-a?! (HG)
Undov belgisi o’zbek tiliga rus tilidan o’tgan. Mutaxasislarning fikricha u
lotincha lo- undov so’zidan kelib chiqgan bo’lib unga nuqtaning qo’shilishidan
hosil bo’lgan. Kuchli his- hayojon bilan berilgan savolni ifodalaydigan va
mazmunan tugallanmagan gaplardan keyin undov belgisi va ko’p nuqta birikkan
holda (!...) qo’llanadi:
-Nafisa!...Nafistoy!...-dedi Aziz o’pkasi yumshab,
ko’zlariga qaynoq yosh keldi. (HG)
buyirish, yalinish, istak, xohish va shu kabi
ma’nolarni ifodalovchi gaplarning ohirida ham, ishlatiladi.
– Siz ham oyoqni
ishlating!-deb buyirdi.- Suv ostida o’pqonlar ko’p. Totib ketmasin.
So’z
boshida kelib, kuchli his hayajon bilan aytilgan undalmalardan so’ng qo’yiladi.
Ey
arslonlar arsloni! Mening yozuqlarimdan o’t, mening qo’limni tut, belimni
bog’la, muqqadas fotihangni ber.
Ha, yo’q, xo’p, uzr, mayli, xayr, salom kabi
so’z gaplar hayajon bilan aytilsa ulardan so’ng qo’yiladi.
Mazmunan
tugalanmagan so’roq gaplardan so’ng so’roq belgisi va ko’p nuqta birikkan holda
(?...) ishlatiladi.
Hovlilaringiz katta ekan –dedi u nihoyat chidayolmay. Charos
13
unga yarq etib qaradi. Ko’zlarida sevinch uchqunlarni bir lahza lovullab
ketganday bo’ldi. Yodgor uning bu qarashidan bordingizmi degan savolni
Dostları ilə paylaş: |
