Toshkent moliya instituti «elektron tijorat va raqamli iqsodiyot» kafedrasi «iqtisodiyotda informatsion-kommunikatsion texnologiyalar» fanidan

Elektron hujjat aylanishining xususiyatlari

Elektron hujjatlar tijorat yoki davlat sirlarini o'z ichiga olishi mumkin. Shuning uchun ularni Internet orqali uzatishda ishonchli himoya bilan ta'minlash kerak. Buning uchun sizga kerak:

• 
  EDF operatori;
  
• 
  elektron imzo;
  
• 
  EDO tizimi.
  

Hujjatlar EDI operatori orqali yuboriladi. U elektron hujjat aylanishining barcha ishtirokchilari toʻgʻrisidagi maʼlumotlarning toʻgʻriligi uchun javobgar boʻladi, elektron hujjat bilan sodir boʻlgan barcha harakatlarni qayd etadi va qonun hujjatlarida belgilangan muddatlarda hujjatlar arxivini saqlaydi. Hujjat mazmunini shifrlash va hujjatni imzolagan shaxsni aniqlash uchun elektron imzo sertifikati talab qilinadi. EP bir necha turga bo'linadi:

• 
  eng past himoya darajasiga ega oddiy elektron imzo;
  
• 
  malakasiz elektron imzo, agar u davlat standartlariga muvofiq bo'lsa, qonuniy kuchga ega bo'lishi mumkin;
  
• 
  malakali elektron imzo har doim yuridik kuchga ega va har qanday hujjatlarni imzolash, hisobotlarni yuborish, shartnomalar tuzish va auktsionlarda qatnashish uchun javob beradi.
  

Elektron hujjat aylanishi tizimi yoki EDMS har xil turdagi hujjatlar bilan ishlashni avtomatlashtirish va ularni saqlash uchun ishlatiladi. Elektron imzo sertifikati tizimga ulangan va shundan so'ng siz hujjatlarni yaratishingiz, imzolashingiz va yuborishingiz mumkin.

FOYDALANILGAN ADABIYOTLAR:

1. Джуманиязова М., Икрамов М., Тиллашайхова М., Информационные
технологии в экономике: Учебное пособие. Т.: Iqtisod-Moliya, 2010. 283 с.
2. Accounting Information Systems,Seventh Edition. James A. Hall,
2011, South Western Cengage Learning, USA.
3. Bolibekov B., Musayev A., Turabbayev B. Buxgalteriya hisobini
avtomatlashtirish: 0 ‘quv qo‘llanma. Т.: Iqtisod-Moliya, 2013. 168 b.
4. Tulayev M.S. Buxgalteriya hisobida axborot tizimlari: 0 ‘quv qoMlanma.
Т.: Iqtisodiyot, 2016. 202 b.
5. Бычкова С. М., Ивахненков С.В., Информационные технологии в
бухгалтерском учете и аудите: Учебное пособие. М.: Проспект, 2005. 216 с.
6. Уткин. Б., Балдин К.В. Информационные системы и технологии в
экономике: Учебник. М.: ЮНИТИ-ДАНА, 2005. 335 с.


Internet saytlari
www.gov.uz ( 0 ‘zbekiston Respublikasi hukumat portali)
www.norma.uz (Axborot - huquqiy portal)
www.lex.uz (O'zbekiston qonunchiligi portali)
www.ziyonet.uz (Axborot-ta’lim portali)
www.mf.uz ( 0 ‘zbekiston Respublikasi Moliya vazirligi)
www.soIiq.uz ( 0 ‘zbekiston Respublikasi Davlat soliq qo‘mitasi)
www.stat.uz ( 0 ‘zbekiston Respublikasi Davlat statistika qo'mitasi)