Tövh d V cmu

Tövhid
qid
cmu si
 
99
 
qazanmaq üçün dey n adam  C
nn m odundan qoruyar”  disinin 
nas irki t rk etm kdir,  bu k lim ni t kc  dill  söyl
k deyil. 
14.   Muhamm din (Ona Allah n salavat  v  salam  olsun) v san n 
(Ona Allah n salavat  v  salam  olsun)  h r  ikisinin  Allah n  qulu  v   r sulu  
olmas n bir h disd  c m olmas . 
15.  san n  (Ona Allah n salavat  v  salam  olsun)  Allah n  k lim si 
olmas  bilm k. 
16. Ondan g n bir ruh oldu unu bilm k. 
17. C nn  v  c
nn
 iman g tirm yin f zil tini bilm k. 
18. "Etdiyi 
ld n asl  olmayaraq" k lim sini bilm k. 
19. Mizan n (t
zinin) iki gözü (t fi) oldu unu bilm k. 
20 Üz sif tinin isbat . 
 
2. Tövhidi yerin  yetir nl rin c nn  haqq-hesabs z daxil 
olacaqlar  haqda f sil. 
 
Allah-T alan n k lam nda deyilir: «H qiq n,  brahim Allaha müti, 
batild n haqqa yön n bir imam idi. O heç vaxt mü rikl rd n olmam
r» 
27
 
Ba qa bir k lam nda is  deyilir “O, k sl r ki, R bl rin
rik 
qo mazlar ”
28
 
Huseyn ibn Abdurrahmandan bel  r vay t edirl r: “M n S id ibn 
Cubeyrin  yan nda  olark n  o  dedi  -  Sizin  hans z  bu  gec   dü n  ulduzu  
gördü? Dedim: - M n - Sonra  lav  etdim: - do rusu, m n o vaxt namaz üst  
                                                             
27 ( n-N hl, 120).  
28Qurani-K rim ( l-Müminin, 59). 
 

---

Tövhid
qid
cmu si
 
 
100
 
deyildim,  lakin  m ni   qr b  sancm
.  O  soru du:  -  B s  n   etdin?  Cavab  
verdim: - Ovsun oxudum. Dedi: -  S n bunu n
saslan b etdin? Dedim: - 
ibnin biz  dan
 h dis sas n. Soru du: - O siz  hans  h disi dan
? 
Dedim: - O biz  Bureyd  ibn Huseybd n (Allah ondan raz  olsun)  
Pey mb rin (Ona Allah n salavat  v  salam  olsun) bel  dediyi bar
 h dis 
dan b: “Ovsunla yaln z b d n
r toxunana v  ilan çayan sancana  lac 
etm k olar".   id ibn Cubeyr m
 dedi: E itdiyin
l ed n adam n  yax  
adamd r. Lakin  bn Abbas (Allah ondan v  atas ndan raz  olsun) biz  
Pey mb rin (Ona Allah n salavat  v  salam  olsun) bel  dediyini 
dan
r: “M
 ümm tl r  rz olundu, el  pey mb r gördüm ki, 
yan nda bir d st  adam, el sini gördüm ki, yan nda bir-iki adam vard , 
el sini d  gördüm ki, onun yan nda heç k s yox idi. Bu zaman m
 böyük 
bir kütl  göründü, el  z nn etdim ki, onlar m nim ümm timdir, lakin 
, “Bu, Musa v  onun qövmüdür” deyildi. Yen  baxd m v  ba qa daha 
böyük bir insan kütl si gördüm. M
, “ S nin ümm tin budur” deyildi. 
Onlar n aras nda yetmi  min adam vard r ki, haqq-hesabs z v
zabs z 
nn  dü
kl r"” Pey mb r (Ona Allah n salavat  v  salam  olsun) 
bunu deyib aya a qalxaraq m nzilin  daxil oldu. Camaat bu yetmi  min 
rin kimliyi bar
 fikir yürütm
 ba lad lar. B zisi dedi ki, ola bilsin 
onlar R sulullah n (Ona Allah n salavat  v  salam  olsun) s hab ridir. 
zisi d  dedi ki, b lk  d , onlar  slam b rq rar olduqdan sonra anadan 
olmu  v  Allaha heç n yi  rik qo mayan adamlard r. Bundan ba qa 
fikirl r d  söyl dil r. Bu zaman R sulullah (Ona Allah n salavat  v  salam  
olsun) onlar n qar
na ç xd  v  ona bu (r yl r) bar
 x
r verdil r. O 
dedi: «Onlar el  adamlard r ki, ovsun oxutmur,yaraya dam a basmaqla 
müalic  etdirmir, b dbinliy  inanm r, yaln z öz R bl rin  t
kkül 
edirl r». Ukka a ibn Mihsan (Allah ondan raz  olsun)  aya a qalxaraq dedi: 
«Ya R sul llah Allaha dua et ki, m ni d  onlardan etsin» Pey mb r (Ona 
Allah n salavat  v  salam  olsun) dedi: «S n onlardansan». Sonra ba qa biri 
aya a qalxaraq dedi: «Allaha dua et m ni d  onlardan etsin». Pey mb r 
(Ona Allah n salavat  v  salam  olsun) dedi: «Bu i
 Ukka a s ni 
qabaqlad ». (Bu h disi Buxari v  Muslim r vay t etmi dir). 

---

Tövhid
qid
cmu si
 
101
 
 
Bu f sild  a
dak  m
r  hat  olunur: 
1.
 
Tövhidd  insanlar n d
rinin müxt lif olmas ; 
2.
 
Tövhidin h yata keçirilm sinin n  dem k oldu u. 
3.
 
brahimin (Ona Allah n salam  olsun) mü rikl rd n olmad  üçün Uca 
Allah n onu t rifl
si; 
4.
 
Allah n  irkd n uzaq olduqlar  üçün böyük övliyalar  t rifl
si; 
5.
 
Ovsun t b etm kl  v  yaran  dam alamaqla müalic  etdirm yi t rk em k 
tövhid
l etm kdir. 
6.
 
Bütün bu xisl tl rin (bir insanda) c m olunmas , yaln z Allaha t
kkül 
etm kd n ir li g lir. 
7.
 
hab rin elminin d rinliyi. Onlar bilirdil r ki, bu k sl r buna yaln z 
l 
etm ri il  nail olmu lar.  
8.
 
hab rin xeyir i
 h ris olmalar ; 
9.
 
Bu ümm tin k miyy t v  keyfiyy tc  üstün olmas ; 
10.
 
Musan n(Ona Allah n salam  olsun)  shab rinin f zil ti; 
11.
 
Ümm tl rin Pey mb
 (Ona Allah n üz rin  salam  olsun) göst rilm si; 
12.
 
Qiyam t  günü  h r  bir  ümm tin  ayr qda  öz  pey mb ri  il   birg   m
 
tirilm si; 
13.
 
Pey mb rl rin d
tini q bul ed nl rin say n az olmas ; 
14.
 
tin  cavab verilm
n pey mb rin (m
) t k g lm si; 
15.
 
Bunu bilm yin s
si: çoxluqla qürurlanmamaq, azl qla da ümidini 
itirm
k; 
16.
 
d n
rd n v  ilan-çayan sancmas ndan müalic  olunmaq üçün ovsuna 
icaz  verilm si; 

---