89
Daraxtlarning yog‘ochlik qismiga qarab, yoshini aytish mumkin. Kambiyning kuzda ishlab
chiqargan suv naylari mayday, qalin po‘stlik, ksilema elementlari zich joylashgan bo‘ladi.
Natijqda bahor bilan kuz o‘rtasida yillik chegara halqa hosil bo‘ladi. Bu halqalarni yillik halqa
deyishadi. Yillik halqalarning soniga qarab, o‘simliklarning yoshi aytiladi. O‘zakdan
po‘stloqqa qarab o‘zak nur hujayralari joylashgan bo‘ladi. O‘zak nur hujayralari po‘stloqqa suv
va mineral moddalarni, po‘stloq-dan markazga esa,organik moddalarni o‘tkazadi.
Daraxtlarning yog‘ochlik qismi markaziy tomoni
Yadro bo‘lib hisoblanadi. Markazda
bo‘lgan suv naylari berkiladi. Suv naylari hamda ksilemaning parenxim hujayralarining po‘sti
oshlovchi moddalar, smola yoki boshqa organik moddalar bilan sug‘oriladi. SHuning uchun
daraxtning poyasi juda mustahkam bo‘ladi. SHuning uchun ham paxtaning poyasi
duradgorlikda ishlatiladi. Daraxtlarda
Yadro 30 yilda tuziladi. YAdroning qattiqligi
o‘simlikning yoshiga bog‘liq emas, ob-havoga, tuproqqa bog‘liq.
Yadro tuzilgandan so‘ng
ksilemaning
Yadro atrofidagi yosh qismi o‘tkazuvchanlik vazifasini bajarib turadi.
Nazorat savollari
1.
Poya deb nimaga aytiladi va u qanday vazifalarni bajaradi?
2.
Poyalar necha xil shoxlanadi?
3.
Er ustki va er ostki qiyofasini o‘zgartirgan poyalar necha xil bo‘ladi?
4.
Poyaning ichki tuzilishi necha xil bo‘ladi?
5.
Bir pallali o‘tli o‘simliklar ichki tuzilishi qanday?
6.
O‘tli ikki pallali o‘simliklar poyasining ichki tuzilishi qanday bo‘ladi?
7.
Ko‘p yillik yog‘ochli o‘simliklar poyasining ichki tuzilishi qanday?
8.
Poya vegetativ organ va uning vazifasi
9.
Poyaning tuzilishi va o‘sishi qanday.
10.
O‘simliklar turiga qarab, poyaning shakllari.
11.
Tabiatning tashqi muhitiga moslashgan poyaning xillari.
12.
Poyaning shoxlanish xillari.
13.
Poyaning shoxlanish xillarini ta’riflang
14.
Yer ustki shakli o‘zgargan poyalar.
15.
Yer ostki shakli o‘zgargan poyalar.
Foydalaniladigan asosiy darsliklar va o‘quv
qo‘llanmalar ro‘yxati
1.
Яковлев Г. П., Челомбитько В.A. Ботаника. – M.: “Высшая школа” , 2001.-230 c.
2.
Mustafaev S.M., Ahmedov O‘.A. Botanika. – T.: O‘zbekiston, 2005.- 435 b.
3.
Mustafaev S.M., Ahmedov O‘.A., Samatova SH. O‘simliklar sistematikasidan
amaliy mashg‘ulotlar. – T.: “YUNAKS-PRINT” MCHJ bosmaxonasi, 2007.- 127 b.
4.
Ahmedov O‘.A., Yulchieva M.T. Botanika fanidan elaktron darslik.-T.: 2008.
5.
Pharmaceutikal Botany, a Text-Books for students of pharmacy and science. Published
by forgotten books, 2013. –15 р.
6.
V. Ch. Evans Farmakognoziya. –Xalqaro nashr: Edinburg, London Nyu– York,
Filadelfiya, Sidney, Toronto (16 nashr).- Saunders
Elsevier Limited, 2009.
7.
Hamidov A., Nabiev M.M. “O‘zbekiston o‘simliklarini aniqlagichi”.-T.: 1987.-235 b.
8.
Васильев A.E. “Морфология, анатомия растений”. – M.: Изд-вo “Высшая
школа”, 1988. -435 c.
9.
Xolmatov X.X., Karimova S.U., Ahmedov O‘.A. va boshqalar. Dorivor
o‘simliklarning lotincha-o‘zbekcha-ruscha-arabcha va forscha-tojikcha lug‘ati.-T.:
X.F. “Nizim” bosmaxonasi, 2004. – 239 b.