Turkiy tillarning qiyosiy-tarixiy grammatikasi

Eski o‘zbek  

tatar 

qozoq 

no‘g‘oy 

turkman 

ikәw 

ikәw 

ekew 

ushew 

uchөw 

uchәw 

uchәw 

altaw 

altaw 

ataw  

 

 

besew 

 

 

 

 

- u / u  alt uchu  

- ө  qirg‘. Altaycha  

- yechө, uchө  

- ыa / ie yoqutcha - ikie

 

Eski  o‘zbek  tilida  (aw)  ag‘u  ga  uchta  jamlovchi  son  qo‘shilishidan  awlan  / 

әwlәn yasalgan. Ms: onowlan, ikkilәn, uchәwlen. 

Jamlikni  ifodalashda  boshqa  usuldagi,  ya’ni  mыz  /  miz  shakldagi  =am 

foydalanish  mumkin.  Masalan:  altыmыz  (azerb),  ikimiz;  chuvash  iksimer,  ikiviz 

(tatar). 

Taqsim son – yasashda eng ko‘p holda –ar, ba’zan –shar/sher qo‘shimchasi 

qo‘llangan: ikisher, birer, onar, altыshar. 

Shu bilan birga chiqish kelishigi qo‘shimchasi ham qo‘llangan:  ikiden (alt) 

birden (turk), yekidan (qozoq) yoki yekewden.  

Kasr  sonlar  –  turkiy  tillarda  turli  usullar  orыali  yasalgan.  Ya’ni  o‘rin-payt 

kelishigi  va  chiqish  kelishi  qo‘shimchalari  orqali:  masalan,  darsda  bir  (azerb), 

yekiden biri, xakas, shar, yokut – xpt  

Ms: ike qat kildem (tatarcha) 

4. tilim  o‘zbekcha; dilim  (azerb, turk, turkman) 

Tělěm  (tat, bashk qozoq, no‘g‘oy, q qalpoq) 

 Biš tělěm ikmäk  

5. kašuk -  turk, turkman, qozoq, no‘g‘oy, q.qalpoq  qasuq, gašug – azerb  

 Bir kašuk čorba (turk) 

Bes qasuq ajran (qozoq) 

5.

 

parča – chaqirim, quloch, qur, ovuch