Toshkent farm atse vtikainstituti

Geografik tarqalishi. 
Vatani Janubiy Osiyo. Sarimsoq piyoz 
hamma tumanlarda ko‘plab o‘stiriladi.
Mahsulotning 
tashqi 
ko‘rmisht. 
Tayyor 
mahsulot 
tuxumsimon, ustki toinonidan oqish po‘st bilan o ‘ralgan 
piyozboshi dan iborat. Piyozboshi 7-30 ta, pushti yoki binafsha 
rangli po‘st bilan o‘raigan alohida-alohidapiyoz bo‘lakchalaridan 
tashkil topgan. Piyozboshining o ‘ziga xos o‘tkir hidi va achchiq 
mazasi bor. Piyozboshidagi uchuvchan moddalar ko‘z va burun 
shilliq qavatlarini achishtiradi.
Kimyoviy tarkibi. Mahsulot tarkibida 0,3% alliin, 0,4-2% 
efir moyi, 10 mg % vitamin S, fitonsidlar, fitosterinlar, 0,06% 
yog‘, oz miqdorda yod va boshqa moddalar bo‘ladi. Efir moyi 6% 
allilpropilsulfid, 60% diallildisulfid, 20% dialliltrisulfid va 20% 
ga yakin boshqa polisulfidlar aralashmasidan tashkil topgan.
Alliin kristall holidagi birikma bo‘lib, allinaza fermenti 
ta’sirida allitsinga, pirouzum kislotaga va ammiakka parchalanadi.
AUitsin rangsiz, yog‘ simon suyuqiik bo‘lib, sarimsoq hidiga 
ega. Suvda yomon, organik yerituvchilarda yaxshi yeriydi, 
ishqorlar ta’sirida parchalanib ketadi.
Allitsin kuchli bakteritsid xossaga ega (1 : 125000 gacha 
suyultirilgan allitsin bakteriyani o‘sishdan to‘xtatadi).
Ishlatilishi. 
Sarimsoq o‘simligimng dorivor preparatlari 
arterioskleroz, gipertoniya, kolit, o‘pka sili kasalliklarida 
ishlatiladi; ginekologiyada trixomonada kolpitida qo‘llaniladi 
hamda ostritsalami o‘ldirish uchun klizma qilinadi. Mahsulot 
preparatlari va maydalangan piyozboshi yiringli yaralami 
davolashda ham qo‘ llaniladi.
Sarimsoq piyozboshisi bakteritsid, fimgitsid, prostistotsid 
xossasiga va gijjalami haydash ta'siriga ega.
88

---

Dorivor preparatlari. Nastoyka.
Oldin sarimsoqdan boshqa dorivor preparatlar ham tayyorlab, 
tibbiyotda qo‘llangan. Shuiardan piyozini tabletkasi 1970 yildan, 
alliglitser - 1978 yildan va aililsat preparati 1979 yildan buyon 
chiqarilmaydi va ular hozirgi kunda tibbiyotda qo‘llanilmaydi.