Toshkent pediatriya tibbiyot instituti
Yüklə 2,97 Mb. Pdf görüntüsü
|
| Yordamchi xujayralar.
Bu xujayralar T - va V - limfotsitlar uchun qulay mikromuhit yaratishda, ularning ko‘payishi va shakllanishini boshqarishda hamda ularga antigen to‘g‘risidagi ma'lumotni yetkazishda faol qatnashadi. Yordamchi (assezzog — ishtirokchi) hujayralarning asosiy vakillaridan biri makrofaglardir. Ular organizmda kechadigan umumiy ixtisoslashgan immun-himoya reaksiyalarining aktiv ishtirokchilari hisoblanadi. Makrofaglar kuchli fagotsitoz qilish hamda bir qator biologik aktiv moddalar ishlab chiqarish qobiliyatiga ega. Ular antigenni fagotsitoz qilib tayyor holda limfotsitlarga yetkazadi. Makrofaglar tomonidan qayta ishlangan antigenning unga qarshi antitelolar ishlab chiqarish qobiliyati bir necha o‘n baravar ortadi. Bu xujayralarning o‘ziga xos xususiyatlaridan bo‘lib, ularning sitoplazmasida birlamchi va ikkilamchi lizosomalar miqdori ko‘pligidir. Makrofaglar xaqida to‘liq ma'lumot berilgan. Makrofaglar bilan bir qatorda immunitet jarayonida aktiv ishtirok etuvchi tuzilmalar bo‘lib interdigitlovchi xujayralar xisoblanadi. Bu xujayralar ham makrofaglar singari monotsitlardan hosil bo‘ladi. Ular asosan timusda hamda periferik immunximoya a'zolarining timusga tobe (T) zonalarida joylashadi. Fiziologik sharoitlarda bu xujayralarning fagotsitoz qilish qobiliyati juda past bo‘ladi. Ammo organizmga kuchli ta'sir o‘tkazilganda bu hujayralar makrofaglar singari aktiv fagotsitlarga aylanadi. Interdigitlovchi xujayralar uzun barmoqsimon o‘siqlarga ega bo‘lib, ular orqali limfotsitlar bilan kontaktda bo‘ladi (40-rasm). Xujayralar sitoplazmasida tarqoq holda joylashgan donador endoplazmatik to‘r kanalchalari va mitoxondriyalar uchraydi. Deyarli barcha interdigitlovchi xujayralar o‘z qobig‘ida 1a-retseptorlarni saqlaydi. Ammo makrofaglardan farqli ravishda ularda 1 S-retseptorlar bo‘lmaydi. Timusdan hamda periferik immun himoya a'zolarining T- zonalaridan tashqari, interdigitlovchi hujayralar terida ham uchraydi. Bu yerda ular Langergans xujayralari nomi bilan yuritiladi. |